Του Ζαχαρία Μίχα
Πολύ περίεργες είναι οι εξελίξεις στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Βρετανίας, όπως προκύπτει από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών. Ξεκινώντας αντίστροφα χρονολογικά, πριν από λίγη ώρα ο ινδικής καταγωγής πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ρίσι Σούνακ, ακύρωσε την τελευταία στιγμή και με ιδιαίτερα άκομψο τρόπο τη συνάντηση που θα είχε στο Λονδίνο με τον Έλληνα ομόλογό του. Εκ πρώτης όψεως η εξέλιξη δείχνει να συνδέεται με την υπόθεση της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα κι αυτός ο λόγος σίγουρα έπαιξε ρόλο. Όμως, ο πειρασμός είναι μεγάλος να το συνδέσει κανείς με τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο Βρετανίας-Τουρκίας, με κέντρο την υπόθεση των μαχητικών αεροσκαφών, χωρίς να παραλείπουμε το μέτωπο του Κυπριακού.
Η αντίδραση Μητσοτάκη ήταν εύλογη: “Εκφράζω την ενόχλησή μου για το γεγονός ότι ο Βρετανός Πρωθυπουργός ακύρωσε την προγραμματισμένη μας συνάντηση λίγες ώρες πριν αυτή πραγματοποιηθεί. Ελλάδα και Βρετανία ενώνονται από παραδοσιακούς δεσμούς φιλίας και το πλαίσιο των διμερών μας σχέσεων είναι εξαιρετικά ευρύ. Οι θέσεις της Ελλάδος για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι γνωστές. Ήλπιζα να έχω την ευκαιρία να τις συζητήσω και με τον Βρετανό ομόλογό μου, μαζί με τις μεγάλες προκλήσεις της διεθνούς συγκυρίας: Γάζα, Ουκρανία, Κλιματική κρίση, μετανάστευση. Όποιος πιστεύει στην ορθότητα και το δίκαιο των θέσεών του δεν φοβάται ποτέ την αντιπαράθεση επιχειρημάτων”, δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Πέραν της δημόσιας έκφρασης ενόχλησης, η αναφορά στο “εξαιρετικά ευρύ πλαίσιο των διμερών σχέσεων”, θα μπορούσε να εμπεριέχει και μια έμμεση απειλή ελληνικών “αντιμέτρων”. Επίσης, η δήλωση υπονοεί, ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός “φοβάται” την αντιπαράθεση επιχειρημάτων, ίσως επειδή “δεν πιστεύει στην ορθότητα των θέσεών του”. Αυτό προκύπτει από την ανάποδη ανάγνωση της πρωθυπουργικής δήλωσης. Το μέγα ερώτημα είναι όμως, εάν η στάση του Ρίσι Σούνακ, δεν συνδέεται αποκλειστικά με το ζήτημα των κλοπιμαίων Γλυπτών του Παρθενώνα. Προφανώς, υπάρχει και το λαϊκιστικό κίνητρο, δεδομένου ότι η κυβέρνησή του δεν πηγαίνει καλύτερα από τις προηγούμενες. Φαίνεται, ωστόσο, να υπάρχει και μια ευρύτερη γεωπολιτική υποσημείωση.
Η προτεραιότητα είναι… μπίζνες με την Τουρκία
Η υποψία στρέφεται στο ενδεχόμενο να συνδέεται με την καταφανή προσπάθεια της βρετανικής κυβέρνησης να προχωρήσει στη σύναψη ευρύτατης εξοπλιστικής συμφωνίας με την Τουρκία, η οποία αφορά κατά κύριο λόγο τόσο την πώληση μαχητικών αεροσκαφών EF-2000 Typhoon (Eurofighter), όσο και στην ανάπτυξη του –κατά τουρκική δήλωση– “5ης γενιάς” μαχητικού αεροσκάφους KAAN που αναπτύσσει η TAI (Turkish Aerospace Industries). Δεν αποτελεί μυστικό, ότι οι Τούρκοι βλέπουν στην βρετανική εταιρία Rolls Royce, τη λύση για το πρόβλημα της εξασφάλισης τεχνολογιών που δεν διαθέτουν για να προχωρήσουν και να ολοκληρώσουν το υπερφιλόδοξο πρόγραμμα ανάπτυξης και κατασκευής “τουρκικού μαχητικού αεροσκάφους“.
Στην Τουρκία, έχουν ήδη αρχίσει να υπενθυμίζουν οι αναλυτές ότι ιστορικά τα γεωπολιτικά συμφέροντα του Ηνωμένου Βασιλείου με αυτά της Τουρκίας συγκλίνουν. Σε πρόσφατη ανάλυση για την υπόθεση, ο υπογράφων είχε αναφερθεί στην ενδοευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος. Οι οικονομικές εξελίξεις στην Γηραιά Ήπειρο κάθε άλλο παρά θετικές είναι, καθώς τις συμπαρασύρουν οι καταφανώς λανθασμένες και βεβιασμένες-ιδεοληπτικές επιλογές στον τομέα της ενεργειακής πολιτικής.
Σε αυτό το πλαίσιο κι όπως αναφερόταν στην εν λόγω ανάλυση, “ο ευρωπαϊκός κολοσσός Airbus Defence and Space, μαζί με το γερμανικό συνδικάτο μεταλλεργατών IG Metall, έθεσαν τη γερμανική κυβέρνηση προ των ευθυνών της, αναφορικά με το πρόγραμμα Eurofighter… Εάν δεν προχωρήσει εγκαίρως σε συμβόλαια πώλησης επιπλέον αεροσκαφών Eurofighter Typhoon (Tranche 5), αλλά και συμβολαίων για την τεχνολογική του μετεξέλιξη, τότε η παραγωγή θα τερματιστεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας, με αποτέλεσμα να διαλυθεί η εφοδιαστική αλυσίδα και οι τεχνολογικές-παραγωγικές δυνατότητες. Μία τέτοια εξέλιξη θα επηρεάσει εκατοντάδες εταιρίες από τις τέσσερις χώρες της κοινοπραξίας”. Για τη Γερμανία, αυτό θα σημάνει την ταπεινωτική έξοδό της από την ομάδα των χωρών που μπορούν να παράγουν μαχητικά αεροσκάφη.
Σ’ εκείνο το άρθρο αναφερόταν αυτό που προ ολίγων ημερών φανταζόταν αδιανόητο, καθώς η πλειοψηφία των αναλυτών αναφερόταν στην προοπτική απόκτησης από την Τουρκία μεταχειρισμένων Eurofighter “πρώτης γενιάς” (Tranche 1): “Με βάση τα ανωτέρω, εάν η Τουρκία τοποθετούσε παραγγελία πολλών δισεκατομμυρίων για 20+20 Eurofighter Typhoon, αυτό θα αποτελούσε μάννα εξ ουρανού για το πρόγραμμα. Το δικαίωμα προαίρεσης (option) στο συμβόλαιο δεν έχει μόνο οικονομικό περιεχόμενο, αλλά και υποθήκη για έναν νέο γύρο διαπραγμάτευσης, με ό,τι αυτό σημαίνει για την εθισμένη στο ανατολίτικο παζάρι Τουρκία”.
Με απλά λόγια, μετά την Ισπανία που κάνει ότι δεν βλέπει πως η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει λάβει σαφή αντινατοϊκή διάσταση, προκειμένου να προστατεύσει τα οικονομικά της συμφέροντα (ελικοπτεροφόρα, αεροπλανοφόρα, υποβρύχια, τραπεζικός τομέας), έρχεται πιθανότατα και η Βρετανία να ακολουθήσει, απροκάλυπτα πλέον, τον ίδιο δρόμο. Μια συμπεριφορά η οποία αποδεικνύει πλέον, ότι τα διαλυτικά φαινόμενα που παρατηρούνται εδώ και καιρό στην ΕΕ, έχουν “μολύνει” ευρύτερα αυτό που αποκαλούμε Δύση.
Μόνο έθνος-κράτος και εθνικά συμφέροντα
Σε αυτό το πλαίσιο κι όπως αναφερόταν στην εν λόγω ανάλυση, “ο ευρωπαϊκός κολοσσός Airbus Defence and Space, μαζί με το γερμανικό συνδικάτο μεταλλεργατών IG Metall, έθεσαν τη γερμανική κυβέρνηση προ των ευθυνών της, αναφορικά με το πρόγραμμα Eurofighter… Εάν δεν προχωρήσει εγκαίρως σε συμβόλαια πώλησης επιπλέον αεροσκαφών Eurofighter Typhoon (Tranche 5), αλλά και συμβολαίων για την τεχνολογική του μετεξέλιξη, τότε η παραγωγή θα τερματιστεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας, με αποτέλεσμα να διαλυθεί η εφοδιαστική αλυσίδα και οι τεχνολογικές-παραγωγικές δυνατότητες. Μία τέτοια εξέλιξη θα επηρεάσει εκατοντάδες εταιρίες από τις τέσσερις χώρες της κοινοπραξίας”. Για τη Γερμανία, αυτό θα σημάνει την ταπεινωτική έξοδό της από την ομάδα των χωρών που μπορούν να παράγουν μαχητικά αεροσκάφη.
Σ’ εκείνο το άρθρο αναφερόταν αυτό που προ ολίγων ημερών φανταζόταν αδιανόητο, καθώς η πλειοψηφία των αναλυτών αναφερόταν στην προοπτική απόκτησης από την Τουρκία μεταχειρισμένων Eurofighter “πρώτης γενιάς” (Tranche 1): “Με βάση τα ανωτέρω, εάν η Τουρκία τοποθετούσε παραγγελία πολλών δισεκατομμυρίων για 20+20 Eurofighter Typhoon, αυτό θα αποτελούσε μάννα εξ ουρανού για το πρόγραμμα. Το δικαίωμα προαίρεσης (option) στο συμβόλαιο δεν έχει μόνο οικονομικό περιεχόμενο, αλλά και υποθήκη για έναν νέο γύρο διαπραγμάτευσης, με ό,τι αυτό σημαίνει για την εθισμένη στο ανατολίτικο παζάρι Τουρκία”.
Με απλά λόγια, μετά την Ισπανία που κάνει ότι δεν βλέπει πως η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει λάβει σαφή αντινατοϊκή διάσταση, προκειμένου να προστατεύσει τα οικονομικά της συμφέροντα (ελικοπτεροφόρα, αεροπλανοφόρα, υποβρύχια, τραπεζικός τομέας), έρχεται πιθανότατα και η Βρετανία να ακολουθήσει, απροκάλυπτα πλέον, τον ίδιο δρόμο. Μια συμπεριφορά η οποία αποδεικνύει πλέον, ότι τα διαλυτικά φαινόμενα που παρατηρούνται εδώ και καιρό στην ΕΕ, έχουν “μολύνει” ευρύτερα αυτό που αποκαλούμε Δύση.
Μόνο έθνος-κράτος και εθνικά συμφέροντα
Η πραγματικότητα των διεθνών σχέσεων, σε άλλη μα ιστορική συγκυρία, επιβεβαιώνει αφ’ ενός ότι το έθνος-κράτος παραμένει κεντρική συνιστώσα και του σύγχρονου διεθνούς συστήματος, αφ’ ετέρου ότι τα εθνικά συμφέροντα προηγούνται κάθε άλλου υπολογισμού, ακόμα και του συμμαχικού. Το κομβικής σημασίας ερώτημα που έχει τεθεί με πολλές αφορμές προς την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, δυστυχώς παραμένει αναπάντητο.
Αντιλαμβανόμαστε άραγε ότι η ικανοποίηση του “εθνικού” αποτελεί προϋπόθεση εξυπηρέτησης του “συμμαχικού” συμφέροντος; Εκτός κι αν υπάρχουν λόγοι, όπως για παράδειγμα η ελλιπής αμυντική ετοιμότητα, που δημιουργούν γενικευμένη ανασφάλεια στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να υπερτονίζεται στις επιλογές της η “εξωτερική εξισορρόπηση” των απειλών.
Στην προαναφερθείσα ανάλυση για την υπόθεση της αγοράς Eurofighter από την Τουρκία, επισημαινόταν ότι η πολιτική του “διαίρει και βασίλευε” πάντα υπήρχε στο διπλωματικό οπλοστάσιο της νεοθωμανικής Τουρκίας. Με την εξέταση της “ευρωπαϊκής εναλλακτικής”, η Άγκυρα αναδεικνύει τις εσωτερικές έριδες στη Δύση και τη διαίρεση της ΕΕ, δικαιολογώντας ταυτόχρονα για ποιον λόγο οι Τούρκοι δεν την θεωρούν ισότιμο γεωπολιτικό εταίρο. Είναι προφανές ότι υπάρχει πλήθος ευρωπαϊκών χωρών που τους προσφέρουν στο πιάτο την απόδειξη.
Εν ολίγοις, το ζητούμενο είναι εάν και η Ελλάδα θα πράξει τα δέοντα, προασπίζοντας τα συμφέροντά της, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στη μεγάλη εικόνα. Η υπόθεση των κλοπιμαίων από τον Παρθενώνα προφανώς είναι εθνικής σημασίας ζήτημα, αλλά παραλλήλως πρέπει η Ελλάδα να εξαντλήσει τις δυνατότητές της να μπλοκάρει την απόκτηση Eurofighter από την Τουρκία. Γνωρίζει καλά, άλλωστε, ότι αυτά θα στραφούν κατά προτεραιότητα εναντίον της, με τη μορφή της έμπρακτης αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας. όχι μόνο των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας.
Ας αφήσουμε κατά μέρος αφελείς προσεγγίσεις περί διατάραξης της ηρεμίας στις διμερείς σχέσεις. Κύριος στόχος είναι ο επόμενος γύρος με την Τουρκία να μας βρει σε καλύτερη θέση. Η Ελλάδα οφείλει να δράσει και διμερώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκμεταλλευόμενη κατάλληλα τις εξελίξεις. Ο Ρίσι Σούνακ, παρ’ ότι Ινδός στην καταγωγή, θυμήθηκε το αυτοκρατορικό παρελθόν και ασκεί έναντι της Ελλάδας, την με οσμή αποικιοκράτη διπλωματία του Foreign Office. Κι αυτή θα την βρούμε μπροστά μας και στο Κυπριακό…
Δημοσίευση σχολίου