Παρά τους διαρκείς βομβαρδισμούς στη Γάζα, η Hamas ανασυγκροτείται και παραμένει ενεργή. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ έχουν καταστρέψει την υποδομή και προκαλέσει μαζικά θύματα, αλλά δεν έχουν εξαλείψει τις αιτίες που οδήγησαν στην άνοδό της
Μετά από σχεδόν ένα χρόνο αδιάκοπων βομβαρδισμών και καταστροφών στη Γάζα, η κυβέρνηση του Ισραήλ επιμένει ότι είναι «αποφασισμένη να ολοκληρώσει τη νίκη της», ακόμη και μετά την υπογραφή εκεχειρίας την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, τα γεγονότα στο έδαφος δείχνουν μια πολύ διαφορετική εικόνα. Από τα ερείπια της Γάζας, εκτιμάται ότι έχουν ανασυγκροτηθεί περίπου 15.000 μαχητές της Hamas, οι περισσότεροι πλήρως οπλισμένοι και ήδη προσπαθούν να επαναφέρουν τον έλεγχο.
Αναφορές από την περιοχή υποδεικνύουν ότι αυτοί οι άνδρες έχουν ξεκινήσει να καταδιώκουν ύποπτους συνεργάτες και να τους εκτελούν στους δρόμους. Μακριά από το να έχει εξαλειφθεί, η Hamas έχει επιβιώσει, αιματοβαμμένη και κατακερματισμένη, αλλά αδιάσπαστη.
Αυτό το αποτέλεσμα δεν θα πρέπει να ξαφνιάζει κανέναν. Κάθε αξιόπιστος εμπειρογνώμονας αντιτρομοκρατίας έχει προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η Hamas δεν μπορεί να καταστραφεί μόνο με στρατιωτικά μέσα.
Η οργάνωση δεν είναι απλώς ένα δίκτυο μαχητών ή σηράγγων· είναι ένα εδραιωμένο πολιτικό και ιδεολογικό κίνημα με βαθιές ρίζες στην παλαιστινιακή κοινωνία.
Όπως έμαθαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με την Al Qaeda και το Ισλαμικό Κράτος, μπορείτε να σκοτώσετε ηγέτες, να αποσυναρμολογήσετε υποδομές και να καταλάβετε εδάφη, αλλά δεν μπορείτε να εξαφανίσετε μια ιδέα με βομβαρδισμούς!
Ο δηλωμένος ισραηλινός στόχος της συνολικής νίκης ήταν πάντα μια φαντασίωση. Η διοίκηση της Hamas έχει σίγουρα υποστεί ζημιά, αλλά συνεχίζει να λειτουργεί μέσω κυψελών και τοπικών πολιτοφυλακών.
Η ισραηλινή εκστρατεία έχει καταστρέψει τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας, έχει σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες, έχει εκτοπίσει πάνω από ένα εκατομμύριο και έχει μετατρέψει ολόκληρες γειτονιές σε συντρίμμια.
Ωστόσο, οι βασικές συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδο της Hamas – απελπισία, αποστέρηση δικαιωμάτων και έλλειψη κράτους – παραμένουν ισχυρές. Στην πραγματικότητα, είναι χειρότερες από ποτέ.
Οι ευθύνες του Ισραήλ
Είναι σημαντικό να θυμηθούμε πώς η Hamas ήρθε στην εξουσία. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Παλαιστινιακή Αρχή υπό την Fatah είχε γίνει συνώνυμη της διαφθοράς και της αναποτελεσματικότητας.
Μετά από χρόνια αποτυχημένων ειρηνευτικών συνομιλιών, οικονομικής παρακμής και επέκτασης των ισραηλινών οικισμών, οι απλοί Παλαιστίνιοι έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα της Αρχής να παρέχει ακόμη και τις πιο βασικές υπηρεσίες ή έναν αξιόπιστο δρόμο προς την κρατική υπόσταση.
Η Hamas εκμεταλλεύτηκε αυτή την απογοήτευση, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως καθαρή και πειθαρχημένη εναλλακτική, ένα κίνημα αντίστασης και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Όταν η Hamas κέρδισε τις εκλογές της Γάζας το 2006, αυτό ήταν κυρίως μια ψήφος διαμαρτυρίας κατά του στασιμότητας της Fatah, όχι έγκριση του ισλαμιστικού εξτρεμισμού.
Αλλά μόλις ανέλαβε την εξουσία, ακολούθησε ένα γνώριμο αυταρχικό σενάριο: εδραίωσε τον έλεγχο με τη βία, απέβαλε αντίπαλες φατρίες από τη Γάζα, ακύρωσε μελλοντικές εκλογές και δημιούργησε ένα βαριά στρατιωτικοποιημένο κρατίδιο.
Συχνά παραβλέπεται το γεγονός ότι η ισραηλινή πολιτική, ιδιαίτερα υπό τον Benjamin Netanyahu, συνέβαλε ενεργά στην εδραίωση της Hamas.
Για χρόνια, ο Netanyahu ακολούθησε στρατηγική διαίρεσης, διατηρώντας σκόπιμα τους Παλαιστίνιους χωρισμένους μεταξύ Γάζας και Δυτικής Όχθης. Μια ενωμένη παλαιστινιακή ηγεσία ικανή να διαπραγματευτεί μια λύση δύο κρατών θα ενίσχυε την περίπτωση της διπλωματίας. Μια κατακερματισμένη ηγεσία έκανε τις διαπραγματεύσεις αδύνατες.
Στην πράξη, αυτό σήμαινε σιωπηρή ανοχή στην κυριαρχία της Hamas στη Γάζα, ενώ υπονόμευε την Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη.
Αυτή η κυνική στρατηγική εξυπηρετούσε βραχυπρόθεσμους πολιτικούς στόχους αλλά ήταν καταστροφική μακροπρόθεσμα. Επιτρέποντας στη Hamas να εδραιώσει την εξουσία της, ο Netanyahu εξασφάλισε ότι το παλαιστινιακό εθνικό κίνημα παρέμενε διχασμένο και η λύση δύο κρατών θα αναβαλλόταν επ’ αόριστον.
Η συνεχιζόμενη κυριαρχία της Hamas έγινε έτσι βολικό πρόσχημα για αδράνεια, ενώ το Ισραήλ επέκτεινε τους οικισμούς και την κατοχή και απέφευγε δύσκολες πολιτικές συμβιβαστικές λύσεις.
Δεν υπήρχε εναλλακτική
Η τραγική ειρωνεία είναι ότι η πολιτική που σχεδιάστηκε για να παγώσει τη διαδικασία ειρήνευσης επέστρεψε καταστροφικά. Οι επιθέσεις της Hamas στις 7 Οκτωβρίου κατέστρεψαν το αίσθημα ασφάλειας του Ισραήλ, πυροδότησαν έναν καταστροφικό πόλεμο και καθυστέρησαν την ειρήνη για μια ολόκληρη γενιά.
Η προσπάθεια του Ισραήλ να νικήσει τη Hamas μέσω συντριπτικής δύναμης κατέστρεψε τη Γάζα ενώ άφησε ανέπαφη την ιδεολογία της οργάνωσης.
Δεν υπάρχει βαθιά αγάπη για τη Hamas ανάμεσα στους Παλαιστίνιους που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί. Αντιθέτως, πολλοί την κατηγορούν για τον θάνατο και την καταστροφή στις οικογένειες και τις γειτονιές τους.
Ωστόσο, με την απουσία πολιτικής εναλλακτικής ή αξιόπιστου σχεδίου ειρήνης, το αφήγημα του κινήματος παραμένει. Ο εξτρεμισμός τρέφεται από την απελπισία, και η Γάζα σήμερα δεν στερείται αυτής.
Ιδεολογική μάχη
Ο μόνος τρόπος να νικηθεί πραγματικά η Hamas δεν είναι μέσω όπλων, αλλά μέσω ιδεών. Η Hamas ευημερεί στο αφήγημα ότι η βία είναι ο μόνος δρόμος προς αξιοπρέπεια για έναν άνευ κράτους λαό.
Ο πιο σίγουρος τρόπος να υπονομευθεί αυτό το αφήγημα είναι να προσφερθεί στους Παλαιστίνιους μια γνήσια εναλλακτική, ένα αξιόπιστο, διεθνώς υποστηριζόμενο σχέδιο για λύση δύο κρατών.
Αυτό σημαίνει αποκατάσταση της νομιμότητας των παλαιστινιακών πολιτικών θεσμών, ανοικοδόμηση της Γάζας υπό νέα τεχνοκρατική ή πολυεθνική διοίκηση και ενδυνάμωση μετριοπαθών ηγετών που δεσμεύονται στη διακυβέρνηση αντί για μαρτυρία.
Η διεθνής κοινότητα, με επικεφαλής τις ΗΠΑ και βασικά αραβικά κράτη, πρέπει να συνδέσει την οικονομική βοήθεια με την επίτευξη πολιτικών μεταρρυθμίσεων και σαφές χρονοδιάγραμμα για παλαιστινιακές εκλογές.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, πρέπει να αναγνωρίσει ότι η ασφάλειά του δεν ενισχύεται με μόνιμη πολιορκία ή κατοχή, αλλά μόνο μέσω της συνύπαρξης.
Η εκστρατεία του Ισραήλ απέδειξε ό,τι οι ειδικοί στην αντιμετώπιση ανταρτοπόλεμων γνωρίζουν εδώ και καιρό: μπορείτε να νικήσετε τον στρατό ενός εχθρού, αλλά όχι την ιδεολογία του.
Για να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος ουσιαστικά, το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του πρέπει να επικεντρωθούν λιγότερο στην καταστροφή σηράγγων και περισσότερο στην οικοδόμηση ελπίδας.
Η μάχη κατά της Hamas θα κερδηθεί όχι στα ερείπια της Γάζας, αλλά στις καρδιές και τα μυαλά της επόμενης γενιάς Παλαιστινίων, εφόσον τους δοθεί κάτι για το οποίο αξίζει να πιστέψουν.
πηγήΟι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.