
Ο έλεγχος της Δαμασκού από τη συριακή αντιπολίτευση μέσω στρατιωτικής επιχείρησης αντιπροσωπεύει μια σημαντική καμπή στον συριακό πόλεμο και έχει μεταμορφωτικό αντίκτυπο στο status quo στην περιοχή.
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ αντιπροσωπεύει επίσης μια στρατηγική οπισθοδρόμηση για τους κύριους υποστηρικτές του Ιράν και Ρωσία.
Από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα έχει δείξει μεγάλη ευελιξία στη Συρία, καθιστώντας την Τουρκία τον πιο ισχυρό εξωτερικό παίκτη στη χώρα μετά τον Άσαντ.
Έτσι, η πτώση του καθεστώτος Άσαντ κλονίζει τις τρέχουσες περιφερειακές ισορροπίες και επιταχύνει τις προσπάθειες της Τουρκίας να οικοδομήσει μια νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο ανταγωνισμός μεταξύ Τουρκίας και Ιράν, που τροφοδοτείται από ιστορικές, ιδεολογικές και γεωπολιτικές εντάσεις, αναμένεται να κλιμακωθεί στο πλαίσιο αυτής της νέας δυναμικής.
Η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στη Συρία, σε συνδυασμό με τις αποδυναμωμένες θέσεις του Ιράν στον Λίβανο και το Ιράκ, θα μπορούσαν να μετατοπίσουν την περιφερειακή δυναμική πέρα από το Λεβάντε.
Οι τουρκικές φιλοδοξίες επιρροής σε Καύκασο, Μέση Ανατολή
Η Τεχεράνη θεωρεί ότι η φιλόδοξη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο απειλεί άμεσα την επιρροή της σε αυτές τις περιοχές. Στην Τεχεράνη, αυξάνονται οι φόβοι ότι η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη την αδυναμία του Ιράν, επιδιώκει να αυξήσει την επιρροή της στο Ιράκ, τον Λίβανο και τον Νότιο Καύκασο.
Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Πολέμου του Καραμπάχ, η ισχυρή υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν όχι μόνο εξασφάλισε μια αποφασιστική νίκη για το Αζερμπαϊτζάν, αλλά αποκάλυψε επίσης την ικανότητα της Άγκυρας να διαμορφώνει τα περιφερειακά αποτελέσματα.
Αυτή η διαδικασία αποδυνάμωσε το Ιράν στον Νότιο Καύκασο, μειώνοντας την επιρροή του σε μια περιοχή που ιστορικά υπήρξε πεδίο σύγκρουσης για αυτό.
Επιπλέον, η πιθανότητα η Τουρκία να χρησιμοποιήσει την προβολή ισχύος που έχει αποκτήσει στη Συρία για να στηρίξει το Αζερμπαϊτζάν, ειδικά μέσω στρατηγικών στόχων όπως το άνοιγμα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ, αντιπροσωπεύει μια άμεση πρόκληση για την περιφερειακή στρατηγική του Ιράν.
Μια τέτοια εξέλιξη όχι μόνο θα ενίσχυε τη γεωπολιτική επιρροή της Τουρκίας, αλλά θα απομόνωσε το Ιράν από τις εμπορικές και ενεργειακές οδούς που το συνδέουν με τον Καύκασο και την Ευρώπη.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο μετασχηματισμός στη Συρία όχι μόνο θα διαμορφώσει το μέλλον του Λεβάντε, αλλά θα μπορούσε επίσης να αναδιαμορφώσει τη γεωπολιτική αρχιτεκτονική της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου.
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία στις ΗΠΑ αναδεικνύεται και ως σημαντικός παράγοντας για τις εξελίξεις στο Ιράκ, την Υεμένη, τη Συρία και γενικότερα τη Μέση Ανατολή.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι πολιτικές που θα ακολουθήσει ο Τραμπ θα έχουν μεγάλη σημασία για το Ιράν.
Ο χρόνος θα δείξει εάν η στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ έναντι του Ιράν θα είναι διαπραγματευτική ή συγκρουσιακή την επόμενη περίοδο.
Εάν υπάρξει μια διαδικασία επίλυσης μεταξύ των δύο πλευρών, δεν είναι ακόμη σαφές εάν θα περιοριστεί στο πυρηνικό πρόγραμμα ή αν θα προχωρήσει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που περιλαμβάνει περιφερειακά ζητήματα και φιλοϊρανικές ομάδες.
Αν και οι πολιτικές που ακολούθησε ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία δίνουν κάποιες ενδείξεις για πιθανές απαντήσεις και αποτελέσματα, δεν μπορεί να γίνει οριστική αξιολόγηση ως προς αυτό. Επομένως, οι πολιτικές που θα ακολουθήσει ο Τραμπ θα επηρεάσουν άμεσα τον τουρκο-ιρανικό ανταγωνισμό.
Υπάρχει ένα άλλο σημείο που πρέπει να τονιστεί εδώ. Πριν από την Επιχείρηση Protective Edge της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο σχέδιο για έναν εμπορικό διάδρομο που συνδέει την Ινδία με τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, με στόχο να αντισταθμίσει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην περιοχή.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2023, η Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν μια προκαταρκτική συμφωνία για την κατασκευή ενός στρατηγικού εμπορικού διαδρόμου (IMEC) που ξεκινά από την Ινδία, περνά από τη Μέση Ανατολή και φτάνει στην Ευρώπη.
Με την επιστροφή του Τραμπ, αυτό το έργο και οι Συμφωνίες του Αβραάμ μπορεί να επανέλθουν στο προσκήνιο.
Η πρωτοβουλία αποτελεί μέρος των προσπαθειών για τη δημιουργία μιας εναλλακτικής οικονομικής διαδρομής στο έργο Belt and Road της Κίνας.
Αυτός ο νέος εμπορικός διάδρομος υποστηρίζει τον στόχο της Ινδίας να φτάσει στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου και περιλαμβάνει ισχυρές οικονομίες όπως τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία.
Αποτελεί επίσης μια εναλλακτική διαδρομή προς τη Διώρυγα του Σουέζ. Εάν αποκατασταθεί η ασφάλεια και η σταθερότητα στον Λίβανο και τη Συρία το επόμενο διάστημα, είναι πιθανό και αυτές οι δύο χώρες να συμπεριληφθούν στο έργο.
Αυτές οι εξελίξεις αυξάνουν τους φόβους της Τεχεράνης για περιφερειακή απομόνωση. Σημειώνεται ότι το Ιράν, που δεν περιλαμβάνεται στον διάδρομο, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να αποκλειστεί από αυτές τις προσπάθειες οικονομικής και εμπορικής ολοκλήρωσης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η στρατηγική που θα ακολουθήσει το Ιράν για να αντιμετωπίσει αυτόν τον αποκλεισμό, και ο αντίκτυπος των εξελίξεων στις περιφερειακές ισορροπίες, είναι ζητήματα που απαιτούν στενή παρακολούθηση στο μέλλον. Ως εκ τούτου, το μέλλον αυτού του έργου είναι επίσης σημαντικό ως παράγοντας που θα επηρεάσει τον ανταγωνισμό μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν στην περιοχή.
Ανάλυση του Τούρκου ακαδημαϊκού και ειδικού Ισμαήλ Σαρί