Σήμερα το ενδιαφέρον της επικαιρότητας επικεντρώνεται λίγο βορειότερα από τα ΗΑΕ, και συγκεκριμένα στην πρωτεύουσα Μανάμα του Βασιλείου του Μπαχρέιν.Ο Αμερικανός απεσταλμένος Τζέραντ Κούσνερ θα αφήσει τις μικτές ισραηλινο-εμιρατινές ομάδες εργασίας να συνεχίσουν το έργο τους στο Αμπού Ντάμπι, και θα συναντηθεί με τον Βασιλιά του Μπαχρέιν, Χάμαντ Μπιν Ίσα Αλ-Χαλίφα. Οι προθέσεις των ΗΠΑ είναι σαφείς: Να παρακινήσουν το Μπαχρέιν να προβεί και εκείνο στην ομαλοποίηση των σχέσεών του με το Ισραήλ.
Το εγχείρημα δεν είναι απλό. Η πλειοψηφία του πληθυσμού του Μπαχρέιν ανήκει στο σιιτικό δόγμα, είναι περσόφωνο στην συντριπτική του πλειοψηφία και μεγάλη του μερίδα δεν διάκειται φιλικά στον βασιλικό οίκο και στην κυβερνητική ελίτ, που ανήκει στο σουνιτικό δόγμα. Το θρησκευτικό και πολιτισμικό χάσμα μεταξύ πολιτών και ηγεσίας αποτέλεσε και την κύρια αφορμή για τις βίαιες εκδηλώσεις που σημειώθηκαν κατά την λεγόμενη Αραβική Άνοιξη - γεγονός που ανάγκασε τον βασιλικό οίκο της χώρας να ζητήσει την στρατιωτική συνδρομή της Σαουδικής Αραβίας, και τα σαουδαραβικά τανκ να επιβάλουν την τάξη στη χώρα τότε.
Πέραν αυτού, ο αμερικανικός στόλος διατηρεί έντονη παρουσία στο νησιωτικό βασίλειο, το οποίο, από άποψης ενεργειακών αποθεμάτων, θεωρείται ο ‘φτωχός συγγενής’ του GCC. Η πολιτική ηγεσία του Μπαχρέιν, μπορεί μεν να χαιρέτισε επισήμως την ”θαρραλέα κίνηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων” και ο μονάρχης Αλ-Χαλίφα να συνεχάρη τον ισχυρό άνδρα των ΗΑΕ, Μπιν Ζάγιεντ, αλλά είναι σαφές ότι το Μπαχρέιν έχει κάθε λόγο να διστάζει να προβεί σε ανάλογη ‘θαρραλέα κίνηση’ που θα απειλούσε τις ήδη εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα στο σιιτικό και στο σουνιτικό στοιχείο της χώρας. Η ηγεσία του Μπαχρέιν προσπαθεί να σφυγμομετρήσει την εσωτερική κοινή γνώμη, και μάλιστα ήταν ιδιαίτερα προσεκτική στην προχθεσινή σιιτική γιορτή της Ashura, κατά την οποία οι Αρχές παρατηρούσαν εάν, κατά την διάρκεια των θρησκευτικών εκδηλώσεων, θα υπονοείτο έστω και η παραμικρή διάθεση επίκρισης του βασιλικού οίκου και των επιλογών του.
Εύθραυστες ισορροπίες
Το κλίμα στο Μπαχρέιν παραμένει ομιχλώδες - γεγονός που θα αναγκάσει τις ΗΠΑ να εγγυηθούν πολλά περισσότερα από όσα ίσως θα υπολόγιζαν προκειμένου να πεισθεί η ηγεσία της χώρας να ενδώσει σε μία κίνηση που πιθανότατα θα ανακινήσει παλιά καταπιεσμένα πάθη. Τέλος, το Μπαχρέιν, παρά τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε κατά τα χρόνια της Αραβικής Άνοιξης, κατάφερε να διατηρήσει ένα ιδιότυπο κοινοβουλευτικού τύπου modus vivendi και μία σχετική ελευθερία έκφρασης του δημόσιου λόγου. Η παραμικρή παρακινδυνευμένη ενέργεια του βασιλικού οίκου ενδέχεται να τινάξει τα πάντα στον αέρα - κάτι που ίσως η αμερικανική πλευρά θα έπρεπε να λάβει πιο σοβαρά υπ‘όψιν. Οι δηλώσεις του Τζέραντ Κουσνέρ μετά το πέρας των συναντήσεών του στο Μπαχρέιν θα έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον - όχι μόνο για τη στάση του Μπαχρέιν, αλλά και για τα μηνύματα που θα δοθούν στο γειτονικό Κουβέιτ, το οποίο και αυτό προσπαθεί να παραμείνει όσο γίνεται περισσότερο ‘αθέατο’ στο δίλημμα περί της ομαλοποίησης ή μη των σχέσεων με το Ισραήλ.
Όπως το Μπαχρέιν, έτσι ακριβώς και το Κουβέιτ έχει να αντιμετωπίσει στο εσωτερικό του ταυτόσημες λεπτές ισορροπίες μεταξύ σιιτών και σουνιτών.Πέραν αυτού όμως, διατηρεί κοινά χερσαία σύνορα με το σιιτικό Ιράν, αλλά και με το Ιράκ, οι νότιες επαρχίες του οποίου σιιτοκρατούνται. Το Κουβέιτ ποτέ δεν ξέχασε ότι αποτελεί μια χώρα που κατελήφθη μέσα σε λίγες ώρες από το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν τον Αύγουστο του 1990.
Ίσως αυτό ακριβώς το προηγούμενο είναι και το στοιχείο που το ”προστατεύει” από τυχόν υπέρμετρες διπλωματικές πιέσεις εκ μέρους της Ουάσινγκτον. Πάντως, ο βασιλικός οίκος του Κουβέιτ προέβη χθες σε μία κίνηση, με ποικίλους αποδέκτες: Παρέτεινε τις άδειες παραμονής 10.000 Παλαιστινιακής καταγωγής κατοίκων του Κουβέιτ, για τους οποίους η ισχύουσα νομοθεσία προέβλεπε την άμεση απέλασή τους. Αυτή η ξαφνική απόφαση σημαίνει πολλά, σε συνάρτηση με την γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια που προσέφερε αμέσως στον
Λίβανο - η κυβέρνηση του οποίου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την σιιτική Χεζμπολάχ. Έτσι, ο σουνιτικός βασιλικός οίκος του Κουβέιτ, καταφέρνει να διασώζει τις ισορροπίες και πράττει ο,τιδήποτε είναι δυνατόν για να μην τού ζητηθεί καν από τις ΗΠΑ να συνταχθούν στην ομάδα των ”σιωνιστικών αραβικών κρατών” - κατά την δεικτική ορολογία της Παλαιστινιακής Αρχής στη Ραμάλλα.
Τα μπαλόνια της Χαμάς, ο ρόλος του Κατάρ και της Τουρκίας
NURPHOTO VIA GETTY IMAGESΦωτογραφία αρχείου - Μάιος 2019: Άνδρες της Χαμάς μοιράζουν βοήθεια προερχόμενη από το Κατάρ σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. (Photo by Majdi Fathi/NurPhoto via Getty Images)Χθες βράδυ, λίγο πριν τελειώσει ο φετινός Αύγουστος, η Χαμάς ανακοίνωσε ότι διακόπτει τις εκτοξεύσεις ρουκετών και μπαλονιών με ήλιον που φέρουν εκρηκτικούς μηχανισμούς προς τις ισραηλινές πόλεις του νοτίου Ισραήλ. Με αυτόν τον τρόπο η ηγεσία της οργάνωσης αποφάσισε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για την εκκωφαντική σιωπή των αξιωματούχων της, οι οποίοι δεν καταδίκασαν τις εγκάρδιες χειραψίες μεταξύ Ισραηλινών και Εμιρατινών στο Αμπού Ντάμπι.
Έτσι, το κλίμα έντασης μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς φαίνεται να διακόπτεται για άλλη μια φορά - και δη χάρη στην παρέμβαση του Κατάρ, κάτι που προβλήθηκε έντονα από τα ισραηλινά κρατικά ΜΜΕ. Με μία ακόμα ‘σωτήρια’ διαμεσολάβηση - σε συνδυασμό πάντα με ακόμα μία γενναία οικονομική βοήθεια προς την διοικητική μηχανή της Χαμάς - το Κατάρ έρχεται να υπενθυμίσει τον δικό του ρόλο στην ισραηλινοπαλαιστινιακή διένεξη.
ANADOLU AGENCY VIA GETTY IMAGESΑνθρωπιστική βοήθεια από την Τουρκία προς την Γάζα - Μάιος 2020 (Photo by Ali Jadallah/Anadolu Agency via Getty Images)Είναι σαφές ότι η στιγμή που επέλεξε το Κατάρ να ‘επιλύσει’ το μόνιμο οικονομικό πρόβλημα της Χαμάς δεν είναι τυχαία, προσπαθώντας να ‘σπάσει’ τον διπλωματικό αποκλεισμό που του έχει επιβάλει η Σαουδική Αραβία λόγω της στενής του σχέσης με το Ιράν, και κατ′ επέκταση με την αναθεωρητική Τουρκία.
Ωστόσο, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο δεν είναι η καθαυτή διαμεσολαβητική δραστηριότητα του Κατάρ μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς (αυτό άλλωστε συμβαίνει εδώ και χρόνια). Τη στιγμή που τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εξέδωσαν χθες το απόγευμα ανακοίνωση ότι το Κατάρ αποτελεί την μοναδική χώρα του Αραβικού Κόλπου που υποστηρίζει επίσημα και ανοιχτά ακραίες μουσουλμανικές τρομοκρατικές οργανώσεις, ουσιαστικά έσπευσε να εξυπηρετήσει τις ισραηλινές επιδιώξεις κατευνάζοντας το κλίμα στην μεθόριο Ισραήλ-Γάζας.
Με βάση τα ανωτέρω, και με δεδομένο ότι πλέον Ισραήλ και Εμιράτα θα ανοίξουν άμεσους διαύλους επικοινωνίας, θα ήταν καλό το Ισραήλ να μειώσει την (έως ενός σημείου) ‘αυτόκλητη’ επιρροή του Κατάρ και της Τουρκίας στη Γάζα, αντικαθιστώντας την με ανάλογη επενδυτική δραστηριότητα των ΗΑΕ. Μία τέτοια εξέλιξη κάθε άλλο παρά θα έβλαπτε τις επιδιώξεις και του ελληνικού περιφερειακού παράγοντα, ο οποίος καλό θα ήταν κάποτε να μην αδιαφορεί για την καταρινή φιλοτουρκική διεισδυτικότητα στην Λωρίδα της Γάζας.
Οι υπόλοιποι παίκτες
Τέλος, οι δύο εναπομείναντες παίκτες του Κόλπου - η Σαουδική Αραβία και το Ομάν - διατηρούν ιδιαίτερα προσεκτική στάση, προσπαθώντας να διαφυλάξουν τα προσχήματα. Η κυβέρνηση του Ριάντ επέτρεψε την διέλευση του αεροσκάφους του ισραηλινού εθνικού αερομεταφορέα Ελ-Αλ να διασχίσει τον σαουδαραβικό εναέριο χώρο, παρά τις αμφιβολίες της τελευταίας στιγμής. Παράλληλα, το Σουλτανάτο του Ομάν δείχνει να ομφαλοσκοπεί, με την κυβέρνηση να ψάχνει να βρει τους νέους της ρυθμούς λόγω του πρόσφατου ανασχηματισμού - γεγονός που χρησιμοποιεί ως άλλοθι, ακριβώς για να αποφύγει όσο γίνεται περισσότερο τυχόν αμερικανικές απαιτήσεις να μιμηθεί την κίνηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Παρ′ όλα αυτά, το κεντρικό ζήτημα που αναμένεται να παρακινήσει τις υπόλοιπες αραβικές χώρες του Κόλπου να λάβουν καθαρή θέση ως προς το ζήτημα της ομαλοποίησης των σχέσεών τους με το Ισραήλ είναι αφ′ ενός τα ανταλλάγματα που θα λάβουν τα ΗΑΕ - και συγκεκριμένα, εάν τελικά η πολεμική τους αεροπορία θα αναβαθμισθεί σημαντικά και σε ποιον ακριβώς βαθμό - και αφ′ ετέρου ποιο θα είναι το δέλεαρ που θα προτείνουν οι ΗΠΑ στο διστακτικό Μπαχρέιν και στον βασιλικό του οίκο, ο οποίος επί δεκαετίες επιβιώνει μεταξύ σφύρας και άκμονος.
HUFFPOST GRΣτην φωτογραφία: Το δρομολόγιο της πτήσης LY971 της ισραηλινής αεροπορικής εταιρείας Ελ-Αλ, που διέσχισε χθες, 31.8.2020, τον εναέριο χώρο της Σαουδικής Αραβίας, πετώντας ακριβώς από πάνω από την πρωτεύουσα Ριάντ, κατόπιν σχετικής άδειας της σαουδαραβικής υπηρεσίας πολιτικής αεροπορίας.*Δικηγόρος - Δρ. Διεθνών Σχέσεων Παν/μιου Μακεδονίας και ερευνητής του Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν στο Ισραήλ
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.