Γράφει ο
ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΕΝΕΚΟΣ*Διαβάζουμε σχεδόν καθημερινά και παντού ότι ο Ερντογάν επιδιώκει θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα, ότι υπάρχει κίνδυνος θερμού επεισοδίου κλπ κλπ.
Αλλά ας δούμε τι μπορεί να ονομασθεί «θερμό επεισόδιο» και ποιες οι διαφορές του από τον πόλεμο (ο οποίος σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο πρέ[ει να κηρυχθεί επίσημα, αν και τις τελευταίες δεκαετίες, καμία χώρα δεν έχει κηρύξει πόλεμο στην άλλη, έστω και αν στην ουσία ήταν πόλεμος μεγάλης κλίμακας κιόλας).
Ως θερμό επεισόδιο μπορεί να θεωρηθεί κάθε μικρής κλίμακας βίαιη αντιπαράθεση κρατικών μέσων (στρατιωτικών ή μη), ηθελημένη, που οδηγεί ή θα μπορούσε να οδηγήσει εσκεμμένα (ή με ενδεχόμενο δόλο) σε θάνατο ανθρώπων είτε σε ένοπλη αντιπαράθεση, λόγω του φόβου της άλλης πλευράς για άμεση απειλή και για επικείμενη επίθεση, που θα μπορούσε να ενεργοποιήσει αντανακλαστικά αυτοάμυνας!
Σημαντικό στοιχείο του θερμού επεισοδίου καταλήγει οπωσδήποτε να είναι το πώς ερμηνεύει το επεισόδιο η κάθε πλευρά και κατά συνέπεια πως αντιμετωπίζει και κλιμακώνει τις βίαιες ενέργειες της η κάθε πλευρά
Προσέξτε ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά που υπάρχουν συνδυαστικά:
- 1. Βίαιη αντιπαράθεση κρατικών (στρατιωτικών και μη)
- 2. Ηθελημένη (από μία τουλάχιστον πλευρά)
- 3. Μικρής κλίμακας ένοπλη αντιπαράθεση
- 4. Τοπικά προσδιορισμένη
- 5. Με ορατό κίνδυνο να επιφέρει θάνατο σε στελέχη της άλλης πλευράς (ενδεχόμενος δόλος)
- 6. Ή να προκαλεί φόβο στην κάθε πλευρά για άμεση απειλή και επικείμενη επίθεση, ώστε να προκληθούν αντανακλαστικά αυτοάμυνας (σε τοπικό πάντα επίπεδο).
- 7. Αναγκαίο στοιχείο για τον χαρακτηρισμό του ως τέτοιο, η ερμηνεία που δίνει και η βίαιη ή όχι αντίδραση της κάθε πλευράς.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Κατά συνέπεια, ας δούμε πιθανά παραδείγματα που έχουν συμβεί η θα μπορούσαν να συμβούν στην αντιπαράθεσή μας με την Τουρκία:
- Σύγκρουση δύο πολεμικών πλοίων (π.χ. των Φρεγατών):
Δεν ήταν θερμό επεισόδιο αφού ήταν καταφανής η ναυτική ανεπάρκεια του Τούρκου κυβερνήτη που προσπάθησε να προκαλέσει την Ελληνική Φρεγάτα και βρέθηκε στα ναυπηγεία. Στον μη χαρακτηρισμό τους ως θερμό επεισόδιο συνεπικουρεί ότι και οι δύο συμμετέχοντες δεν κλιμάκωσαν τις ενέργειές τους ούτε κατέφυγαν σε ένοπλη αντιπαράθεση, αλλά και ούτε οι ηγεσίες τους το εξέλαβαν ως τέτοιο.
- Αερομαχία μεταξύ δύο αεροσκαφών:
Εάν τα αεροσκάφη είναι χωρίς οπλισμό, τότε ο οιοσδήποτε κίνδυνος μπορεί να υπάρξει από κακό χειρισμό κάποιου εκ των συμμετεχόντων. Θα μπορούσε να έχει τα χαρακτηριστικά θερμού επεισοδίου μια τέτοια κατάσταση εάν υπήρχε ηθελημένη προσπάθεια ενός εκ των συμμετεχόντων για κατάρριψη του άλλου με άλλα μέσα (μη οπλικά) και με ενδεχόμενο δόλο για την αυξημένη πιθανότητα να επιφέρει θάνατο λόγω της συμπεριφοράς του (γνωρίζοντας δηλαδή ότι είναι εξαιρετικά πιθανό να επιφέρει θάνατο στα μέλη της άλλης πλευράς). Και πάλι όμως ο χαρακτηρισμός εξαρτάται από το πώς θα ερμηνεύσει το επεισόδιο η κάθε πλευρά, ακόμη και αν υπάρχει θάνατος στελεχών.
- Αερομαχία με οπλισμένα αεροσκάφη:
Σοβαρός κίνδυνος να προκληθούν αντανακλαστικά αυτοάμυνας και να απελευθερωθεί πύραυλος από τον άμεσα απειλούμενο (επικείμενος κίνδυνος). Η σύγκρουση μπορεί να πάρει διαστάσεις εάν στην αερομαχία μετέχουν περισσότερα των δύο αεροσκαφών.
Εάν η καθήλωση γίνει σε περίοδο κρίσεως με πολεμικής απειλές, και αυτή κρατήσει επί μακρόν, χωρίς τους αναγκαίους συμβολισμούς από αυτόν που το καθηλώνει (υπάρχουν πολλοί συμβολικοί τρόποι γι αυτό) και χωρίς ταυτόχρονα το υποβρύχιο να μπορεί να έχει επικοινωνία με την βάση του, υπάρχει κίνδυνος αυτό να θεωρήσει ότι απειλείται άμεσα (επικείμενη επίθεση) και να αντιδράσει απονενοημένα με βολή όπλου, γιατί μπορεί να θεωρήσει ότι ενδεχομένως ο πόλεμος να έχει ξεκινήσει.
- Συγκρούσεις σκαφών ακτοφυλακής:
Έχουν συμβεί πολλές φορές στο Αιγαίο μεταξύ Τουρκικών και Ελληνικών κρατικών μέσων πολιτικού χαρακτήρα. Ο μη στρατιωτικός χαρακτήρας των πλοίων μειώνει την πιθανότητα κλιμάκωσης και ένοπλης αντιπαράθεσης (αν και τα πλοία αυτά φέρουν ελαφρά πυροβόλα όπλα) και οπωσδήποτε και την πιθανότητα να χαρακτηρισθεί ως θερμό επεισόδιο. Άλλωστε και οι δυο χώρες μέχρι τπωρα δεν τα έχουν χαρακτηρίσει ως τέτοια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εάν πληρωθούν συγκεκριμένες από τις ως άνω συνθήκες συνδυαστικά (π.χ. ενδεχόμενος δόλος για βύθιση και θάνατο μελών του πληρώματος) δεν θα μπορούσε να ενταχθεί στα θερμά επεισόδια.
- Πυρά στην πλώρη πλοίων, είτε πολυβολισμοί σε ελεύθερο πεδίο από αεροσκάφη σε αερομαχία για εκφοβισμό και αποτροπή:
Είναι μια πράξη που συμβαίνει συχνά στα πεδία αντιπαράθεσης με του Τούρκους. Έχουν ένα συμβολισμό, μην με προκαλείς, είτε μην συνεχίζεις την πορεία σου γιατί θα αναγκαστώ να σου ρίξω. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ενέργειες αυτές γίνονται με πρωτοβουλία των κυβερνητών και των χειριστών ώστε να δείξουν αποφασιστικότητα, να φοβίσουν και να αποτρέψουν τον αντίπαλο από το να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες που δεν θέλουμε να κάνει. Είναι πιθανό να υπάρχει ειδική εκχώρηση κανόνα εμπλοκής από την διοίκηση του βάλλοντος, αλλά ο συμβολισμός και μόνο δείχνει ότι η πρόθεση δεν είναι η κλιμάκωση και το θερμό επεισόδιο αλλά η αποτροπή. Όμως η ενέργεια αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει πράγματι σε θερμό επεισόδιο, εάν η άλλη πλευρά δεν υποχωρούσε και επέμενε στο να κάνει τη κίνηση για την οποία έγινε προσπάθεια αποτροπής με ορατά πυρά στην πλώρη η σε ελεύθερο πεδίο
- Κατάληψη εδάφους κυριαρχίας:
Θερμό επεισόδιο οπωσδήποτε γιατί θεωρείται επίθεση σύμφωνα με τα διεθνές δίκαιο και ενεργοποιεί το δικαίωμα την αυτοάμυνας και των αντιμέτρων.
- Προετοιμασία μονάδων και οπλικών συστημάτων για άμεση, επικείμενη επίθεση σε χώρο κυριαρχίας :
Οπωσδήποτε θερμό επεισόδιο αφού δίνεται το δικαίωμα αυτοάμυνας από το διεθνές δίκαιο στον αμυνόμενο (ακόμη και με προληπτικές ενέργειες αυτοάμυνας).
- Παραβίαση κυριαρχικού δικαιώματος χωρίς μόνιμη εγκαθίδρυση μέσων και στρατιωτικών μονάδων:
Ο χαρακτηρισμός του ως θερμού επεισοδίου, θα πρέπει να συνδυαστεί και με το εάν υπάρχει άμεση και επικείμενη απειλή επίθεσης σε μέσα, δυνατότητες και χώρους κυριαρχίας από τον αντίπαλο, (έτσι όπως ορίζεται η επίθεση από το διεθνές δίκαιο – ελλιπώς ακόμη σήμερα, ακόμη και εάν επικυρωθεί κατάλληλα το καταστατικό της Ρώμης).
Κατόπιν αυτού, η εξέλιξή του σε θερμό επεισόδιο και εκείθεν σε πολεμική αντιπαράθεση εξαρτάται από το πώς θα αντιδράσει η κάθε χώρα στην παραβίαση κυριαρχικού δικαιώματος.
Υπάρχουν χώρες που αντέδρασαν δυναμικά, θεώρησαν δηλαδή την παραβίαση ως επίθεση (εφόσον υπήρχε και στρατιωτική εμπλοκή με μέσα και δυνατότητες από τον αντίπαλο) και επικαλέσθηκαν το δικαίωμα αυτοάμυνας, αλλά και άλλες χώρες που προτίμησαν τις διπλωματικές ενέργειες και τις διαπραγματεύσεις, διαιτησίες είτε προσφυγή σε διεθνή δικαιοδοτικά όργανα.
*Υποναύαρχος ε.α
Πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών
πηγήΟι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου