Το Ισραήλ έχει επιτεθεί σε έξι χώρες για να «χτυπήσει» τη Hamas, συμπεριλαμβανομένου του Κατάρ
Στις 9 Σεπτεμβρίου, το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές στο Κατάρ, στοχεύοντας κορυφαίους αξιωματούχους του Κατάρ, οι οποίοι βρίσκονταν στην Ντόχα για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Με αυτές τις αεροπορικές επιδρομές, το Ισραήλ έχει πλέον στοχοποιήσει έξι χώρες της Μέσης Ανατολής στον διετούς διάρκειας πόλεμο του κατά της Hamas: τη Γάζα, τον Λίβανο, τη Συρία, την Υεμένη, το Ιράν και πλέον το Κατάρ.
Σημειωτέον, λίγες μέρες νωρίτερα, ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των IDF, Eyal Zamir, είχε ορκιστεί ότι θα στοχεύσει ηγέτες της Hamas που βρίσκονται στο εξωτερικό. «Το μεγαλύτερο μέρος της ηγεσίας της Hamas είναι στο εξωτερικό, και θα φτάσουμε κι εκεί», είπε ο Zamir στις 31 Αυγούστου.
Το Κατάρ έχει φιλοξενήσει εξόριστους ηγέτες της Hamas και λειτουργεί επίσης ως διαμεσολαβητής στις συνομιλίες μεταξύ του παλαιστινιακού κινήματος και του Ισραήλ για χρόνια, πολύ πριν τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Hamas στην Israel τον Οκτώβριο του 2023. Εξίσου ενδιαφέρον είναι το στοιχείο ότι το Κατάρ είναι σύμμαχος των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, το Κατάρ έχει χαρακτηριστεί Σημαντικός Σύμμαχος εκτός ΝΑΤΟ (MNNA) των ΗΠΑ, ένας χαρακτηρισμός που επισημοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2022 από τον τότε Αμερικανό πρόεδρο, Joe Biden.
Επιπλέον, το Κατάρ φιλοξενεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, την Al Udeid Air Base, όπου υπηρετούν περισσότεροι από 10.000 Αμερικανοί στρατιώτες. Επίσης, το Κατάρ έχει αγοράσει δισεκατομμύρια δολάρια σε συστήματα άμυνας από τις ΗΠΑ και πρόσφατα δώρισε ένα πολυτελές αεροσκάφος Boeing στον πρόεδρο Trump.
Τίποτα από αυτά δεν λειτούργησε αποτρεπτικά για το Ισραήλ. Το μήνυμα από το Ισραήλ δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφές: το Τελ Αβίβ θα καταδιώξει τους ηγέτες της Hamas όπου κι αν βρίσκονται, ακόμη και αν βρίσκονται σε χώρα σύμμαχο των ΗΠΑ.
Στο ραντάρ του Ισραήλ, η Τουρκία
Η τολμηρή επίθεση έχει τώρα εγείρει την πιθανότητα μιας επικείμενης ισραηλινής επίθεσης στην μόνη χώρα που μπορεί να αμφισβητήσει τα σχέδια του Ισραήλ στην περιοχή: την Τουρκία.
Σημειωτέον, ότι η Τουρκία όχι μόνο παρέχει οικονομική, διπλωματική, επιχειρησιακή και ιδεολογική υποστήριξη στη Hamas και φιλοξενεί ανώτερα στελέχη της για χρόνια, αλλά η Άγκυρα και το Τελ Αβίβ κινούνταν σταθερά προς μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση τουλάχιστον για δύο δεκαετίες. Αυτό, παρότι η Τουρκία σήταν μία από τις πρώτες μουσουλμανικές χώρες στον κόσμο που αναγνώρισε το Ισραήλ, μέλος του NATO για επτά δεκαετίες, διαθέτει μια αξιόμαχη αεροπορία και μια αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία, και θεωρείται περιφερειακή υπερδύναμη.
Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ του Τελ Αβίβ και της Άγκυρας είχαν εισέλθει σε καθοδική πορεία από την άνοδο του Erdogan στην εξουσία στην Τουρκία.
Ισραήλ και Τουρκία - Από φίλοι… εχθροί
Παρεμπίπτοντος, η Τουρλκία ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Κράτος του Ισραήλ το 1949.
Διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις διατήρησαν ισχυρούς δεσμούς με το Ισραήλ, εν μέρει λόγω της σημαντικής εβραϊκής μειονότητας στην Τουρκία. Οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις βασίζονταν στην ασφάλεια και τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας.
Το 1996 και το 1998, η Τουρκία χορήγησε συμβόλαια στο Ισραήλ για την αναβάθμιση του στόλου μαχητικών της Τουρκίας. Η Άγκυρα έδωσε επίσης στο Ισραήλ συμβόλαιο 700 εκατομμυρίων δολαρίων το 2002 για την αναβάθμιση τουρκικών αρμάτων μάχης.
Επίσης, οι δύο χώρες διεξήγαγαν συχνές στρατιωτικές ασκήσεις από κοινού και αντάλλασσαν πληροφορίες μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Ωστόσο, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν μετά την άνοδο του Erdogan στην εξουσία.
Στο World Economic Forum του 2009 στο Davos, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Recep Tayyip Erdogan, εξαπέλυσε δριμεία επίθεση εναντίον του τότε προέδρου του Ισραήλ, Shimon Peres, για τον πόλεμο 2008-2009 με τη Hamas, που ξεκίνησε με εκτεταμένη ρουκέτα από τη Γάζα προς το Ισραήλ. Ο Erdogan κατηγόρησε το Ισραήλ για το θάνατο Παλαιστινίων μωρών και αποχώρησε οργισμένα από τη σκηνή.
Ωστόσο, ένα από τα πιο σοβαρά επεισόδια μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας συνέβη το 2010, όταν ένας στόλος πλοίων, που ενθαρρύνθηκε από την κυβέρνηση της Τουρκίας, προσπάθησε να παραβιάσει τον ναυτικό αποκλεισμό της Gaza από το Ισραήλ. Όταν τα πλοία αρνήθηκαν να σταματήσουν παρά τις προειδοποιήσεις, οι ισραηλινές δυνάμεις άνοιξαν πυρ, με αποτέλεσμα το θάνατο 10 Τούρκων ακτιβιστών. Αυτό το επεισόδιο, γνωστό ως περιστατικό «Mavi Marmara», προκάλεσε σοβαρή διπλωματική κρίση, με την Τουρκία να απαιτεί αποζημιώσεις και να εκδίδει σφοδρές καταδίκες, αλλάζοντας ριζικά την πορεία των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων.
Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας μετά τις επιθέσεις του Οκτωβρίου
Σε αντίθεση με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, η Τουρκία ποτέ δεν έχει χαρακτηρίσει τη Hamas ως τρομοκρατική οργάνωση. Η ιδεολογική ταύτιση του Erdogan με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει μεταφραστεί σε διπλωματική αναγνώριση της Hamas ως νόμιμου παλαιστινιακού πολιτικού παράγοντα.
Στις 25 Οκτωβρίου 2023, μόλις δύο εβδομάδες μετά την αιματηρή επίθεση της Hamas στο Ισραήλ, ο Erdogan είπε στο τουρκικό κοινοβούλιο ότι η Άγκυρα δεν θεωρεί τη Hamas τρομοκρατική οργάνωση, αλλά ομάδα απελευθέρωσης, που διεξάγει μάχη για να προστατεύσει τη γη και τον λαό της. «Η Hamas δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση, είναι ομάδα απελευθέρωσης, ‘mujahideen’ που διεξάγουν μια μάχη για να προστατεύσουν τη γη και τον λαό τους», δήλωσε ο Erdogan.
Παράλληλα, ο Erdogan καταδίκασε έντονα τις ισραηλινές ενέργειες στη Γάζα.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, τόσο το Ισραήλ όσο και η Τουρκία είχαν ανακαλέσει τους πρέσβεις τους από την άλλη χώρα.
Επιπλέον, στις 7 Αυγούστου 2024, η Τουρκία κατέθεσε επίσημο αίτημα να συμμετάσχει στην υπόθεση κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο (ICJ), κατηγορώντας το Ισραήλ για γενοκτονία στη Γάζα.
Η Τουρκία έχει επίσης αναστείλει κάθε διμερές εμπόριο με το Ισραήλ. Η Άγκυρα έχει αρνηθεί να «δώσει» τον εναέριο χώρο της σε επίσημες ισραηλινές αντιπροσωπείες ακόμη και για ειρηνευτικές συνομιλίες.
Τουρκική υποστήριξη στη Hamas μετά την επίθεση του Οκτωβρίου 2023
Το Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (ITIC), ένα ισραηλινό think tank με στενούς δεσμούς με τις IDF του Ισραήλ, έχει καταγράψει με σχολαστικότητα την ουσιαστική οικονομική και επιχειρησιακή υποστήριξη που η Τουρκία προσέφερε στη Hamas.
Η Τουρκία έχει λειτουργήσει ως ασφαλές καταφύγιο για την ηγεσία της Hamas τουλάχιστον από το 2011.
Το 2015, ο Jihad Yaghmour, ένας χειριστής της Hamas που έπαιξε ρόλο στην απαγωγή του στρατιώτη του IDF Nahshon Waxman, έγινε εκπρόσωπος της Hamas στην τουρκική κυβέρνηση. Σύμφωνα με το ITIC, ο Yaghmour «επικοινωνεί μεταξύ της Hamas και της τουρκικής κυβέρνησης και της Turkish National Intelligence Organization (MIT)».
Τον Ιούλιο του 2023, ο Erdogan φιλοξένησε του πολιτικό επικεφαλής της Hamas, Ismail Haniyeh. Η Άγκυρα είχε χορηγήσει στον Haniyeh τουρκική υπηκοότητα το 2020. Ο αναπληρωτής του, Saleh al-Arouri, επίσης έλαβε τουρκικό διαβατήριο.
Η SADAT, ένας ιδιωτικός στρατιωτικός ανάδοχος στην Τουρκία που ηγείται ένας ισλαμιστής στρατηγός με στενούς δεσμούς με τον Erdogan, διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ της Hamas και της Τουρκίας. Ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας πιστεύουν ότι η SADAT είναι υπεύθυνη για την προμήθεια όπλων και υλικού στη Hamas.
Στις 19 Απριλίου 2025, ο αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, Ibrahim Kalin, συναντήθηκε με τον Muhammad Darwish, επικεφαλής του Shura Council της Hamas, και την αποστολή του.
Η παρουσία μελών της Hamas στην Τουρκία ήταν γνωστή στις IDF για πολλά χρόνια. Ωστόσο, παρά το ότι το Ισραήλ έχει στοχοποιήσει χειριστές της Hamas σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων της Συρίας, του Λίβανου, του Ιράν και του Κατάρ, οι IDF δεν έχουν στοχεύσει αξιωματούχους της Hamas στην Τουρκία. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει στο μέλλον, καθώς τα συμφέροντα της Τουρκίας και του Ισραήλ βρίσκονται επίσης σε σύγκρουση στη Συρία.
Η Συρία… το νέο πεδίο μάχης για Ισραήλ και Τουρκία
Από τότε που η υποστηριζόμενη από την Τουρκία συριακή ανταρτική ομάδα Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) ήρθε στην εξουσία στη Δαμασκό τον Δεκέμβριο του 2024, το Ισραήλ έχει επιτεθεί στη Συρία πολλές φορές.
Στις 2 Απριλίου 2025, οι ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποίησαν στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον πολλαπλών στρατηγικών στόχων εντός εδάφους της Συρίας, στοχεύοντας συγκεκριμένα την αεροπορική υποδομή. Σύμφωνα με πολλαπλές αναφορές, η Τουρκία σκεφτόταν να αναπτύξει δυνάμεις της σε αυτές τις τοποθεσίες.
Σε ξεκάθαρο μήνυμα προς το Ισραήλ, η Τουρκία έχει επίσης απειλήσει ότι η Άγκυρα μπορεί να θέσει τη Συρία υπό την προστασία των αντιαεροπορικών της συστημάτων.
Ενώ η Τουρκία επιμένει να διασφαλίσει την επιρροή της στη Συρία υπό το νέο φιλικό καθεστώς, το Ισραήλ έχει εκφράσει σοβαρές ανησυχίες ασφαλείας σχετικά με την πιθανή παρουσία ισλαμιστών κοντά στα σύνορά του.
Προς το παρόν, Τουρκία και Ισραήλ έχουν αποφύγει άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση στη Συρία, ακόμα και χαρτογραφώντας ανεπίσημα τις αντίστοιχες σφαίρες επιρροής τους. Ωστόσο, αυτή η εύθραυστη ισορροπία μπορεί να διαλυθεί πολύ γρήγορα.
Μπορεί το Ισραήλ να εξαπολύσει προληπτικές επιθέσεις κατά της Τουρκίας;
Με τις αεροπορικές επιδρομές στο Κατάρ, το Ισραήλ έστειλε σαφές μήνυμα ότι θα επιτεθεί στη Hamas όπου κι αν βρίσκεται.
Η τουρκική υποστήριξη προς τη Hamas είναι γνωστή και τεκμηριωμένη. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει. Μπορεί ο Netanyahu να φτάσει ακόμη και στο σημείο να επιτεθεί στην Τουρκία;
Η Τουρκία είναι ήδη μέλος του NATO από το 1952, έχει αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία και τον δεύτερο μεγαλύτερο τακτικό στρατό στη συμμαχία του NATO μετά τις ΗΠΑ.
Το Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού, που θεσπίζει την αρχή της συλλογικής άμυνας, συχνά επικαλείται ως λόγος για τον οποίο το Ισραήλ δεν θα προβεί σε στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Τουρκίας.
Ωστόσο, σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, η συλλογική απάντηση του NATO υπό αυτό το άρθρο δεν είναι αυτόματη.
Το Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού δηλώνει: «Τα Μέρη συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων από αυτά … θα θεωρηθεί επίθεση εναντίον όλων και επομένως συμφωνούν ότι, εάν τελέσθη τέτοια ένοπλη επίθεση, το κάθε Μέρος, ασκώντας το δικαίωμα ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θα συνδράμει το ή τα Μέρη που υπέστησαν την επίθεση λαμβάνοντας … τέτοιες ενέργειες όσες αυτό θεωρεί αναγκαίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης δύναμης, για να αποκαταστήσει και να διαφυλάξει την ασφάλεια της Βόρειας Ατλαντικής περιοχής».
Είναι προφανές ότι η γλώσσα που χρησιμοποιείται στο Άρθρο 5 είναι αρκετά ευέλικτη. Σύμφωνα με ένα ερευνητικό έγγραφο που δημοσιεύθηκε στο Brennan Centre for Justice, «Επιτρέπει σε κάθε μέλος του NATO να αποφασίσει για τον εαυτό του ποια δράση πρέπει να ληφθεί για την αντιμετώπιση μιας ένοπλης επίθεσης σε σύμμαχο του NATO».
«Δεν απαιτεί από κανένα μέλος να απαντήσει με στρατιωτική δύναμη, αν και επιτρέπει τέτοιες απαντήσεις ως ζήτημα του διεθνούς δικαίου. Ένα μέλος μπορεί να αποφασίσει ότι αντί να απαντήσει με δύναμη, θα στείλει στρατιωτικό εξοπλισμό σε συμμάχους του NATO ή θα επιβάλει κυρώσεις στον επιτιθέμενο».
Επιπλέον, ακόμη και αν ένα μέλος του NATO δεχθεί επίθεση, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί να στείλει αμερικανικά στρατεύματα στη σύγκρουση απλώς επικαλούμενος το Άρθρο 5 της χάρτας του NATO. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα χρειαστεί ακόμα την έγκριση του Κογκρέσου πριν στείλει αμερικανικά στρατεύματα.
Το Άρθρο 11 της χάρτας του NATO εξηγεί ότι «οι διατάξεις της [θα εφαρμόζονται] από τα Μέρη σύμφωνα με τις αντίστοιχες συνταγματικές διαδικασίες τους».
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό σημαίνει την εξασφάλιση ρητής εξουσιοδότησης από το Κογκρέσο, που έχει την αποκλειστική συνταγματική εξουσία να κηρύξει πόλεμο και είναι υπεύθυνο για τις στρατιωτικές πιστώσεις και την εποπτεία.
Η Τουρκία είναι ήδη απομονωμένη στο NATO, καθώς έχει λάβει αντίθετες θέσεις στη συμμαχία σε μια σειρά ζητημάτων. Δεδομένων αυτών των περιστάσεων, είναι εξαιρετικά απίθανο οι ΗΠΑ, ή ακόμα και ευρωπαϊκές χώρες, να κηρύξουν πόλεμο στο Ισραήλ για να προστατεύσουν την Τουρκία.
Επιπλέον, ενώ η Τουρκία διαθέτει μια αξιόμαχη αεροπορία και ισχυρή βιομηχανία μη επανδρωμένων αεροσκαφών, σε αντίθεση με το Ιράν, το τουρκικό πυραυλικό οπλοστάσιο δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο.
Κατά τη διάρκεια του 12ήμερου πολέμου μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η Τεχεράνη μπόρεσε να εκτοξεύσει εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους στο Ισραήλ. Ωστόσο, σε μια πιθανή σύγκρουση με το Ισραήλ, η Άγκυρα μπορεί να δυσκολευτεί.
Επιπλέον, ενώ η Τουρκία διαθέτει πιο σύγχρονη αεροπορία σε σύγκριση με το Ιράν, δεν είναι ακόμα αντίπαλος της αεροπορίας του Ισραήλ, που επίσης έχει σχεδόν 75 F-35 stealth jets.
Επιπλέον, ενώ η Τουρκία αναπτύσσει ένα ολοκληρωμένο, πολυεπίπεδο εγχώριο αντιπυραυλικό σύστημα, που ονομάζεται Steel Dome, αυτό δεν είναι ακόμη πλήρως ανεπτυγμένο και δεν συγκρίνεται με τα προηγμένα ισραηλινά συστήματα αεροάμυνας, που περιλαμβάνουν THAAD, Patriot, Iron Dome, Arrow, David Sling και Iron Beam.
Σαφώς, η Τουρκία θα είναι πολύ πιο δύσκολη περίπτωση για το Ισραήλ, αλλά το Ισραήλ έχει την επιλογή των μυστικών επιχειρήσεων για να εξαλείψει την ηγεσία της Hamas στη χώρα.
πηγήΟι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.