Αλέξανδρος Δρίβας*
Μια πολύ σημαντική παράμετρος της πολιτικής είναι η αναγνώριση των πραγματικών λόγων που συνιστούν την εκάστοτε εξέλιξη. Ένα γεγονός έχει αναμφίβολα πολλές ερμηνείες. Η πιο εύστοχη από αυτές τις ερμηνείες (αυτή που πλησιάζει δηλαδή πιο κοντά στην αλήθεια) είναι εκείνη που ανιχνεύει τα συμφέροντα και τη νομή αυτών μεταξύ όσων δημιουργούν ένα γεγονός. Οι ΗΠΑ δεν κατάφεραν μέσα από τον ΟΗΕ να καταστήσουν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Παρόλα αυτά, πέτυχαν τα όσα ήθελαν. Ποιοί είναι όμως οι αμερικανικοί στόχοι;
O πρόεδρος ‘χτίζει πλάτες’
Ο Donald Trump υποστηρίχθηκε πολύ από το ισραηλινό lobby στις ΗΠΑ. Προεκλογικά είχε αναφέρει πολλές φορές οτι το Ισραήλ είναι ο μόνος αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Είναι επίσης γνωστό οτι η χημεία μεταξύ του Νεντανιάχου και του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Σε αυτήν την περίσταση και ενώ Ρωσία, Ιράν και Τουρκία φαίνεται να έχουν βρει κοινή γραμμή πλεύσης στα αφορώντα τη Συρία, οι ΗΠΑ βρίσκουν την κατάλληλη ευκαιρία να στηρίξουν το Ισραήλ και η εδώ και ένα έτος κυβέρνηση των ΗΠΑ, να δείξει πως δεν ξέχασε τις προεκλογικές της υποσχέσεις. Το αμερικανοϊσραηλινό lobby θα έχει καθοριστικό και στις επόμενες εκλογές. Τα όσα λαμβάνουν χώρα στις ΗΠΑ αναφορικά με τη σχέση της Ρωσίας με τις εκλογές του 2016, αναγκάζουν την κυβέρνηση Trump να ανανεώσει συμμαχίες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο εντός των ΗΠΑ.
Μήνυμα σε Ιράν, Ρωσία και Τουρκία;
Οι ΗΠΑ έχουν έρθει σε μια δυσχερή θέση. Για πρώτη φορά, η Ουάσινγκτον δεν είναι «μόνη» στη Μέση Ανατολή. Η δυναμική εμφάνιση της Ρωσίας στην περιοχή έχει καταστήσει τα αμερικανικά συμφέροντα εξαιρετικά επισφαλή. Όπως αναφέραμε παραπάνω, η αμερικανική πολιτική συντάσσεται με τις ισραηλινές ανησυχίες ασφάλειας. Το Ισραήλ νιώθει την περικύκλωση ακόμη πιο ασφυκτική καθώς το Ιράν προελαύνει προς τη Μεσόγειο. Βρίσκεται εντός της Συρίας, ελέγχει μεγάλο μέρος της τύχης του Ιράκ, βοηθά τη Χιζμπολάχ και όλα αυτά, τα πετυχαίνει έχοντας συνδιαμορφώσει μια μεσανατολική τριπλή συνεννόηση με Ρωσία και Τουρκία. Μετά τη Συνδιάσκεψη του Σότσι, οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν πως η υφιστάμενη κατάσταση στη Συρία οδηγεί το Ιράν σε απόκτηση δεσπόζουσας θέσης, την Τουρκία όλο και πιο κοντά στη Ρωσία η οποία μέσα σε 3 έτη προσάρτησε την Κριμαία και απέκτησε δικαιώματα για την επόμενη μέρα της Συρίας.
Ερχεται ‘προληπτικό χτύπημα’;
Η στήριξη της Ιερουσαλήμ από την πλευρά των ΗΠΑ, (ενδεχομένως και με τη συμφωνία του Ισραήλ) μπορεί να μεταφραστεί σε σήμα πράσινου φωτός προς το Ισραήλ για να προβεί σε προληπτικό χτύπημα σε περίπτωση που το Ισραήλ κρίνει πως η ασφάλειά του απειλείται.
Αν χάνεις, αναποδογύρισε το τραπέζι!
Οι ΗΠΑ με την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ γνώριζαν οτι θα έφερναν αστάθεια στην περιοχή. Όπως αναφέραμε παραπάνω, τη συγκεκριμένη περίοδο, τα όσα διαμορφώνονται στη Μέση Ανατολή δεν ικανοποιούν τις αμερικανικές επιδιώξεις. Επομένως, όπως λέει ο Frank Underwood στο House of Cards, «αν το τραπέζι δεν είναι στημένο όπως σε συμφέρει, αναποδογύρισε το τραπέζι». Σίγουρα η Μέση Ανατολή θα πάλλεται με βάση αυτή την αναγνώριση. Ο Περσικός Κόλπος είναι και αυτός ασταθής καθώς η Σαουδική Αραβία δεν διαφέρει και πολύ από το Ισραήλ. Υεμένη, Ιράν και Κατάρ συνθέτουν μια γεωπολιτική μέγγενη για το Βασίλειο (Σαουδική Αραβία).
Δαπανηρή Κόλαση για όσους μείνουν
Πώς μπορούν οι ΗΠΑ να έχουν όφελος από μια αστάθεια; Μέσα από την κατατριβή τρίτων. Με άλλα λόγια, οι εμπλεκόμενες δυνάμεις της περιοχής, να αρχίσουν να φθείρονται μεταξύ τους (διπλωματικά, οικονομικά, ακόμη και στρατιωτικά) χάνοντας ποιότητα και ποσότητα από τους συντελεστές ισχύος τους. Πιο πολύ, οι ΗΠΑ επιθυμούν τη φθορά της Ρωσίας και του Ιράν. Ειδικά για τη Μόσχα, το αμερικανικό σκεπτικό εδράζεται στην εξής υπόθεση: Αν η Ρωσία φθαρεί, δεδομένης της οικονομικής της δυσπραγίας, θα αναγκαστεί σε βάθος χρόνου να απομακρυνθεί από τη Μέση Ανατολή. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει η πιθανότητα να ενεργοποιηθούν οι Κούρδοι διαχωρίζοντας τα συμφέροντά τους από τις χώρες στις οποίες φιλοξενούνται και να υπάρξει ένα –ίσως- πρώτο ψήγμα κουρδικής ενότητας. Επομένως οι ΗΠΑ αφήνοντας να εννοηθεί πως η υφιστάμενη εικόνα της Μέσης Ανατολής περικυκλώνει το Ισραήλ, (που μπορεί να προβεί σε προληπτικό χτύπημα) αναγκάζει όλες τις χώρες της περιοχής να είναι σε εγγρήγορση και να προετοιμάζονται συνεχώς για πόλεμο, αναλώνοντας συντελεστές ισχύος.
Πρόβα για Ασία και Ευρώπη;
Αν δεν απομακρυνθεί, τότε η φθορά της θα είναι όλο και μεγαλύτερη. Αυτήν την στρατηγική, λαμβάνει χώρα σαν «πρόβα generale» στη Μέση Ανατολή καθώς πρόκειται να ακολουθηθεί από τις ΗΠΑ και στην ανατολική Ασία αλλά και στην Ευρώπη. Για να διατηρήσουν οι ΗΠΑ την πρωτοκαθεδρία τους στις διεθνείς υποθέσεις, δεν αρκεί να ανασυγκροτήσουν οι ίδιες τους συντελεστές ισχύος τους. Είναι απαραίτητο να μειωθούν –ταυτόχρονα- και οι αντίστοιχοι συντελεστές άλλων δυνάμεων, κυρίως εκείνων που επιθυμούν να πετύχουν περιφερειακή ηγεμονία, στην εκάστοτε περιφέρεια στην οποία χωροθετούνται.
* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι, Συντονιστής της Ομάδας Ανατολικής Μεσογείου στο ΤΟ.ΡΕ.ΝΕ (ΙΔΙΣ) & αναλυτής στο Κέντρο Διεθνών και Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ).
Δημοσίευση σχολίου