Η προσπάθεια χαρακτηρισμού ενός κράτους ως υπερδύναμη, μεγάλη δύναμη ή μεσαία δύναμη σε παγκόσμια κλίμακα υπεισέρχεται σε ένα πεδίο όπου τα σύνορα είναι κάπως ασαφή και οι ορισμοί συζητήσιμοι. Παρά ταύτα η Τουρκία δεν έχει καμία σχέση με οποιεσδήποτε από τις κατηγορίες αυτές και η αναφορά σ’ αυτή ως «περιφερειακή υπερδύναμη» δεν συνάδει με τις πραγματικότητες. Βέβαια λίγοι θα αμφέβαλλαν ότι οι ΗΠΑ μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είναι σήμερα η μόνη υπερδύναμη – με τα ασυγκρίτως μεγάλα πυρηνικά και συμβατικά στρατιωτικά μέσα, τo πολιτικό και οικονομικό της εκτόπισμα, ηγέτιδα του ΝΑΤΟ, με την άπιαστη διαστημική τεχνολογία, με ικανότητες να προβάλει ισχύ και να επηρεάσει γεγονότα σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη. Ούτε θα διαφωνούσαν ότι η Ρωσική Ομοσπονδία, διάδοχος και κληρονόμος του τι απέμεινε από τη σοβιετική υπερδύναμη, είναι μεγάλη δύναμη – αν και μερικοί θα την χαρακτήριζαν και μεσαία δύναμη. Η μεσαία δύναμη δεν είναι ούτε υπερδύναμη, ούτε μεγάλη δύναμη, αλλά μια τρίτης κατηγορίας δύναμη, με σημαντικά ερείσματα ισχύος και μεγάλη ή μέτρια επιρροή στα διεθνή δρώμενα, όπως η Βρετανία, η Γαλλία, η Κίνα, η Γερμανία και η Ιαπωνία, παρόλο που ορισμένοι θα τις αποκαλούσαν και μεγάλες δυνάμεις.
Η Τουρκία δεν διαθέτει τέτοιας έκτασης ερείσματα ισχύος – πόρους, τεχνολογία, στρατιωτικές ικανότητες – που θα την κατέτασσαν στην κατηγορία αυτή. Από την άλλη μια σειρά γεγονότων τα τελευταία χρόνια αύξησαν τις δυνατότητες και την αυτοπεποίθηση της για άσκηση εξωστρεφούς πολιτικής και μεγαλύτερης επιρροής σε διεθνή θέματα που αφορούν κυρίως τη γύρω περιοχή. Τέτοια γεγονότα ήταν η εξασφάλιση καθεστώτος υπό ένταξης χώρας στην Ε.Ε., οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, η εσωτερική σταθερότητα, η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη, η διείσδυση της σε διεθνείς αγορές, η μετατροπή της σε κέντρο διέλευσης αγωγών πετρελαίου, η αυξημένη σημασία της στρατηγικής της θέσης και οι προσβάσεις της σε τουρκόφωνες δημοκρατίες.
Όλα αυτά, συν το γεγονός ότι διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ – όχι όμως στην περιοχή – την καθιστούν γενικά αξιόλογη δύναμη και σημαντική τοπική δύναμη με μεγαλύτερες ίσως προοπτικές για το μέλλον. Δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί «περιφερειακή υπερδύναμη» γιατί δεν έχει καθολική και συντριπτική υπεροχή έναντι όλων των άλλων χωρών στην περιοχή. Βέβαια υπάρχουν πιθανότητες περαιτέρω ενίσχυσής της στο προβλεπτό μέλλον ως συνεπακόλουθο οικονομικών επιδόσεων, αλλά η φιλοδοξία για αναβίωσης της οθωμανικής επιρροής φαίνεται να αποτελεί εν πολλοίς άπιαστο όνειρο γιατί απλώνει το χέρι εκεί που δεν φτάνει.
Πέραν τούτων η Τουρκία έχει να αντιμετωπίσει και σοβαρές προκλήσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό, όπως το θέμα της τροποποίησης του συντάγματος, το Κουρδικό, την πολύ ανησυχητική γι αυτήν κατάσταση στη Συρία και στο Ιράκ κ.α. Πρόκειται για ζητήματα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στην τουρκική κυβέρνηση, καθώς και στις προσπάθειες της να προβληθεί ως ηγέτιδα δύναμη και να εδραιώσει την επιρροή της στην περιοχή. Με αυτά βέβαια ουδόλως υπονοείται οποιαδήποτε υποτίμηση της σημασίας, των ικανοτήτων και των προοπτικών της Τουρκίας ως περιφερειακή δύναμη ή αναστολή στον προβληματισμό για την αντιμετώπισή της.
Δρ. Άριστος Αριστοτέλους
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου