Μπρος πίσω στο Κουρδικό Ζήτημα

Εργαλείο στα χέρια των στρατηγών οι Κούρδοι, αποκαλύπτει η έρευνα για την υπόθεση Εργκένεκον
Όλα ξεκίνησαν με τη σύλληψη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, στο Ναϊρόμπι της Κένιας, το Φεβρουάριο του 1999. Αντίθετα από την κοινή λογική που θέλει το Κουρδικό να σβήνει με τη φυλάκιση του ηγέτη και μέντορά του, η ισόβια κάθειρξη του «Απο» στο νησί-φυλακή στο Ιμραλί άλλαξε ραγδαία τα δεδομένα στη χώρα, σε βαθμό που, σήμερα, δύο εβδομάδες πριν από τις βουλευτικές εκλογές, το ζήτημα να θεωρείται ένα από τα «κλειδιά» που ερμηνεύουν την αναμενόμενη εύκολη νίκη του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σε δεύτερη μοίρα
Είναι αλήθεια ότι μέχρι το 1989 το Κουρδικό περνούσε σε δεύτερη μοίρα. Ηταν η εποχή του Ψυχρού Πολέμου όταν προτεραιότητα για το «βαθύ κράτος» ήταν, βέβαια, οι κομμουνιστές και ο κίνδυνος εξάπλωσης της σοβιετικής επιρροής στο μαλακό υπογάστριο της Μόσχας. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, το Κουρδικό αναβαθμίστηκε... πρώτο στη λίστα των εχθρών της χώρας: Το «βαθύ κράτος» έστρεψε την προσοχή του στους αυτονομιστές που μάχονταν από το 1984 για την ανεξαρτησία των κουρδικών περιοχών του τουρκικού νότου. Αλλά η σύλληψη του Οτσαλάν το 1999 στέρησε από τους στρατηγούς το βασικό λόγο ύπαρξής τους: Ο εχθρός εξαλείφθηκε, ο κίνδυνος παρήλθε, το «βαθύ κράτος» δεν χρειάζεται πια...

Ευτυχώς, για τους στρατηγούς, περίπου την ίδια περίοδο γεννιόταν ακόμη ένα φιλο-ισλαμικό κόμμα, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν. Σύντομα οι στρατηγοί κατάλαβαν την «απειλή»: Το 2002, οι φιλο-ισλαμιστές σχημάτισαν την πρώτη αυτοδύναμη κυβέρνηση στη χώρα μετά από 19 χρόνια. Και οι στρατηγοί άλλαξαν ρότα. Ο κίνδυνος πια δεν αφορούσε την ενότητα της Τουρκίας, αλλά την ίδια την ταυτότητά της και την κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ. Οι στρατηγοί κινήθηκαν γρήγορα και αυτό φαίνεται πλέον από τα στοιχεία στη διάθεση των δικαστικών που ερευνούν το σκάνδαλο Εργκένεκον: Το «βαθύ κράτος» προσπαθεί να εξαγριώσει τον κουρδικό πληθυσμό ώστε να προκληθεί αιματηρή σύρραξη που όχι μόνον θα εκθέσει τον Ερντογάν στους ψηφοφόρους, αλλά ταυτόχρονα θα ανοίξει το δρόμο για ένα εύκολο πραξικόπημα και θα κλείσει το δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στοιχεία υπάρχουν πολλά, όπως η δολοφονία τριών παιδιών σε κηδεία μελών του ΡΚΚ στο Ντιγιάρμπακιρ το 2006 ή η απόπειρα πυρπόλησης, από «πράκτορες του κράτους» ενός βιβλιοπωλείου που ανήκε σε οπαδό του ΡΚΚ, στο Σεμτντινλί το 2005. Οι κακές γλώσσες λένε ότι οι πρόσφατες επιθέσεις -στην Κασταμονή, λίγο μετά την ομιλία του Ερντογάν- και προχθές στην Κωνσταντινούπολη, ενέχουν, επίσης, στοιχεία προβοκάτσιας. Ή, ακόμη χειρότερα, στοιχεία... ενδοσυνεννόησης μεταξύ των στρατηγών και των σκληροπυρηνικών του ΡΚΚ.
Προσπάθεια ειρηνικής συνύπαρξης
Το βέβαιο είναι ότι ο Ενρντογάν είναι ο μόνος πρωθυπουργός που τόλμησε να ξεκινήσει -υπό την πίεση της Ε.Ε., είναι αλήθεια- την προσπάθεια ειρηνικής συνύπαρξης Τούρκων και Κούρδων σε μία «επανάσταση» που οι αναλυτές προτιμούν να χαρακτηρίζουν «πολιτιστική»: Εδωσε άδειες σε κουρδικά κανάλια, επέτρεψε τη διδασκαλία της κουρδικής γλώσσας στα πανεπιστήμια, μοίρασε -ψιχία έστω- της οικονομικής ανάπτυξης στον κουρδικό νότο. Και οι Κούρδοι, κουρασμένοι από τον ατελέσφορο αγώνα και τους χιλιάδες νεκρούς, τείνουν να προτιμήσουν την αργή, αλλά σίγουρη πορεία προς το μέλλον που τους υπόσχεται...
Νότια Τουρκία
Σκληρή μάχη για το κουρδικό κόμμα
Στον κουρδικό νότο της Τουρκίας, εκεί που η ανεργία των νέων φθάνει το 20% και όπου τα οφέλη της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης αποτυπώνονται μόνον στις εφημερίδες, το νέο κουρδικό Κόμμα για την Ειρήνη και τη Δημοκρατία (BDP), δίνει σκληρή μάχη με το κυβερνητικό επιτελείο. Οι Κούρδοι της περιοχής άκουσαν αποσβολωμένοι τον πρωθυπουργό να τους δηλώνει απερίφραστα ότι «οι βουλευτές του ΒDP βρίσκονται πίσω από τους μασκοφόρους τρομοκράτες και δίπλα σε αυτούς με τις μολότοφ». Και με την ίδια δυσπιστία άκουσαν την ηγεσία του BDP να απορρίπτει συλλήβδην τις φιλο-κουρδικές μεταρρυθμίσεις ως «διακοσμητικά στοιχεία». Επειτα, άκουσαν έναν «δικό τους» υπουργό να τους μιλά στη μητρική τους, κουρδική γλώσσα, πράγμα μέχρι πρότινος αδιανόητο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στο νότο, το BDP θα υπερισχύσει του κυβερνώντος κόμματος αλλά ότι το AKP διαθέτει ισχυρότατα ερείσματα. Ο λόγος είναι απλός: Αυτό που υπόσχεται να κομίσει το ΡΚΚ μέσα από σκληρούς αγώνες, υποχρεούται να κομίσει ο Ερντογάν ειρηνικά, αν θέλει την Τουρκία στην Ε.Ε. Εστω κι αν ο «αγώνας» τελικά δεν καταλήξει σε αυτονομία...
Η εξέλιξη του Κουρδικού Ζητήματος
1978
Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν ιδρύει το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), Μέσα στα επόμενα χρόνια, η οργάνωση θα χαρακτηριστεί «τρομοκρατική».
1984
Ξεκινά η ένοπλη εξέγερση κατά του τουρκικού κράτους, με στόχο την αυτονόμηση των κουρδικών περιοχών στον τουρκικό νότο.
1990
Στις αρχές της δεκαετίας, το βαθύ κράτος εξαπολύει «μυστικό πόλεμο» κατά του ΡΚΚ, εκχωρώντας ακόμα και συμβόλαια θανάτου, στο γνωστό σκάνδαλο Σουσουρλούκ.
1998
Τουλάχιστον 40.000 Τούρκοι και Κούρδοι έχουν σκοτωθεί στην πολυετή αντιπαράθεση. Πάνω από 8.000 κουρδικά χωριά έχουν καταστραφεί και εκατομμύρια Κούρδοι έγιναν πρόσφυγες.
1998
Η Τουρκία ανακοινώνει ότι βρίσκεται «σε ακήρυχτο πόλεμο με τη Συρία», παρατάσσει τα στρατεύματά της στα σύνορα και απαιτεί από τη Δαμασκό να εκδιώξει τον Οτσαλάν από τη χώρα.
1999
Υστερα από ανεπιτυχείς προσπάθειες παροχής ασύλου, ο Οτσαλάν συλλαμβάνεται στην Κένυα.
1999
Το ΡΚΚ ανακοινώνει ειρηνευτική πρωτοβουλία και κηρύσσει εκεχειρία.
2004
Το ΡΚΚ αίρει την εκεχειρία.
2005
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού καταγγέλλει την Τουρκία για τη μεταχείριση των Κούρδων.
2005
Η Τουρκία ξεκινά διαπραγματεύσεις για την ένταξή της στην Ε.Ε.
2006
Η κυβέρνηση Ερντογάν εκχωρεί άδεια λειτουργίας σε κουρδικούς σταθμούς και επιτρέπει τη διδασκαλία της κουρδικής γλώσσας.
2007
Η υπόθεση Εργκένεκον φέρνει στο φως μεταξύ άλλων την προσπάθεια των στρατηγών να προκαλέσουν ανάφλεξη στο μέτωπο με το ΡΚΚ.
Της Ελένας Μπέλλη
ΠΗΓΗ