Στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας (European Security Strategy) του 2003 δε διαφαίνεται ξεκάθαρα κάποια φιλοδοξία για Διαχείριση Κρίσεων σε στρατιωτικό επίπεδο. Καθορίζεται απλώς ότι: “η Ένωση θα πρέπει να είναι σε θέση να υποστηρίζει ταυτόχρονα περισσότερες από μια επιχειρήσεις”. Εκφράζεται επίσης η φιλοδοξία μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας με παγκόσμιο βεληνεκές : “Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει σε μέγιστο βαθμό τόσο στην αντιμετώπιση των απειλών όσο και στην ανακάλυψη των ευκαιριών – δυνατοτήτων”. Παρόλο που η Στρατηγική αυτή έχει χαρακτηριστεί ως αποτυχία, αναφορικά με το μη καθορισμό των μέσων και των σχέσεων, το κείμενο καθαυτό παρέχει κάποια κεντρικά σημεία – οδηγούς, που αφορούν στους στόχους της ΕΕ αλλά και στους τρόπους επίτευξης αυτών. Το κείμενο καθορίζει πως η ΕΕ χρειάζεται “να αναπτύξει μια στρατηγική κουλτούρα η οποία θα καλλιεργεί την έγκαιρη, ταχεία και όπου απαιτείται, δυναμική και σθεναρή παρέμβαση” σε καταστάσεις κρίσεων, περιλαμβάνοντας πάντοτε και στρατιωτικά μέσα. Επαγωγικά και βάσει του παραπάνω κειμένου, η ΕΕ είναι απαραίτητο να διαθέτει τη στρατιωτική ικανότητα, τόσο για τη διαχείριση συγκρουσιακών καταστάσεων όσο και για την ανάληψη όλων των αποστολών που ανατίθενται στα πλαίσια της ESDP (European Security and Defense Policy).
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ESDP) δημιουργήθηκε το 1999 στα πλαίσια της ενδυνάμωσης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ. Το φάσμα των αποστολών το οποίο προβλέπονταν να καλύψει, ήταν οι γνωστές και ως αποστολές Petersberg, οι οποίες δημιουργήθηκαν το 1992 στα πλαίσια της Δυτικής Ευρωπαϊκής Ένωσης (Western European Union) και οι οποίες μετέπειτα ενσωματώθηκαν στη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Treaty on European Union – TEU) μετά από αναθεωρήσεις που έλαβαν χώρα στη Σύνοδο κορυφής του Άμστερνταμ το 1997. Πρόκειται για αποστολές διάσωσης, διατήρησης ειρήνης, ανθρωπιστικές και Διαχείρισης Κρίσεων, στην επίτευξη των οποίων περιλαμβάνεται και η συμμετοχή στρατιωτικών δυνάμεων. Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας επέκτεινε το φάσμα των αποστολών της και μέσα από τη Συνθήκη της Λισσαβόνα παρουσίασε μια αναθεώρηση και επανεξέταση στον καθορισμό των καλυπτόμενων από την ESDP ζητημάτων και αποστολών. Η Συνθήκη της Λισσαβόνα προβλέπει τη χρήση τόσο πολιτικών όσο και στρατιωτικών μέσων στη διεξαγωγή ανθρωπιστικών αποστολών, καθώς και αποστολών διάσωσης και αφοπλισμού. Επίσης προβλέπει την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης προς τρίτες χώρες και την ανάληψη της πρωτοβουλίας για την παρεμπόδιση συγκρούσεων και τη διατήρηση της ειρήνης. Καθορίζεται επίσης ότι η ΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να αποστείλει στρατιωτικές δυνάμεις σε αποστολές Διαχείρισης Κρίσεων, όπως επίσης και σε αποστολές διατήρησης ειρήνης και σταθεροποίησης μετά από κάποια σύγκρουση. Στη Συνθήκη αναφέρεται πως τα παραπάνω μπορούν να βρουν εφαρμογή και στη μάχη κατά της τρομοκρατίας και πως η ΕΕ μπορεί να χρησιμοποιήσει τις αποστολές της ESDP προς υποστήριξη σε τρίτες χώρες οι οποίες καταπολεμούν την τρομοκρατία στο έδαφός τους. Είτε η Συνθήκη της Λισσαβόνα έχει τεθεί εμπράκτως σε λειτουργία είτε όχι, αυτός ο διευρυμένος καθορισμός του φάσματος των αποστολών αποτελεί οδηγό για την ESDP.4
Στόχοι
Τον Ιούνιο του 1999, στη σύσκεψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι κυβερνήσεις των χωρών – μελών της ΕΕ συμφώνησαν ότι “η ΕΕ θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα για αυτόνομη δράση, υποστηριζόμενη από αξιόπιστες στρατιωτικές δυνάμεις, από την ύπαρξη των μηχανισμών για την απόφαση χρήσης αυτών, καθώς και από την απαραίτητη ετοιμότητα τους. Όλα τα παραπάνω θα λαμβάνουν χώρα με στόχο την ανταπόκριση σε διεθνείς κρίσεις, χωρίς η ΕΕ να λογοδοτεί για πράξεις για τις οποίες είναι υπεύθυνο το ΝΑΤΟ». Το παραπάνω αναφέρεται στη σύσκεψη του Δεκεμβρίου του 1999 ως «Κύριος Στόχος 2003» (Headline Goal 2003), γνωστός και ως «Κύριος Στόχος» του Helsinki: “με την εθελοντική τους συνεργασία – συμμετοχή στις επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ, τα κράτη – μέλη αυτής θα πρέπει μέχρι το 2003 να δύνανται να αναπτύξουν μέσα σε διάστημα 60 ημερών, στρατό 50000-60000 ατόμων τον οποίο και θα μπορούν να διατηρήσουν τουλάχιστον ένα έτος, στα πλαίσια των αποστολών Petersberg”. Σε ένα από τα παραρτήματα (annexes) που αφορούν στα συμπεράσματα της συνάντησης στο Helsinki αναφέρεται λεπτομερώς ότι “σε στρατιωτικό επίπεδο, η δύναμη θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από αυτονομία και να διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες αναφορικά με τη διοίκηση, τον έλεγχο, τον τομέα των πληροφοριών, τη διοικητική μέριμνα, την υποστήριξη γενικότερα, αλλά και την παρουσία αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων”.
Σε έγγραφο του 2000 θεωρείται ότι «οι πιο απαιτητικές αποστολές θα λάβουν χώρα είτε μέσα στην Ευρώπη είτε κοντά σε αυτή. Οι στρατιωτικές δυνάμεις, βάσει του εγγράφου, θα πρέπει να είναι διαθέσιμες για ανταπόκριση σε μια κρίση οπουδήποτε στην υφήλιο. Επίσης αναφέρεται ότι η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε αποστολές Διαχείρισης Κρίσεως με τη χρήση ενός σώματος στρατού.
… Εναλλακτικά, η ΕΕ θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη να υποστηρίζει μια μακροχρόνια επιχείρηση ενώ την ίδια στιγμή θα πρέπει να δύναται να υποστηρίξει και ακόμη μια επιχείρηση μικρότερης διάρκειας.8 Διαφαίνεται πως σε αυτό το σημείο, η ΕΕ είχε εστιάσει σε επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας μέσα και στην κοντινή περιοχή της Ευρώπης. Είναι σαφές πως η κρίση στο Kosovo το 1999 επηρέασε πολύ τις αναφερθείσες παραδοχές.
Το Δεκέμβριο του 2000, στη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Νίκαια, υπήρχε ήδη μεγάλη ασκούμενη πίεση για τη διακήρυξη της ESDP ως επιχειρησιακή. Στην αρχή του 2001, το Συμβούλιο αναγνώρισε τη δυνατότητα της ΕΕ στη διεξαγωγή αποστολών Διαχείρισης Κρίσεως, παρόλο που τα κριτήρια του HG 2003 βρίσκονταν μακριά από την εκπλήρωσή τους. Το Μάιο του 2003, το Συμβούλιο, αδυνατώντας να διακηρύξει την εκπλήρωση των αναφερθέντων κριτηρίων, απλά υποδήλωσε ότι η ΕΕ μπορεί να διεξάγει αποστολές σε όλο το φάσμα των προβλεπόμενων (Petersberg), ενώ παράλληλα αποδέχτηκε ότι η ESDP περιορίστηκε λόγω σημαντικών ανεπαρκειών στις ικανότητες.
Έχοντας πλέον «χάσει» την καταληκτική χρονολογία για το HG 2003, η ΕΕ καθόρισε το Μάιο του 2004 ένα νέο στόχο, το HG 2010. Ο νέος αυτός στόχος διαφέρει από τον προγενέστερό του στο ότι δεν εστιάζει καθόλου στους αριθμούς. Τα κράτη – μέλη παρουσίασαν μια νέα προσήλωση, όχι πλέον στην ποσότητα αλλά στην ποιότητα. Η κεντρική δέσμευση του HG 2010 είναι “η ικανότητα μέχρι το 2010 της άμεσης και αποφασιστικής αντίδρασης στα πλαίσια όλου του φάσματος των επιχειρήσεων Διαχείρισης Κρίσεων από τη TEU”.10 Μέσα από το νέο αυτό στόχο (HG 2010) προκύπτει πλέον μια σημαντική καινοτομία για την ΕΕ: η δημιουργία των «δυνάμεων μάχης» (battlegroups). Πρόκειται για δυνάμεις άμεσης απόκρισης της τάξεως των 1500-3000 ατόμων, που θα περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες δυνατότητες και θα έχουν ικανότητα παραμονής και επιχειρήσεων στο πεδίο αποστολής τους για διάστημα μέχρι και 120 ημερών (εφόσον γίνει ανεφοδιασμός τους). Είναι δυνάμεις που μπορούν να ανταποκριθούν στις πιο δύσκολες και απαιτητικές αποστολές που καλύπτει το ευρύ φάσμα των Petersburg Tasks. Με τον HG 2003 να μην έχει επιτευχθεί ούτε και εγκαταλειφθεί, υπήρχαν ακόμη διακυμάνσεις στις θεωρήσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμόζονταν η ESDP. Το γεγονός ότι ο εκπρόσωπος της γαλλικής Προεδρίας στο δεύτερο μισό του 2008 υπενθύμισε ότι η ατζέντα του HG 2003 υπήρχε ακόμη, καταδεικνύει την ύπαρξη μιας αβεβαιότητας επί του θέματος.11
Σε αρχική φάση, η ESDP λειτούργησε στη λογική της Διαχείρισης Κρίσεων σε στρατιωτικό επίπεδο, αφήνοντας πίσω την ανάπτυξη του πολιτικού παράγοντα στο ζήτημα αυτό. Ως κατάληξη, η ΕΕ οδηγήθηκε σε μια «περιεκτική προσέγγιση» (Comprehensive Approach) για τη Διαχείριση Κρίσεων στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας. Η προσέγγιση αυτή αναγνωρίζει ότι οι σύγχρονες πολυδιάστατες απειλές κατά της ασφάλειας απαιτούν πολυδιάστατη απόκριση η οποία θα εμπλέκει πλήθος «εργαλείων». Στη Στρατηγική δηλώνεται ότι η ΕΕ είναι καλά “εξοπλισμένη” για να ανταποκριθεί σε τέτοιες πολυδιάστατες καταστάσεις.12 Η μεγάλη “υπόσχεση” της ESDP είναι η υψηλή σημασία της δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου συστήματος Διαχείρισης Κρίσεων, το οποίο θα περιλαμβάνει τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά μέσα.
Στα πλαίσια του αναφερθέντος στόχου – υπόσχεσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εισήγαγε το Δεκέμβριο του 2004 το στόχο Civilian Headline Goal 2008 (CHG 2008) ώστε να εμπλακούν και οι πολιτικοί παράγοντες στη Διαχείριση Κρίσεων. Όπως και με τους στόχους σε στρατιωτικό επίπεδο, τα κράτη – μέλη κλήθηκαν να συνεισφέρουν οικειοθελώς με προσωπικό υπέρ του CHG 2008, χωρίς αυτό να αποτελεί θεσμική υποχρέωσή τους. Το εκφραζόμενο, από το CHG 2008, όραμα ήταν η δυνατότητα ανάπτυξης υποστήριξης σε πολιτικό επίπεδο, μέσα σε 30 ημέρες από την απόφαση υλοποίησης μιας αποστολής. Η υποστήριξη αυτή μπορεί να τεθεί σε ισχύ παράλληλα σε συνδυασμό και συνέργια με την ανάπτυξη του στρατιωτικού παράγοντα στη Διαχείριση μιας Κρίσης. Ο CHG 2008 καθορίζει ότι “η ΕΕ θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα της παράλληλης ανάπτυξης αποστολών πολιτών σε διάφορα επίπεδα εμπλοκής … συμπεριλαμβάνοντας τουλάχιστον μια μεγάλης κλίμακας αποστολής πολιτών σε μη φίλιο περιβάλλον”. Επίσης αναγνωρίζει ότι “αποστολές Διαχείρισης Κρίσεων σε πολιτικό επίπεδο ίσως να απαιτηθεί να διατηρηθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα” από το σχεδιασθέν.13
Παρόλο που ο CHG 2008 δεν παρουσιάζει ξεκάθαρα έναν αριθμητικό στόχο, αναφέρει παραδοχές για τον αριθμό των πολιτών που θα απαιτούνταν στη διεξαγωγή πέντε (5) παράλληλων επιχειρήσεων στο εύρος των ικανοτήτων και στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων που καθορίζονται από το στόχο. Προτεραιότητες όπως η αστυνόμευση, η επιβολή του νόμου, η διοίκηση σε πολιτικό επίπεδο και η πολιτική προστασία. Για τη διεξαγωγή των πέντε αποστολών που αναφέρθηκαν ως μέρος του CHG 2008, απαιτείται ένα σύνολο 18200 ατόμων πολιτικού προσωπικού με 477 διαφορετικές καθηκοντολογίες (job descriptions): 13265 αστυνομικοί, 2558 αξιωματούχοι που θα ασχολούνται με την επιβολή του νόμου, 1421 διοικητικοί υπάλληλοι, 764 εξειδικευμένα άτομα σε ζητήματα πολιτικής προστασίας καθώς και 198 παρατηρητές της ασφάλειας και της πολιτικής κατάστασης. Συγκρίνοντας τους αριθμούς αυτούς με τις επιχειρήσεις των Ηνωμένων Εθνών, γνωρίζουμε ότι τα ΗΕ, κατά το 2007, είχαν δυνάμεις 9500 αστυνομικών στις αποστολές τους, ο οποίος προβλέπονταν να αυξηθεί κατά 4000 το 2008.
Με τις πραγματικές αποστολές στα πλαίσια της ESDP να τελούνται υπό συνεχώς πιο αντίξοες συνθήκες (από το έτος 2003 όπου και ξεκίνησαν) και να επεκτείνονται τόσο σε γεωγραφικό εύρος όσο και λειτουργικά, κατέστη αναγκαία μια αναθεώρηση στα πλαίσια των στόχων. Προς το σκοπό αυτό, στα τέλη του 2007 δημιουργήθηκε σε πολιτικό επίπεδο ο στόχος Civilian Headline Goal 2010 (CHG 2010) με χρονοδιάγραμμα “κινούμενο παράλληλα” με το στρατιωτικό HG 2010.15 Αυτός ο νέος στόχος (CHG 2010) έχει σα σκοπό του τη βελτίωση της ποιότητας και της διαθεσιμότητας στις ικανότητες, με την ταυτόχρονη συνέχιση και ανάπτυξη του έργου του “προκατόχου” του.
Σενάρια και Σχεδιασμός για Διαχείριση Κρίσεων σε Στρατιωτικό Επίπεδο
Οι στόχοι “Headline Goals”, όπως αναφέρονται, δεν εμφανίζουν λεπτομερή περιγραφή των αποστολών που περιλαμβάνονται στο όραμά τους. Το EUMS (Military Staff of the European Union) υλοποιεί το λεπτομερή στρατιωτικό σχεδιασμό υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί των Στρατιωτικών θεμάτων (EU Military Committee).16 O σχεδιασμός περιλαμβάνει την ύπαρξη και μελέτη διάφορων σεναρίων, κάθε ένα από τα οποία σχετίζεται και βασίζεται σε θεωρήσεις και μεταβλητές στο στρατηγικό σχεδιασμό όπως: η απόσταση του θεάτρου των επιχειρήσεων από τις Βρυξέλλες, ο απαιτούμενος χρόνος για την επίτευξη πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (Full Operating Capability), η διάρκεια της αποστολής και η μετακίνηση δυνάμεων. Επί του παρόντος, η ΕΕ “αναπτύσσει” πέντε (5) διαφορετικά σενάρια σχεδιασμού για Διαχείριση Κρίσεων σε στρατιωτικό επίπεδο των οποίων η ανάλυση ακολουθεί παρακάτω.
Επιβολή της Ειρήνης με Στρατιωτικά Μέσα
Το σενάριο περιλαμβάνει την ανάληψη αποστολής Διαχείρισης Κρίσεως από στρατιωτικές δυνάμεις με απώτερο στόχο την ειρήνη. Για το λόγο αυτό και συνεπάγεται δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο ανώτερο επίπεδο του φάσματος των αποστολών Petersberg. Βάσει των θεωρήσεων του σεναρίου, το θέατρο των επιχειρήσεων θα βρίσκεται μέχρι και 10000 km από τις Βρυξέλλες (περιλαμβάνονται και αποστολές σε αποστάσεις 4000 και 6000 km) και θα απαιτούνται τουλάχιστον εξήντα (60) ημέρες για την επίτευξη πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (Full Operational Capability - FOC). Με βάση αυτό το χρόνο απόκρισης συνεπάγεται ότι τα στρατιωτικά στοιχεία θα πρέπει να ξεκινήσουν την ανάπτυξη στην περιοχή ενδιαφέροντος μέσα σε μικρότερο χρονικό διάστημα. Η διατήρηση των δυνάμεων στην περιοχή θεωρείται ότι μπορεί να κρατήσει για διάστημα μέχρι και έξι (6) μηνών και συνεπώς δεν υπάρχει απαίτηση για αποστολή νέων δυνάμεων που θα αντικαταστήσουν τις ήδη υπάρχουσες ανεπτυγμένες. Επίσης στις θεωρήσεις του σεναρίου αυτού περιλαμβάνονται και μικρότερης κλίμακας αποστολές σταθεροποίησης και αναδόμησης που πρόκειται να ακολουθήσουν την εν λόγω αποστολή.
Σταθεροποίηση , Αναδόμηση και Στρατιωτική Ενίσχυση προς Τρίτες Χώρες
Το σενάριο προβλέπει τη διατήρηση της ειρήνης, την επίβλεψη στη διεξαγωγή εκλογών, την αναμόρφωση του τομέα της ασφάλειας, και την υποστήριξη προς τρίτες χώρες που πολεμούν την τρομοκρατία. Βάσει των θεωρήσεων του σεναρίου, το θέατρο των επιχειρήσεων θα βρίσκεται μέχρι και 10000 km από τις Βρυξέλλες (περιλαμβάνει και την εκδοχή της απόστασης των 4000 km). Η επίτευξη πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (FOC) προβλέπεται να λάβει χώρα μέσα σε ενενήντα (90) ημέρες και η θεώρηση της αποστολής απαιτεί διατήρηση δυνάμεων στην περιοχή για τουλάχιστον δύο (2) χρόνια. Συνεπώς περιλαμβάνονται και αποστολές νέων δυνάμεων που θα αντικαθιστούν τις ήδη ευρισκόμενες στην περιοχή.
Παρεμπόδιση Συγκρούσεων
Το σενάριο αυτό προβλέπει προληπτική στρατιωτική εμπλοκή, προληπτική ανάπτυξη δυνάμεων, εμπάργκο και συνδυασμένες επιχειρήσεις αφοπλισμού. Βάσει των θεωρήσεων του σεναρίου, το θέατρο των επιχειρήσεων θα βρίσκεται μέχρι και 10000 km από τις Βρυξέλλες (περιλαμβάνει και την εκδοχή της απόστασης των 4000 km). Η επίτευξη πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (FOC) προβλέπεται να λάβει χώρα μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την απόφαση θέσης του σεναρίου σε εφαρμογή. Η θεώρηση της αποστολής απαιτεί διατήρηση δυνάμεων στην περιοχή για τουλάχιστον ένα (1) χρόνο και κατά συνέπεια περιλαμβάνει και αποστολές νέων δυνάμεων που θα αντικαθιστούν τις ήδη ευρισκόμενες στην περιοχή.
Επιχειρήσεις Εκκένωσης σε μη Φιλικό Περιβάλλον
Το σενάριο καλύπτει την εκκένωση που αφορά σε μη εμπλεκόμενους σε μια διαμάχη – αναταραχή κλπ που λαμβάνει χώρα σε μια περιοχή. Με δεδομένο ότι τα κράτη – μέλη της ΕΕ θα θέλουν πάντοτε να έχουν τη δυνατότητα διεξαγωγής τέτοιου είδους επιχειρήσεων οπουδήποτε λαμβάνει χώρα μια κρίση και βρίσκονται σε κίνδυνο Ευρωπαίοι πολίτες, το σενάριο περιλαμβάνει εκδοχές απόστασης 10000 και 15000 km από τις Βρυξέλλες. Η άμεση απόκριση είναι υψίστης σημασίας σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις και για αυτό το λόγο οι θεωρήσεις προβλέπουν ότι η αρχική επιχειρησιακή δραστηριότητα θα λάβει χώρα όχι αργότερα από δέκα (10) ημέρες από τη λήψη της απόφασης. Η διάρκεια της αποστολής προβλέπεται να είναι μικρή, όχι μεγαλύτερη από εκατόν είκοσι (120) ημέρες, και συνεπώς δεν περιλαμβάνονται αποστολές νέων δυνάμεων που θα αντικαθιστούν τις ήδη ευρισκόμενες στην περιοχή. Το σενάριο επίσης προβλέπει την απαίτηση για εκκένωση ενός αριθμού μεταξύ 2000 και 10000 ατόμων.
Ενίσχυση σε Ανθρωπιστικές Επιχειρήσεις
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει τόσο διαχείριση των συνεπειών όσο και παρεμπόδιση των οποιοδήποτε θηριωδιών. Όπως και στην περίπτωση του προηγούμενου σεναρίου, περιλαμβάνονται εκδοχές απόστασης 10000 και 15000 km από τις Βρυξέλλες. Επίσης, οι θεωρήσεις προβλέπουν ότι η αρχική επιχειρησιακή δραστηριότητα θα λάβει χώρα όχι αργότερα από δέκα (10) ημέρες από τη λήψη της απόφασης. Στις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις δεν αναμένεται να υπάρχει ανάγκη για αποστολές νέων δυνάμεων που θα αντικαθιστούν τις ήδη ευρισκόμενες στην περιοχή και το σενάριο αυτό γενικά προβλέπει διάρκεια αποστολής μέχρι και έξι (6) μήνες. Ο αριθμός των προσφύγων – ατόμων που έχουν εκκενώσει μια περιοχή θεωρείται από τα σενάριο ότι θα είναι μεταξύ 75000 και 100000. Πρόκειται για έναν αριθμό ανθρώπων που η ΕΕ θα κληθεί να υποστηρίξει στα πλαίσια της αποστολής της.
Ιστορικό Επιχειρήσεων
Ο πυρήνας του πλαισίου εργασίας για την ανάπτυξη και υποστήριξη αποστολών Διαχείρισης Κρίσεων από την ESDP καθιερώθηκε το 2000 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το οποίο και δημιούργησε τρία σώματα – αρχές που εδρεύουν στις Βρυξέλλες. Πρόκειται για την Επιτροπή επί της Πολιτικής και της Ασφάλειας (Political and Security Committee), την Στρατιωτική Επιτροπή (Military Committee) και το EUMS. Το Συμβούλιο διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο στις δραστηριότητες των τριών αυτών σωμάτων. Υπό τις τρεις προαναφερθείσες αρχές βρίσκεται ένας Διοικητής (Operation Commander) ο οποίος έχει ως καθήκον του την εφαρμογή των αποστολών που αποφασίζονται. Τα τρία μόνιμα σώματα, το Συμβούλιο και ο Διοικητής είναι υπεύθυνοι για το σχεδιασμό της απόκρισης σε μια κρίση και διαχειρίζονται όλες τις πολιτικές, στρατηγικές, στρατιωτικές, τακτικές και επιχειρησιακές πτυχές των αποστολών.
Η ESDP έχει καταστεί επιχειρησιακή από το 2003, με το προσωπικό των ευρωπαϊκών δυνάμεων να μετέχει μέχρι το 2008 σε 22 επιχειρήσεις Διαχείρισης Κρίσεων, 14 εκ των οποίων είχαν πλήρως πολιτικό χαρακτήρα (και όχι στρατιωτικό). Μέσα από την ESDP γίνεται ξεκάθαρο πως η ΕΕ βρίσκεται σε μια διαδικασία επίτευξης δύο πολύ σημαντικών στόχων: τη δημιουργία μιας αυτόνομης (ανεξάρτητης από το ΝΑΤΟ) ικανότητας και δυναμικής στη Διαχείριση Κρίσεων και τη ενδυνάμωση του προφίλ της ως αξιόπιστο παράγοντα στην παγκόσμια ασφάλεια.
Σε μεγάλο βαθμό μπορεί να ειπωθεί πως η ΕΕ έχει καθιερωθεί ως ένας διεθνής φορέας στη Διαχείριση Κρίσεων και είναι ορατή η συνεχής αύξηση των απαιτήσεων για Ευρωπαϊκές αποστολές Διαχείρισης Κρίσεων.
Στρατιωτικές Επιχειρήσεις
Από τις συνολικά 23 επιχειρήσεις που ανελήφθησαν μεταξύ 2003 και 2009, 6 ήταν στρατιωτικής φύσεως, 14 μη στρατιωτικής και 3 μεικτές.
Όσον αφορά στις στρατιωτικές αποστολές που ανέλαβε η ΕΕ, αυτές είχαν τόσο ανθρωπιστικό όσο και ειρηνευτικό χαρακτήρα (Humanitarian, Peacekeeping). Σε πλήθος περιπτώσεων, διεξήχθησαν επιχειρήσεις διάσωσης και ανάληψη δράσης επιβολής της τάξης. Πρόκειται για τις επιχειρήσεις Concordia στη FYROM, Artemis στη δημοκρατία του Κονγκό, Althea στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, EUFOR RD Congo στη Δημοκρατία του Κονγκό, EUFOR Tchad / RCA στη δημοκρατία του Τσαντ και τη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής και τέλος EU NAVFOR στη Σομαλία.
Ι. Επιχείρηση Concordia
Σκοπός της επιχείρησης Concordia ήταν η συμβολή στη δημιουργία σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος ώστε να καταστεί δυνατό το πλαίσιο της Οχρίδας (Αύγουστος 2001). Πρόκειται για μια επιχείρηση που ως στόχο της είχε την αποτροπή περαιτέρω εχθροπραξιών στην περιοχή. Το παραπάνω διαφαίνεται ξεκάθαρα από τις δηλώσεις του Javier Solana, ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας, σύμφωνα με τις οποίες “η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στα Βαλκάνια. Όταν τη δεκαετία του 1990 ξέσπασε ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας, παρακολουθούσαμε τη γειτονιά μας να καίγεται διότι δεν διαθέταμε κανένα μέσο αντιμετώπισης της κρίσης. Πήραμε το μάθημά μας και οργανωθήκαμε, αποκτώντας ένα σύνολο δυνατοτήτων συνδυασμένων με διαδικασίες λήψης αποφάσεων και ένα δόγμα ασφαλείας. Το 2003, μέσω των διπλωματικών προσπαθειών μας, αποτρέψαμε ένα νέο ξέσπασμα εχθροπραξιών στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και έπειτα αναπτύξαμε την επιχείρηση Concordia”19. Στην επιχείρηση αυτή αναπτύχθηκαν 400 οπλίτες από 26 χώρες, ενώ η έδρα του Στρατηγείου ήταν στα Σκόπια, με 3 περιφερειακά Στρατηγεία στα Σκόπια, στο Κουμάνοβο και στο Τέτοβο.
Η επιχείρηση EUFOR Concordia αναλήφθηκε στις 10 Μαρτίου του 2003, ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ στις 27-1-03 η οποία πάρθηκε μετά από αίτηση της ΠΓΔΜ και την 1317 απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η επιχείρηση αυτή ουσιαστικά αντικατέστησε την προϋπάρχουσα από το 2001 επιχείρηση του ΝΑΤΟ στην περιοχή με την ονομασία “Allied Harmony”, η οποία με τη σειρά της είχε αντικαταστήσει την επιχείρηση “Amber Fox”. To SHAPE, ως Ανώτατο Στρατηγείο των Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης, ήταν υπεύθυνο για την παροχή υποστήριξης του ΝΑΤΟ στην επιχείρηση Concordia.
Ενώ σε αρχική φάση η επιχείρηση αυτή είχε προγραμματιστεί να έχει διάρκεια 6 μηνών, στις 21 Ιουλίου του 2003 και μετά από αίτημα της ΠΓΔΜ προς την ΕΕ, αποφασίστηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ η παράτασή της έως την 15η Δεκεμβρίου 2003.20
18 Παρίσης Ι., Η Ευρώπη της Άμυνας: Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, Έκφραση Πολιτισμού, Αθήνα, 2010, σελ. 173.
19 Συνέντευξη Χαβιέρ Σολάνα, Η Ευρώπη ως Παγκόσμια Δύναμη Ασφάλειας, Εφημερίδα Το Βήμα, Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009.
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=6&artid=296754&dt=31/10/2009
20 Παρίσης Ι., Η Ευρώπη της Άμυνας: Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, Έκφραση Πολιτισμού, Αθήνα, 2010, σελ. 178.
ΙΙ. Επιχείρηση Artemis
Η επιχείρηση EUFOR DRC/ARTEMIS αναλήφθηκε τον Ιούνιο του 2003 μετά από απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ της 5ης Ιουνίου 200321. H EE ανέπτυξε δύναμη 2000 ανδρών στο Ituri, περιοχή που βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Δημοκρατίας του Κονγκό και χαρακτηρίζονταν από αστάθεια. Σκοπός της δύναμης αυτής ήταν η επιβολή συνθηκών ασφαλείας και σταθερότητας καθώς και η βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης στην περιοχή Bunia, πρωτεύουσα του Ituri. Αποστολή της δύναμης στην περιοχή ήταν η προστασία στρατοπέδων προσφύγων, η προστασία του αεροδρομίου της Bunia καθώς και η ασφάλεια του προσωπικού του ΟΗΕ και των εργαζομένων στην ανθρωπιστική βοήθεια.
Αναφορικά με το ιστορικό και τα αίτια της επιχείρησης, γνωρίζουμε πως από το 1999 το Ituri, πλήττονταν από συγκρούσεις μεταξύ ντόπιων, εθνικών αλλά και δρώντων της ευρύτερης περιοχής. Η ιδιοκτησία γης αλλά και η πρόσβαση σε φυσικούς πόρους αποτέλεσαν τα βασικά αίτια για τις συγκρούσεις αυτές. Η Δημοκρατία του Κονγκό αποτέλεσε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος για πολλές ευρωπαϊκές εταιρίες, ιδίως μετά από τα μέσα της δεκαετίας του 70, οπότε και ξεκίνησε τη δραστηριότητά της ως παραγωγός πετρελαίου (εταιρίες όπως η Petrofina, η TotalFinaElf και η Shell είχαν δραστηριότητα τόσο onshore όσο και offshore). Ο δε μεγαλύτερος πλούτος της Δημοκρατίας του Κονγκό βρίσκονταν στα διαμάντια (που αντιπροσώπευαν περίπου το μισό των εξαγωγών της χώρας), το κοβάλτιο, το χαλκό και το ουράνιο. Μέσα από τα παραπάνω διαφαίνεται η διάσταση των οικονομικών συμφερόντων στη σύγκρουση. Ωστόσο, στις συγκρούσεις αυτές υπήρχε και μια τοπική διάσταση που αφορούσε στη Ρουάντα και στην Ουγκάντα, χώρες που υποστήριζαν τη συμμαχία “Alliance des Forces Democratiques pour la liberation du Congo” (ADFL). H Συμμαχία αυτή βρίσκονταν σε αντιπαράθεση-σύγκρουση με τον Joseph Mobutu Sese Seko, τότε Πρόεδρο του Κονγκό. Το Μάιο του 1997 ο Mobutu ανετράπη από τον Laurent Kabila ο οποίος τον επόμενο χρόνο ήρθε αντιμέτωπος με επαναστάτες υποστηριζόμενους από τη Ρουάντα και την Ουγκάντα. Η πρώτη παρέμβαση έγινε από τα Ηνωμένα Έθνη τον Αύγουστο του 1999 με την αποστολή 90 παρατηρητών22. Συγκρούσεις και συμφωνίες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια οδήγησαν τελικά στην υλοποίηση της επιχείρησης Artemis.
Να σημειωθεί πως πρόκειται για την πρώτη στρατιωτική επιχείρηση Διαχείρισης Κρίσεως της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε χωρίς τη χρήση μέσων του ΝΑΤΟ και ολοκληρώθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2003, παραδίδοντας την αρμοδιότητα σε ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ23.
21 COUNCIL JOINT ACTION 2003/423/CFSP of 5 June 2003, on the European Union military operation in the Democratic Republic of Congo.
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/Joint%20action%205.6.03.pdf
22 Simon Duke, Consensus Building in ESDP: Lessons of Operation Artemis, UCD Dublin European Institute, July 2008, pp. 11-12.
http://www.ucd.ie/dei/wp/WP_08-7_Simon_Duke.pdf
23 Παρίσης Ι., Η Ευρώπη της Άμυνας: Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, Έκφραση Πολιτισμού, Αθήνα, 2010, σελ. 179.
ΙΙΙ. Επιχείρηση Althea
H δύναμη SFOR του ΝΑΤΟ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αντικαταστάθηκε στις 4 Δεκεμβρίου του 2004 από την ΕΕ, η οποία ξεκίνησε την επιχείρηση EUFOR Althea.
H EUFOR συγκροτήθηκε καταρχήν από προσωπικό 7000 ατόμων, αριθμός σαφώς μικρότερος από τη δύναμη της IFOR που αριθμούσε 60000 βαριά εξοπλισμένο προσωπικό και είχε αναπτυχθεί στη χώρα αυτή το Δεκέμβριο του 1985. Οι κύριοι στόχοι της επιχείρησης είναι να λειτουργεί ως δύναμη αποτροπής και να συνεχίσει να έχει την ευθύνη της εκπλήρωσης του ρόλου βάσει της Συμφωνίας Deyton/Παρισίων (Dayton Agreement24). Επίσης συνεισφέρει στη διαμόρφωση ασφαλούς περιβάλλοντος με τρόπο όμοιο με την επιχείρηση Artemis και υποστηρίζει τους εκπροσώπους της Διεθνούς Κοινότητας καθώς επίσης και τις τοπικές αρχές.
Στα τέλη του Φεβρουαρίου 2007, η ΕΕ βασιζόμενη στις αλλαγές των συνθηκών ασφάλειας στη χώρα, προχώρησε σε μείωση του προσωπικού και διατήρηση 2500 ατόμων, ένας αριθμός που θεωρήθηκε ικανός να ανταποκριθεί σε ζητήματα ασφάλειας που τυχόν θα προκύψουν. Στις 19 Νοεμβρίου του 2007, η ΕΕ αποφάσισε ότι η στρατιωτική παρουσία θα διατηρηθεί στην περιοχή για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται η συνεισφορά και η διατήρηση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος25.
Αξίζει να σημειωθεί πως η επιχείρηση Althea λειτούργησε ως συνεχιστής των ήδη υπαρχόντων επιχειρήσεων που ήταν σε εξέλιξη στην περιοχή από το ΝΑΤΟ. Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση της Condoleezza Rice, το 2000. πριν τις Προεδρικές Εκλογές στις Η.Π.Α, σύμφωνα με την οποία ανέφερε πως οι Η.Π.Α. δε χρειάζεται να διατηρούν στρατεύματα όπου η αποστολή τους θα είναι να συνοδεύουν τα παιδιά στο σχολείο. Σύμφωνα με την μετέπειτα Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, οι αποστολές διατήρησης ειρήνης στις “θερμές” περιοχές της Ευρώπης, θα πρέπει να αφεθούν στη διαχείριση των Ευρωπαίων. Με αυτό τον τρόπο οι Η.Π.Α. θα μπορούσαν να ασχοληθούν με περιοχές μεγαλύτερου στρατηγικού ενδιαφέροντος, όπως ο Περσικός Κόλπος. Τέσσερα (4) χρόνια μετά, το όραμά της, μέσα από την επιχείρηση Althea, έγινε πραγματικότητα26. Με την IFOR να φέρνει σε πέρας με
24 Για πληροφορίες και λεπτομέρειες επί της Συμφωνίας βλέπε την ιστοσελίδα του Department of State στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.state.gov/www/regions/eur/bosnia/bosagree.html . Παρουσίαση και ανάλυση της Συμφωνίας επίσης παρέχεται στην Encyclopedia Britannica (Dayton Accords) στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.britannica.com/EBchecked/topic/153203/Dayton-Accords . Επίσης, επιμέρους αναλύσεις επί της Συμφωνίας μπορούν να βρεθούν στο Gaeta, Paola et. al., Symposium: The Dayton Agreements: A Breakthrough for Peace and Justice?, European Journal of International Law, Issue 2, Vol. 7, 1996. http://www.ejil.org/issue.php?issue=56 .
25 European Union, European Security and Defense Policy, EU Military operation in Bosnia-Herzegovina (Operation Althea), September 2008, pp. 1-2.
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/080929%20Althea%20update%2011_EN.pdf
26 David Cronin, Operation Althea seen as major step in US withdrawal from Balkans, EuropeanVoice.com, 22-07-04.
http://www.europeanvoice.com/article/imported/operation-althea-seen-as-major-step-in-us-withdrawal-from-balkans/50447.aspx
επιτυχία όλο το εύρος των στρατιωτικών αποστολών στην περιοχή, η συνεχιζόμενη ανάγκη για μια εξωτερική στρατιωτική παρουσία (με αποστολή την παροχή ασφαλούς περιβάλλοντος στην περιοχή της Βοσνίας) οδήγησε το ΝΑΤΟ να αντικαταστήσει την τότε παρούσα δύναμη με την SFOR. H SFOR με τη σειρά της παρέδωσε τα καθήκοντα σταθεροποίησης στην Ευρωπαϊκή Δύναμη (EUFOR). Πολλοί Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεώρησαν πως η επιτυχία στην ανάθεση αποστολών σταθεροποίησης από το ΝΑΤΟ στην EE είναι πολύ σημαντική, όχι μόνο για το μέλλον της Βοσνίας αλλά και για την ικανοποίηση των φιλοδοξιών της ΕΕ για την ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών σε τέτοια ζητήματα ασφάλειας. Με τον τρόπο αυτό η EUFOR θεωρείται ως σημαντικό προηγούμενο για την ανάληψη μελλοντικών αποστολών από το ΝΑΤΟ, σύμφωνα πάντοτε με τις θεωρήσεις των αναφερθέντων αξιωματούχων27.
IV. Επιχείρηση EUFOR DR Congo
Στις 27 Δεκεμβρίου του 2005 τα Ηνωμένα Έθνη ζήτησαν τη συνδρομή της ΕΕ για την ασφάλεια στη διάρκεια και κατά τη διεξαγωγή των εκλογών που θα λάμβαναν χώρα στη Δημοκρατία του Κονγκό. Το Συμβούλιο αποδέχτηκε την ανάληψη των επιχειρήσεων εκ μέρους της EUFOR στις 23 Μαρτίου του 2006. Τα Ηνωμένα Έθνη, με το UN adopted Resolution 167128, στις 25 Απριλίου του 2006 αποδέχτηκαν και νομιμοποίησαν την αποστολή συντελώντας έτσι σε ένα επιπρόσθετο βήμα στην ενδυνάμωση των σχέσεων μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένων Εθνών.
Με μια εξελιγμένη δύναμη ανεπτυγμένη στην Kinshasa καθώς και με δύναμη υποστήριξης στη Gabon (και εφεδρικές δυνάμεις σε ετοιμότητα στην ΕΕ), η επιχείρηση τέθηκε σε εφαρμογή στις 12 Ιουνίου του 2006. Το Νοέμβριο του 2006, μετά από την επιτυχημένη διεξαγωγή της στα πλαίσια της ΕΕ και με τη συνεργασία της Δημοκρατίας του Congo, η επιχείρηση ολοκληρώθηκε ενισχύοντας περαιτέρω τις σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Αφρικής.29
Επιχείρηση EUFOR TCHAD/RCA
Με την απόφαση της υλοποίησης της επιχείρησης στο Tchad, η ΕΕ ουσιαστικά υποστήριξε τις μακρόχρονες προσπάθειές της να μην αποκτήσει η κρίση στο Darfur απλά και μόνο τοπικό χαρακτήρα30.
27 Julie Kim, Bosnia and the European Union Military Force (EUFOR): Post-NATO Peacekeeping, CRS Report for Congress, December 5 2006, pp. 1-6.
http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS21774.pdf
28 United Nations Security Council, Resolution 1671 (2006): Adopted by the Security Council at its 5421st meeting, on 25 April 2006, United Nations, 25 April 2006, pp. 1-4.
http://www.grandslacs.net/doc/3999.pdf
29Hans Hoebeke, EU Support to the democratic Republic of Kongo, Centre d’ Analyse Strategicue, Brussels, 2007, pp.12-14.
http://www.egmontinstitute.be/papers/07/afr/EU_support_to_the_DRC.pdf
30 EUFOR TCHAD/RCA, European Military Press Association EMPA News 3/2007, pp. 1-4.
http://www.empa.hu/files/9/778/newsletter_3_2007.pdf
Η Κρίση στο Tchad δεν εξέπληξε τους μελετητές της περιοχής. Οι διαμάχες μαίνονταν για χρόνια μεταξύ του Προέδρου Debi (Τσαντ) και των υπολοίπων που ένιωθαν παραπλανημένοι ή απλά δε μετείχαν στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας και στο διαμοιρασμό των φυσικών πόρων. Οι τελευταίοι βρήκαν υποστήριξη και συμμάχους στο γειτονικό Soudan. Το Darfur αποτελεί καταφύγιο για τους αντιπάλους του πολιτικού καθεστώτος του Tchad από τη δεκαετία του 80. Η καταφυγή των Tσαντιανών στην περιοχή του Darfur και η παρουσία τους εκεί, δημιούργησε μεγάλες εντάσεις με τις τοπικές κοινότητες, με κύρια αίτια τη γη και το νερό31.
Αναφορικά με τους φυσικούς πόρους της περιοχής, το Tchad από το 2003 έχει ξεκινήσει την εξόρυξη πετρελαίου, γεγονός που οδήγησε στην κακή διακυβέρνηση της χώρας, στη δημιουργία ομάδων ανταρτών καθώς και σε γενικότερη πολιτική κρίση. Τα 1,2 εκ. δολάρια-απρόσμενα κέρδη για το Tchad μετά από την εξόρυξη 53 εκ. βαρελιών πετρελαίου το 2007, οδήγησαν σε μεγάλη διαφθορά, πυροδότησαν εσωτερικές διαφωνίες-συγκρούσεις, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ομάδων ανταρτών-επαναστατών υποστηριζόμενων από το γειτονικό Σουδάν32.
Τρεις είναι οι ομάδες των ανταρτών που επιτίθονταν μέχρι και το Δεκέμβριο του 2007 στην πόλη N ‘Djamena, πρωτεύουσα του Tchad αυξάνοντας την ένταση μεταξύ των δυο χωρών33.
Στις 28 Ιανουαρίου του 2008 η ΕΕ ξεκίνησε την ευρύτερη και πιο φιλόδοξη στρατιωτική επιχείρηση στα πλαίσια των αποστολών της στην Αφρική. Βασιζόμενη πλήρως στο πλαίσιο της ESDP, η επιχείρηση είχε ως σκοπό την προστασία των πολιτών στο ανατολικό Tchad και την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία. Επίσης σκοπός ήταν και η προστασία των προσφύγων, η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και η εξασφάλιση της υποστήριξης σε ανθρωπιστικές αποστολές. Επιπρόσθετoς στόχος ήταν και η υποστήριξη όλων των ήδη ευρισκόμενων στην περιοχή δυνάμεων τον Ηνωμένων Εθνών.34 Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκε μια δύναμη 3700 στρατιωτών από 14 χώρες της ΕΕ. Λειτουργώντας ως προγεφύρωμα, η αποστολή αυτή σχεδιάστηκε να διαρκέσει 12 μήνες, παρέχοντας έτσι τον απαιτούμενο χρόνο στα Ηνωμένα Έθνη να αναπτύξουν και να οργανώσουν τη δύναμη που θα αντικαθιστούσε την ευρωπαϊκή δύναμη.
31 Damien Helly, Crisis in Chad: Implications for the EU, European Institute for security Studies, February 2008, pp. 1-4.
http://www.iss.europa.eu/nc/actualites/actualite/article/crisis-in-chadbrimplications-for-the-eu/crisis%20in%20chad
32 International Crisis Group, Chad: Escaping from the Oil Trap, Africa Briefing No. 65, 26 August 2009.
http://www.crisisgroup.org/en/regions/africa/central-africa/chad/B065-chad-escaping-from-the-oil-trap.aspx
33 Damien Helly, Crisis in Chad: Implications for the EU, European Institute for security Studies, February 2008, pp. 1-4.
http://www.iss.europa.eu/nc/actualites/actualite/article/crisis-in-chadbrimplications-for-the-eu/crisis%20in%20chad
34 EUFOR TCHAD, European Military Press Association, Empa News 3/2007, pp. 1-4. http://www.empa.hu/files/9/778/newsletter_3_2007.pdf
Η μεγάλη έκταση του πεδίου των επιχειρήσεων (350000 km2) σε συνδυασμό με τις δυσκολίες που προέκυψαν από τις ιδιομορφίες του τοπικού κλίματος και τις δυσχέρειες που προκαλούσε το εδαφικό ανάγλυφο, αποτέλεσαν μια πολύ μεγάλη πρόκληση στη διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Επίσης, ζήτημα αποτέλεσε και ο μικρός αριθμός της στρατιωτικής δύναμης σχετιζόμενη πάντοτε με την αναληφθείσα αποστολή, καθώς επίσης και η συνεχώς αυξανόμενη ανασφάλεια στο ανατολικό Τσαντ και στο βορειοανατολικό τμήμα της Κεντρικής Αφρικανικής Δημοκρατίας, εξαιτίας των συνεχών επιθέσεων από αντάρτες στην πόλη N ‘Djamena και την έντονη αστάθεια στην επαρχία Darfur.35
Η επιχείρηση EUFOR TCHAD/RCA ολοκληρώθηκε στις 15 Μαρτίου του 2009 οπότε και η ΕΕ παρέδωσε τα “κλειδιά” στην αποστολή MINURCAT των Ηνωμένων Εθνών.
Επιχείρηση EU NAVFOR Somalia (Επιχείρηση Atalanta)
Το Νοέμβριο του 2008 η ΕΕ ενέκρινε την Κοινή Δράση για την ανάληψη της επιχείρησης EU NAVFOR Somalia36. Το Δεκέμβριο του 2009 το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε την επέκταση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων στο επίπεδο της παρεμπόδισης, αποτροπής και καταπολέμησης της θαλάσσιας πειρατείας στην ευρύτερη περιοχή των ακτών της Σομαλίας, αποφασίζοντας τη συνέχεια της διεξαγωγής των επιχειρήσεων για έναν ακόμη χρόνο, μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου του 2010.
Στόχοι της επιχείρησης αυτής είναι η προστασία του Διεθνούς Προγράμματος Βοήθειας (World Food Programme - WFP) καθώς και η προστασία όλων των διερχόμενων σκαφών από-προς τον κόλπο του Aden και τις Σομαλικές ακτές.
Η δύναμη της εν λόγω επιχείρησης αποτελείται από περισσότερα από 20 πλοία και περισσότερους από 1800 στρατιώτες. Οι χώρες που συνεισφέρουν με μόνιμες δυνάμεις στην επιχείρηση είναι η Ισπανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία, η Σουηδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Πορτογαλία. Από τον Αύγουστο του 2009, η Νορβηγία είναι το πρώτο μη μέλος της ΕΕ που μετέχει στην επιχείρηση Atalanta. Η Κροατία, το Μαυροβούνιο και η Ουκρανία μετέχουν επίσης στην επιχείρηση.Παρακάτω παρουσιάζεται ένας χάρτης τον οποίο έχει εκδώσει το Συμβούλιο της ΕΕ
του Διαμαντόπουλου Χρήστου
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου