ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
Στην Ιστορία συνήθως επιμένουμε στις λαμπρές στιγμές, στις ώρες των επιτυχιών και των θριάμβων. Είναι, βλέπετε, διδακτικά στρατευμένη η Ιστορία, πολιτικά, καθεστωτικά δέσμια. Ως εκ τούτου, οφείλει να επικεντρώνεται στις ευχάριστες στιγμές. Εκείνες που σε κάθε εποχή ντύνουν με το πέπλο της βεβαιότητας την οποιαδήποτε πρόσκαιρη ή μακρόχρονη εξουσία.
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη, λιγότερο αισιόδοξη, πληθωρικά θλιβερή. Η ώρα, η εποχή, η στιγμή της πτώσης ενός πολιτισμού, μιας χώρας, μιας δύναμης, μιας πολιτικής οντότητας, μιας αυτοκρατορίας, ενός βασιλείου, μιας εξουσίας, όπως θέλετε πείτε το. Οι στιγμές όπου το άλλοτε κραταιό γίνεται άθυρμα και περίγελος, όπου το άλλοτε σοβαρό γίνεται γελοίο, το άλλοτε φοβερό γίνεται ανυπόστατο και αστείο σε τρόπο ώστε να προκαλεί τον οίκτο παρά τον φόβο.
Σκηνοθετικά λίγοι πέτυχαν να αποτυπώσουν ετούτες τις ώρες της πτώσης. Οι απαράμιλλες εικόνες του Ακίρα Κουροσάβα στη “Σκιά του Πολεμιστή” (Kagemusha) μετά την μάχη του Ναγκασίρο και την πτώση του οίκου των Τακέντα, πλησιάζουν πιο κοντά αυτήν την αίσθηση της πτώσης, του τέλους. Στη δική μας ιστορία, την συναρπαστική ιστορία του Ελληνισμού, λείπουν πολλά, όχι μόνο οι μεγάλοι σκηνοθέτες. Και έτσι δεν μας έρχονται εύκολα στο νου εικόνες από τις τραγικές στιγμές της.
Ίσως αυτό να είναι μια από τις αιτίες που δεν αναγνωρίζουμε εύκολα τα χαρακτηριστικά της πτώσης, του αδιεξόδου, της απελπισίας μπροστά στο επερχόμενο μοιραίο. Τι πιο θλιβερό αλήθεια από τους τελευταίους αυτοκράτορες του Βυζαντίου που, υποχρεωμένοι από “συνθήκες” και “δηλώσεις υποτέλειας” οδηγούσαν τα θλιβερά τους στρατεύματα στην υπηρεσία των Σουλτάνων, για να πολιορκήσουν πόλεις και κάστρα χριστιανικά που αντιστέκονταν ακόμα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας στην οθωμανική λαίλαπα.
Οι “σημαντικοί” άρχοντες του Κολωνακίου
Τι πιο θλιβερό ακόμα από εκείνους τους “σημαντικούς” άρχοντες του Κολωνακίου που, στις ημέρες του φόβου, το Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 1944 άνοιγαν τα σπίτια τους, πολλαπλασίαζαν τα “πάρτι” τους προς τιμή των “Εγγλέζων”, από τους οποίους προσδοκούσαν τη σωτηρία της εξουσίας τους από τον εξεγερμένο λαό. Που έδιναν τα κορίτσια τους, μαζί και την προίκα τους, στον πρώτο τυχόντα Άγγλο, “άγγελο της σωτηρίας” όπως τον έβλεπαν τα φοβισμένα τους μάτια. Πόσες νεαρές αριστοκράτισσες της Αθήνας δεν βρέθηκαν παντρεμένες με ανθρακωρύχους της μακρινής Αγγλίας, μέχρι να αναλάβει τουλάχιστον το ειδικό “γραφείο διαζυγίων” του βρετανικού στρατού να αποκαταστήσει την κοινωνική τάξη των πραγμάτων στις πιο σίγουρες μετέπειτα εποχές…
Όχι δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να κάνουμε μάθημα ιστορίας. Πολύ απλά γιατί η ώρα των μαθημάτων έχει μάλλον περάσει. Η ιστορία εμφανίζεται μπροστά μας και εμείς, όλοι εμείς, πρωταγωνιστούμε σε ετούτο το χειροπιαστά αληθινό έργο της κατάπτωσης και της παρακμής. Το πρώτο κεφάλαιο ήταν η εφιαλτική δεκαετία που πέρασε. Η χώρα έχασε την παραγωγική της βάση, το ένα τέταρτο του εθνικού της εισοδήματος, πέντε γενιές νέων ανθρώπων. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι, τίποτε άλλο δεν έχει να προσθέσει κανείς. Το χειρότερο είναι αυτό που δεν μετριέται. Η χώρα δέθηκε χειροπόδαρα σε ένα είδος μεταμοντέρνου προτεκτοράτου, όπου το χαμόγελο του όποιου ισχυρού και αφέντη (το “καλό κλίμα”) γίνεται αυτονόητα νόμος και απαράβατος κανόνας για σύμπασα την ελληνική επικράτεια και όλους τους κατοικούντες εντός αυτής.
Το δεύτερο κεφάλαιο ξετυλίγεται τώρα. Τα ιμάτια της χώρας, επικράτεια και κυριαρχικά της δικαιώματα, διαμοιράζονται ανάμεσα σε ισχυρούς και λιγότερο ισχυρούς. Ακόμα και οι παρακατιανοί (βλ. Λιβύη) κάτι έχουν να προσμένουν από την μοιρασιά. Υπάρχει όμως κάτι πιο θλιβερό και από αυτόν τον ίδιο τον διαμοιρασμό των ιματίων. Είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της παραίτησης, της απελπισίας, του συμβιβασμού, της ενδοτικότητας. Ατμόσφαιρα που συνειδητά καλλιεργείται και διαχέεται από την κορυφή, από τους ανάξιους ηγεμόνες που έχουν μόνο τους μέτρο και όραμα τη διασφάλιση της εξουσίας των εντολοδόχων τους –αυτής της άθλιας άρχουσας τάξης που διαφεντεύει τις τύχες της χώρας– και την προς όφελος των πελατών τους διαχείριση της εξουσίας.
Για μια ατμόσφαιρα ασφυκτική πρόκειται. Το ψέμα, η εξαπάτηση συνοδεύουν από κοντά την κουτοπονηριά που εξυπηρετεί το “ίδιον όφελος” ως και το πιο ασήμαντο μικροσυμφέρον. Ασήμαντοι πολιτικοί κλαψουρίζουν στους προθαλάμους των ισχυρών, εκλιπαρώντας για κάποια προσοχή για ένα νεύμα αναγνώρισης. Οι σημερινοί άρχοντες, χυδαίοι εκπρόσωποι της εξουσίας, κραδαίνουν ως λάβαρο νίκης μια τυπική επιστολή, ή κάποια λόγια παρηγοριάς που κάποιος “ισχυρός” καταδέχθηκε να απευθύνει στους “δεδομένους” όσο και ασήμαντους υποτακτικούς του.
Και ο στρατός μας, αυτός που υποτίθεται υπάρχει για να διαφεντέψει την πατρίδα; Πάντοτε έτοιμος να ακολουθήσει τις αρμάδες και τις επιθυμίες των υποτιθέμενων “προστατών” τώρα στην Ερυθρά Θάλασσα… Πόσες ιαχές θριάμβου ακούστηκαν με την συμμετοχή πλοίου του δικού μας στόλου στην αποστολή “Ασπίδες” στην Ερυθρά Θάλασσα, μία περιοχή όπου κονταροκτυπιούνται οι μεγάλοι και όπου οι μικροί μόνο ως “αναλώσιμοι ενδιάμεσοι” έχουν αξία.
Άθλιο καθεστώς και ανάξιοι άρχοντες
Πόσο άθλιο πρέπει να είναι ένα καθεστώς που με ζήλο ονομάζει εχθρούς τους εχθρούς του αφέντη του, ενώ ταυτόχρονα εξευμενίζει και υπόσχεται σε εκείνους που ανοικτά απειλούν τη χώρα του και το λαό του. Πόσο υποταγμένο, πόσο ανάξιο της ιστορίας ενός λαού που αγωνίστηκε, αντιστάθηκε, μάτωσε, πάλεψε για να διασφαλίσει ετούτη την πατρίδα! Οι δημοσιογράφοι, οι διανοούμενοι, οι “πολιτειολόγοι” –στη συντριπτική τους πλειονότητα– σπεύδουν να συνδράμουν ετούτο το σκηνικό της συμφοράς.
Πάντα έτοιμοι να ενθουσιαστούν με τις “εγγυήσεις” των προστατών, πάντα πρόθυμοι ακόμα και να υποστηρίξουν μία εξελισσόμενη γενοκτονία, πάντα έτοιμοι να διαφημίσουν όπλα των ισχυρών, θεωρώντας ότι οι σκοτεινές εποχές αποτελούν ευκαιρίες “εξυπηρετήσεων” και συνακόλουθου πλουτισμού, πάντα έτοιμοι να στηρίξουν τις πλέον παράλογες επιλογές των κυβερνώντων. Σε τρόπο ώστε η αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας, διαμέσου μιας σταυροφορίας κατά του Ιράν ή της Ρωσίας, να φαντάζει απόλυτα λογική πολιτική. Πάντα έτοιμοι να διαστρεβλώσουν το προφανές, να διασύρουν το εύλογο, να λοιδορήσουν το αυτονόητο. Άξιος ο μισθός τους…
Είμαστε, ως χώρα, όχι μόνο ως κυβέρνηση, “δεδομένοι” και “προβλέψιμοι”. Και κάνουμε πως αγνοούμε ότι στις καταστάσεις που ζούμε το μόνο δεδομένο και προβλέψιμο είναι η συμφορά που ακολουθεί. Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά. Εκτός αν… Ενίοτε στην ιστορία παρόμοιες καταστάσεις φέρνουν στο προσκήνιο τους πολλούς, τους λαούς και τότε ο κόσμος αλλάζει και ο ζόφος που παράγουν οι ανάξιοι άρχοντες γίνεται απλά διδακτική ιστορία…
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη, λιγότερο αισιόδοξη, πληθωρικά θλιβερή. Η ώρα, η εποχή, η στιγμή της πτώσης ενός πολιτισμού, μιας χώρας, μιας δύναμης, μιας πολιτικής οντότητας, μιας αυτοκρατορίας, ενός βασιλείου, μιας εξουσίας, όπως θέλετε πείτε το. Οι στιγμές όπου το άλλοτε κραταιό γίνεται άθυρμα και περίγελος, όπου το άλλοτε σοβαρό γίνεται γελοίο, το άλλοτε φοβερό γίνεται ανυπόστατο και αστείο σε τρόπο ώστε να προκαλεί τον οίκτο παρά τον φόβο.
Σκηνοθετικά λίγοι πέτυχαν να αποτυπώσουν ετούτες τις ώρες της πτώσης. Οι απαράμιλλες εικόνες του Ακίρα Κουροσάβα στη “Σκιά του Πολεμιστή” (Kagemusha) μετά την μάχη του Ναγκασίρο και την πτώση του οίκου των Τακέντα, πλησιάζουν πιο κοντά αυτήν την αίσθηση της πτώσης, του τέλους. Στη δική μας ιστορία, την συναρπαστική ιστορία του Ελληνισμού, λείπουν πολλά, όχι μόνο οι μεγάλοι σκηνοθέτες. Και έτσι δεν μας έρχονται εύκολα στο νου εικόνες από τις τραγικές στιγμές της.
Ίσως αυτό να είναι μια από τις αιτίες που δεν αναγνωρίζουμε εύκολα τα χαρακτηριστικά της πτώσης, του αδιεξόδου, της απελπισίας μπροστά στο επερχόμενο μοιραίο. Τι πιο θλιβερό αλήθεια από τους τελευταίους αυτοκράτορες του Βυζαντίου που, υποχρεωμένοι από “συνθήκες” και “δηλώσεις υποτέλειας” οδηγούσαν τα θλιβερά τους στρατεύματα στην υπηρεσία των Σουλτάνων, για να πολιορκήσουν πόλεις και κάστρα χριστιανικά που αντιστέκονταν ακόμα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας στην οθωμανική λαίλαπα.
Οι “σημαντικοί” άρχοντες του Κολωνακίου
Τι πιο θλιβερό ακόμα από εκείνους τους “σημαντικούς” άρχοντες του Κολωνακίου που, στις ημέρες του φόβου, το Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 1944 άνοιγαν τα σπίτια τους, πολλαπλασίαζαν τα “πάρτι” τους προς τιμή των “Εγγλέζων”, από τους οποίους προσδοκούσαν τη σωτηρία της εξουσίας τους από τον εξεγερμένο λαό. Που έδιναν τα κορίτσια τους, μαζί και την προίκα τους, στον πρώτο τυχόντα Άγγλο, “άγγελο της σωτηρίας” όπως τον έβλεπαν τα φοβισμένα τους μάτια. Πόσες νεαρές αριστοκράτισσες της Αθήνας δεν βρέθηκαν παντρεμένες με ανθρακωρύχους της μακρινής Αγγλίας, μέχρι να αναλάβει τουλάχιστον το ειδικό “γραφείο διαζυγίων” του βρετανικού στρατού να αποκαταστήσει την κοινωνική τάξη των πραγμάτων στις πιο σίγουρες μετέπειτα εποχές…
Όχι δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να κάνουμε μάθημα ιστορίας. Πολύ απλά γιατί η ώρα των μαθημάτων έχει μάλλον περάσει. Η ιστορία εμφανίζεται μπροστά μας και εμείς, όλοι εμείς, πρωταγωνιστούμε σε ετούτο το χειροπιαστά αληθινό έργο της κατάπτωσης και της παρακμής. Το πρώτο κεφάλαιο ήταν η εφιαλτική δεκαετία που πέρασε. Η χώρα έχασε την παραγωγική της βάση, το ένα τέταρτο του εθνικού της εισοδήματος, πέντε γενιές νέων ανθρώπων. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι, τίποτε άλλο δεν έχει να προσθέσει κανείς. Το χειρότερο είναι αυτό που δεν μετριέται. Η χώρα δέθηκε χειροπόδαρα σε ένα είδος μεταμοντέρνου προτεκτοράτου, όπου το χαμόγελο του όποιου ισχυρού και αφέντη (το “καλό κλίμα”) γίνεται αυτονόητα νόμος και απαράβατος κανόνας για σύμπασα την ελληνική επικράτεια και όλους τους κατοικούντες εντός αυτής.
Το δεύτερο κεφάλαιο ξετυλίγεται τώρα. Τα ιμάτια της χώρας, επικράτεια και κυριαρχικά της δικαιώματα, διαμοιράζονται ανάμεσα σε ισχυρούς και λιγότερο ισχυρούς. Ακόμα και οι παρακατιανοί (βλ. Λιβύη) κάτι έχουν να προσμένουν από την μοιρασιά. Υπάρχει όμως κάτι πιο θλιβερό και από αυτόν τον ίδιο τον διαμοιρασμό των ιματίων. Είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της παραίτησης, της απελπισίας, του συμβιβασμού, της ενδοτικότητας. Ατμόσφαιρα που συνειδητά καλλιεργείται και διαχέεται από την κορυφή, από τους ανάξιους ηγεμόνες που έχουν μόνο τους μέτρο και όραμα τη διασφάλιση της εξουσίας των εντολοδόχων τους –αυτής της άθλιας άρχουσας τάξης που διαφεντεύει τις τύχες της χώρας– και την προς όφελος των πελατών τους διαχείριση της εξουσίας.
Για μια ατμόσφαιρα ασφυκτική πρόκειται. Το ψέμα, η εξαπάτηση συνοδεύουν από κοντά την κουτοπονηριά που εξυπηρετεί το “ίδιον όφελος” ως και το πιο ασήμαντο μικροσυμφέρον. Ασήμαντοι πολιτικοί κλαψουρίζουν στους προθαλάμους των ισχυρών, εκλιπαρώντας για κάποια προσοχή για ένα νεύμα αναγνώρισης. Οι σημερινοί άρχοντες, χυδαίοι εκπρόσωποι της εξουσίας, κραδαίνουν ως λάβαρο νίκης μια τυπική επιστολή, ή κάποια λόγια παρηγοριάς που κάποιος “ισχυρός” καταδέχθηκε να απευθύνει στους “δεδομένους” όσο και ασήμαντους υποτακτικούς του.
Και ο στρατός μας, αυτός που υποτίθεται υπάρχει για να διαφεντέψει την πατρίδα; Πάντοτε έτοιμος να ακολουθήσει τις αρμάδες και τις επιθυμίες των υποτιθέμενων “προστατών” τώρα στην Ερυθρά Θάλασσα… Πόσες ιαχές θριάμβου ακούστηκαν με την συμμετοχή πλοίου του δικού μας στόλου στην αποστολή “Ασπίδες” στην Ερυθρά Θάλασσα, μία περιοχή όπου κονταροκτυπιούνται οι μεγάλοι και όπου οι μικροί μόνο ως “αναλώσιμοι ενδιάμεσοι” έχουν αξία.
Άθλιο καθεστώς και ανάξιοι άρχοντες
Πόσο άθλιο πρέπει να είναι ένα καθεστώς που με ζήλο ονομάζει εχθρούς τους εχθρούς του αφέντη του, ενώ ταυτόχρονα εξευμενίζει και υπόσχεται σε εκείνους που ανοικτά απειλούν τη χώρα του και το λαό του. Πόσο υποταγμένο, πόσο ανάξιο της ιστορίας ενός λαού που αγωνίστηκε, αντιστάθηκε, μάτωσε, πάλεψε για να διασφαλίσει ετούτη την πατρίδα! Οι δημοσιογράφοι, οι διανοούμενοι, οι “πολιτειολόγοι” –στη συντριπτική τους πλειονότητα– σπεύδουν να συνδράμουν ετούτο το σκηνικό της συμφοράς.
Πάντα έτοιμοι να ενθουσιαστούν με τις “εγγυήσεις” των προστατών, πάντα πρόθυμοι ακόμα και να υποστηρίξουν μία εξελισσόμενη γενοκτονία, πάντα έτοιμοι να διαφημίσουν όπλα των ισχυρών, θεωρώντας ότι οι σκοτεινές εποχές αποτελούν ευκαιρίες “εξυπηρετήσεων” και συνακόλουθου πλουτισμού, πάντα έτοιμοι να στηρίξουν τις πλέον παράλογες επιλογές των κυβερνώντων. Σε τρόπο ώστε η αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας, διαμέσου μιας σταυροφορίας κατά του Ιράν ή της Ρωσίας, να φαντάζει απόλυτα λογική πολιτική. Πάντα έτοιμοι να διαστρεβλώσουν το προφανές, να διασύρουν το εύλογο, να λοιδορήσουν το αυτονόητο. Άξιος ο μισθός τους…
Είμαστε, ως χώρα, όχι μόνο ως κυβέρνηση, “δεδομένοι” και “προβλέψιμοι”. Και κάνουμε πως αγνοούμε ότι στις καταστάσεις που ζούμε το μόνο δεδομένο και προβλέψιμο είναι η συμφορά που ακολουθεί. Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά. Εκτός αν… Ενίοτε στην ιστορία παρόμοιες καταστάσεις φέρνουν στο προσκήνιο τους πολλούς, τους λαούς και τότε ο κόσμος αλλάζει και ο ζόφος που παράγουν οι ανάξιοι άρχοντες γίνεται απλά διδακτική ιστορία…
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου