Γιώργος Σκαφιδάς
Γαμπρός του Τούρκου προέδρου αλλά και αυτόφωτος εντρεπρενέρ, κληρονόμος μιας οικογενειακής επιχείρησης αλλά και αυτοδημιούργητος, συντηρητικός οπαδός της οθωμανικής παράδοσης αλλά και πρωτοπόρος, ο 43χρονος Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ αναδύεται ολοένα υψηλότερα, ως πολλά υποσχόμενος αστέρας της τουρκικής σκηνής, με εφαλτήριο τα «Made in Türkiye» μη-επανδρωμένα αεροσκάφη της εταιρείας Baykar.
Το γερμανικό περιοδικό Spiegel έφτασε στο σημείο να τον παρουσιάσει, τον περασμένο Απρίλιο, ακόμη και ως «πιθανό διάδοχο του Ερντογάν», υποστηρίζοντας ότι εκείνος θα μπορούσε να επιτύχει εκεί όπου απέτυχε ο έτερος γαμπρός του Τούρκου προέδρου, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Σε διαφορετικό αλλά επίσης εγκωμιαστικό πνεύμα, άλλοι τον έχουν χαρακτηρίσει «Ελον Μασκ της Τουρκίας» και άλλοι «ιδιοφυία των UAVs».
Πάνω και πέρα από όλα ωστόσο, ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ είναι γνωστός διεθνώς ως ο «πατέρας» των τουρκικών drones.
Μη επανδρωμένα αλλά οπλισμένα και φονικά, τα «παιδιά» του έχουν σημειώσει επιτυχίες στα πεδία των μαχών τα τελευταία χρόνια: στη Συρία εναντίον των Κούρδων, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ εναντίον των δυνάμεων της Αρμενίας, στη Λιβύη εναντίον των δυνάμεων του Χαλίφα Χαφτάρ, στην Ουκρανία εναντίον των Ρώσων…
Ο Στίβεν Γουίτ έγραφε τον Μάιο του 2022 στο περιοδικό New Yorker για το μοντέλο Bayraktar TB2, πλέκοντας το εγκώμιο «του τουρκικού drone που άλλαξε τη φύση του πολέμου», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι κάποια από τα πρόσωπα που ο συντάκτης του New Yorker επικαλείτο τότε ως πηγή (πρόσωπα όπως ο Ριτς Ούτζεν για παράδειγμα) φημίζονται για τη διαχρονικά φιλοτουρκική στάση τους.
Πωλήσεις 1,1 δισ. δολ.
Παρά τις όποιες ρητορικές υπερβολές ωστόσο, οι επιτυχίες που έχουν σημειώσει τα UAVs της τουρκικής Baykar είναι αδιαμφησβήτητες, όπως προκύπτει άλλωστε μέσα και από τις εξαγωγές/πωλήσεις της τουρκικής εταιρείας που το 2021 ξεπέρασαν τα 664 εκατ. δολ. και το 2022 το 1,1 δισ. δολ.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει, για παράδειγμα, στη συμφωνία που συνήφθη τον περασμένο Ιούλιο για την πώληση τουρκικών drones τύπου Akinci στη Σαουδική Αραβία, μια συμφωνία το ύψος της οποίας φέρεται να ξεπερνά τα 3 δισ. δολ.
«Από τότε που εξήχθη το πρώτο Bayraktar TB2 στο Κατάρ το 2018, η Baykar έχει υπογράψει συμβόλαια με τουλάχιστον 30 χώρες», σημειώνει σε πρόσφατο άρθρο του το ειδησεογραφικό πρακτορείο Nikkei Asia, δημοσιογράφοι του οποίου επισκέφθηκαν μάλιστα τα – τύπου Σίλικον Βάλεϊ αλλά με οθωμανικό διάκοσμο και… χαμάμ – γραφεία της Baykar στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, προκειμένου να πάρουν συνέντευξη από τους δύο ισχυρούς άνδρες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Ο λόγος για τα αδέλφια Σελτζούκ και Χαλούκ Μπαϊρακτάρ.
Όταν οι μεγάλοι «νιώθουν άβολα»
«Οι επιτυχίες της Τουρκίας στην άμυνα οδηγούν και άλλες μεσαίες δυνάμεις στο να αυξήσουν τη στρατηγική τους αυτονομία. Αυτό θα κάνει τις παγκόσμιες δυνάμεις (σ.σ. τις μεγάλες δυνάμεις) να νιώθουν άβολα», διακηρύττει, με θριαμβική διάθεση, ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός και CEO της εταιρείας, Χαλούκ, μιλώντας στους δημοσιογράφους του πρακτορείου Nikkei. «Δεν χρειάζεται να είστε ακόλουθοι. Μπορείτε να είστε ηγέτες», σημειώνει, στο πλαίσιο της ιδίας συνέντευξης, ο Σελτζούκ.
Απευθυνόμενοι σε ένα από τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα της Ασίας, οι αφοί Μπαϊρακτάρ καλωσορίζουν, λοιπόν, ως τουρκική επιτυχία τα σενάρια που θέλουν τις μεγάλες δυνάμεις να νιώθουν άβολα.
Τα ανοιχτά μέτωπα με τις ΗΠΑ
Ειδικά με τις ΗΠΑ βέβαια, το περιβάλλον του προέδρου Ερντογάν – και μαζί του, εξ αντανακλάσεως, ο προεδρικός γαμπρός Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ – έχει «ανοιχτούς λογαριασμούς» που ξεκινούν από τους ρωσικούς S-400 (που απέκτησε η Άγκυρα) και περνούν μέσα από τα F-35 (που δεν απέκτησε) προτού καταλήξουν στα F-16 (που θέλει να αποκτήσει/αναβαθμίσει).
Επί της ουσίας ωστόσο, αυτοί οι «ανοιχτοί λογαριασμοί» πάνε ακόμη πιο πίσω: στα τουρκικά παράπονα για τους αμερικανικούς Patriot που «έφυγαν» από την Τουρκία μετά το 2015, αλλά και στα αμερικανικά drones (RQ-1 Predator / MQ-9 Reaper) που επιθυμούσαν να αποκτήσουν οι Τούρκοι ήδη από το 2008 αλλά δεν κατάφεραν τελικώς ποτέ να αγοράσουν λόγω αμερικανικών ενστάσεων (ενστάσεων που σχετίζονταν με τα καιροσκοπικά παιχνίδια που, σύμφωνα με τους επικριτές της, έπαιξε η Άγκυρα απέναντι σε Κούρδους, Ιρανούς, τζιχαντιστές, Ρώσους και νατοϊκούς την περίοδο ως το 2016).
«Δεν σας έχουμε πια ανάγκη»
Μνημειώδεις διαστάσεις έχει προσλάβει, πια, εκείνη η φράση που φέρεται να είχε εκστομίσει ο Ισμαήλ Ντεμίρ την άνοιξη του 2016 ενώπιον της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, ως επικεφαλής τότε του τουρκικού υφυπουργείου αμυντικών βιομηχανιών (SSM).
«Η Άγκυρα δεν χρειάζεται πια αμερικανικά drones […] Δεν θέλω να γίνω σαρκαστικός αλλά θα ήθελα να ευχαριστήσω (σ.σ. την αμερικανική κυβέρνηση) για τα πρότζεκτ που δεν εγκρίθηκαν από τις ΗΠΑ, επειδή έτσι μας ανάγκασε να αναπτύξουμε τα δικά μας συστήματα», είχε διαμηνύσει τότε ο Ντεμίρ, εκφράζοντας μια άποψη την οποία συμμερίζεται προφανώς και ο ίδιος ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ… ο οποίος είχε άλλωστε ξεκινήσει να παραδίδει drone τύπου TB2s στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ήδη από την περίοδο 2014-2015 και Bayraktar Mini UAVs ήδη από το 2007.
Η πρώτη γνωριμία των πατεράδων
Ο – γεννηθείς στην Κωνσταντινούπολη το 1979 – Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ μεγάλωσε ωσάν… ελίτ, σε μια περίοδο (επί Οζάλ) κατά την οποία οι ισλαμιστές ανέβαιναν οικονομικά και πολιτικά στην Τουρκία, αν και στη σκιά του κεμαλικού κοσμικισμού.
Από το Robert College και το ITU (Istanbul Technical University), βρέθηκε με υποτροφία στις ΗΠΑ, στα UPenn και MIT, προτού επιστρέψει μόνιμα στην Τουρκία το 2007 για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση, μια επιχείρηση με την επωνυμία Baykar Makina την οποία είχε συστήσει ο πατέρας του, Εζντεμίρ, στα μέσα της δεκαετίας της δεκαετίας του 1980… πουλώντας ανταλλακτικά αυτοκινήτων.
Ο Εζντεμίρ Μπαϊρακτάρ είχε, όμως, κάνει και κάτι άλλο… αξιοσημείωτο. Ως μέλος του Κόμματος Ευημερίας και έμπιστος του Νετζμετίν Ερμπακάν που ήταν, είχε γνωριστεί με έναν φιλόδοξο πολιτικό που ανέπτυσσε κι εκείνος δράση στις τάξεις του ιδίου κόμματος ονόματι Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Όλα αυτά, βέβαια, πριν από το 1998…
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2016, ο υιός του Μπαϊρακτάρ θα παντρευόταν τη μικρότερη σε ηλικία από τις κόρες του Ερντογάν. Στον γάμο του Σελτζούκ και της Σουμεγιέ θα έδιναν το «παρών» περίπου 6.000 καλεσμένοι, μεταξύ αυτών και ξένοι ηγέτες όπως, για παράδειγμα, ο Αλβανός πρωθυπουργός Εντι Ράμα, ο Πακιστανός τότε πρωθυπουργός Ναουάζ Σαρίφ, ο Βόσνιος πρώην πρόεδρος Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς κ.ά.
Εν έτει 2023 πια, ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ «μετρά» εκατομμύρια ακολούθους σε Instagram και Twitter. Μετά τις σεισμικές δονήσεις της 6ης Φεβρουαρίου, ανέβασε μάλιστα στο Twitter ένα βίντεο στο οποίο διεμήνυε, ως άλλος εθνικός ευεργέτης, ότι επρόκειτο να παράσχει χιλιάδες σπίτια για τους πληγέντες.
Προ εβδομάδων, ο Σελτζούκ και ο αδελφός του μίλησαν στο ασιατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Nikkei, υποστηρίζοντας ότι οι μεγάλες δυνάμεις «νιώθουν άβολα» βλέποντας την τουρκική αμυντική βιομηχανία να ανεβαίνει και να αποκτά ολοένα μεγαλύτερη αυτονομία.
Μόλις λίγα 24ωρα ωστόσο έπειτα από τη δημοσίευση της εν λόγω συνέντευξης, ο Σελτζούκ βρέθηκε να περπατά στο κατάστρωμα του αμερικανικού αεροπλανοφόρου USS Gerald Ford στη Μεσόγειο, ως προσκεκλημένος του Αμερικανού πρέσβη στην Τουρκία Τζέφρι Φλέικ…
Είναι αν μη τι άλλο κάπως αντιφατικό, θα μπορούσε ωστόσο να υποστηρίξει κανείς, αναλογιζόμενος όσα έχουν προηγηθεί…
Γαμπρός του Τούρκου προέδρου αλλά και αυτόφωτος εντρεπρενέρ, κληρονόμος μιας οικογενειακής επιχείρησης αλλά και αυτοδημιούργητος, συντηρητικός οπαδός της οθωμανικής παράδοσης αλλά και πρωτοπόρος, ο 43χρονος Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ αναδύεται ολοένα υψηλότερα, ως πολλά υποσχόμενος αστέρας της τουρκικής σκηνής, με εφαλτήριο τα «Made in Türkiye» μη-επανδρωμένα αεροσκάφη της εταιρείας Baykar.
Το γερμανικό περιοδικό Spiegel έφτασε στο σημείο να τον παρουσιάσει, τον περασμένο Απρίλιο, ακόμη και ως «πιθανό διάδοχο του Ερντογάν», υποστηρίζοντας ότι εκείνος θα μπορούσε να επιτύχει εκεί όπου απέτυχε ο έτερος γαμπρός του Τούρκου προέδρου, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Σε διαφορετικό αλλά επίσης εγκωμιαστικό πνεύμα, άλλοι τον έχουν χαρακτηρίσει «Ελον Μασκ της Τουρκίας» και άλλοι «ιδιοφυία των UAVs».
Πάνω και πέρα από όλα ωστόσο, ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ είναι γνωστός διεθνώς ως ο «πατέρας» των τουρκικών drones.
Μη επανδρωμένα αλλά οπλισμένα και φονικά, τα «παιδιά» του έχουν σημειώσει επιτυχίες στα πεδία των μαχών τα τελευταία χρόνια: στη Συρία εναντίον των Κούρδων, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ εναντίον των δυνάμεων της Αρμενίας, στη Λιβύη εναντίον των δυνάμεων του Χαλίφα Χαφτάρ, στην Ουκρανία εναντίον των Ρώσων…
Ο Στίβεν Γουίτ έγραφε τον Μάιο του 2022 στο περιοδικό New Yorker για το μοντέλο Bayraktar TB2, πλέκοντας το εγκώμιο «του τουρκικού drone που άλλαξε τη φύση του πολέμου», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι κάποια από τα πρόσωπα που ο συντάκτης του New Yorker επικαλείτο τότε ως πηγή (πρόσωπα όπως ο Ριτς Ούτζεν για παράδειγμα) φημίζονται για τη διαχρονικά φιλοτουρκική στάση τους.
Πωλήσεις 1,1 δισ. δολ.
Παρά τις όποιες ρητορικές υπερβολές ωστόσο, οι επιτυχίες που έχουν σημειώσει τα UAVs της τουρκικής Baykar είναι αδιαμφησβήτητες, όπως προκύπτει άλλωστε μέσα και από τις εξαγωγές/πωλήσεις της τουρκικής εταιρείας που το 2021 ξεπέρασαν τα 664 εκατ. δολ. και το 2022 το 1,1 δισ. δολ.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει, για παράδειγμα, στη συμφωνία που συνήφθη τον περασμένο Ιούλιο για την πώληση τουρκικών drones τύπου Akinci στη Σαουδική Αραβία, μια συμφωνία το ύψος της οποίας φέρεται να ξεπερνά τα 3 δισ. δολ.
«Από τότε που εξήχθη το πρώτο Bayraktar TB2 στο Κατάρ το 2018, η Baykar έχει υπογράψει συμβόλαια με τουλάχιστον 30 χώρες», σημειώνει σε πρόσφατο άρθρο του το ειδησεογραφικό πρακτορείο Nikkei Asia, δημοσιογράφοι του οποίου επισκέφθηκαν μάλιστα τα – τύπου Σίλικον Βάλεϊ αλλά με οθωμανικό διάκοσμο και… χαμάμ – γραφεία της Baykar στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, προκειμένου να πάρουν συνέντευξη από τους δύο ισχυρούς άνδρες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Ο λόγος για τα αδέλφια Σελτζούκ και Χαλούκ Μπαϊρακτάρ.
Όταν οι μεγάλοι «νιώθουν άβολα»
«Οι επιτυχίες της Τουρκίας στην άμυνα οδηγούν και άλλες μεσαίες δυνάμεις στο να αυξήσουν τη στρατηγική τους αυτονομία. Αυτό θα κάνει τις παγκόσμιες δυνάμεις (σ.σ. τις μεγάλες δυνάμεις) να νιώθουν άβολα», διακηρύττει, με θριαμβική διάθεση, ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός και CEO της εταιρείας, Χαλούκ, μιλώντας στους δημοσιογράφους του πρακτορείου Nikkei. «Δεν χρειάζεται να είστε ακόλουθοι. Μπορείτε να είστε ηγέτες», σημειώνει, στο πλαίσιο της ιδίας συνέντευξης, ο Σελτζούκ.
Απευθυνόμενοι σε ένα από τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα της Ασίας, οι αφοί Μπαϊρακτάρ καλωσορίζουν, λοιπόν, ως τουρκική επιτυχία τα σενάρια που θέλουν τις μεγάλες δυνάμεις να νιώθουν άβολα.
Τα ανοιχτά μέτωπα με τις ΗΠΑ
Ειδικά με τις ΗΠΑ βέβαια, το περιβάλλον του προέδρου Ερντογάν – και μαζί του, εξ αντανακλάσεως, ο προεδρικός γαμπρός Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ – έχει «ανοιχτούς λογαριασμούς» που ξεκινούν από τους ρωσικούς S-400 (που απέκτησε η Άγκυρα) και περνούν μέσα από τα F-35 (που δεν απέκτησε) προτού καταλήξουν στα F-16 (που θέλει να αποκτήσει/αναβαθμίσει).
Επί της ουσίας ωστόσο, αυτοί οι «ανοιχτοί λογαριασμοί» πάνε ακόμη πιο πίσω: στα τουρκικά παράπονα για τους αμερικανικούς Patriot που «έφυγαν» από την Τουρκία μετά το 2015, αλλά και στα αμερικανικά drones (RQ-1 Predator / MQ-9 Reaper) που επιθυμούσαν να αποκτήσουν οι Τούρκοι ήδη από το 2008 αλλά δεν κατάφεραν τελικώς ποτέ να αγοράσουν λόγω αμερικανικών ενστάσεων (ενστάσεων που σχετίζονταν με τα καιροσκοπικά παιχνίδια που, σύμφωνα με τους επικριτές της, έπαιξε η Άγκυρα απέναντι σε Κούρδους, Ιρανούς, τζιχαντιστές, Ρώσους και νατοϊκούς την περίοδο ως το 2016).
«Δεν σας έχουμε πια ανάγκη»
Μνημειώδεις διαστάσεις έχει προσλάβει, πια, εκείνη η φράση που φέρεται να είχε εκστομίσει ο Ισμαήλ Ντεμίρ την άνοιξη του 2016 ενώπιον της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, ως επικεφαλής τότε του τουρκικού υφυπουργείου αμυντικών βιομηχανιών (SSM).
«Η Άγκυρα δεν χρειάζεται πια αμερικανικά drones […] Δεν θέλω να γίνω σαρκαστικός αλλά θα ήθελα να ευχαριστήσω (σ.σ. την αμερικανική κυβέρνηση) για τα πρότζεκτ που δεν εγκρίθηκαν από τις ΗΠΑ, επειδή έτσι μας ανάγκασε να αναπτύξουμε τα δικά μας συστήματα», είχε διαμηνύσει τότε ο Ντεμίρ, εκφράζοντας μια άποψη την οποία συμμερίζεται προφανώς και ο ίδιος ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ… ο οποίος είχε άλλωστε ξεκινήσει να παραδίδει drone τύπου TB2s στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ήδη από την περίοδο 2014-2015 και Bayraktar Mini UAVs ήδη από το 2007.
Η πρώτη γνωριμία των πατεράδων
Ο – γεννηθείς στην Κωνσταντινούπολη το 1979 – Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ μεγάλωσε ωσάν… ελίτ, σε μια περίοδο (επί Οζάλ) κατά την οποία οι ισλαμιστές ανέβαιναν οικονομικά και πολιτικά στην Τουρκία, αν και στη σκιά του κεμαλικού κοσμικισμού.
Από το Robert College και το ITU (Istanbul Technical University), βρέθηκε με υποτροφία στις ΗΠΑ, στα UPenn και MIT, προτού επιστρέψει μόνιμα στην Τουρκία το 2007 για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση, μια επιχείρηση με την επωνυμία Baykar Makina την οποία είχε συστήσει ο πατέρας του, Εζντεμίρ, στα μέσα της δεκαετίας της δεκαετίας του 1980… πουλώντας ανταλλακτικά αυτοκινήτων.
Ο Εζντεμίρ Μπαϊρακτάρ είχε, όμως, κάνει και κάτι άλλο… αξιοσημείωτο. Ως μέλος του Κόμματος Ευημερίας και έμπιστος του Νετζμετίν Ερμπακάν που ήταν, είχε γνωριστεί με έναν φιλόδοξο πολιτικό που ανέπτυσσε κι εκείνος δράση στις τάξεις του ιδίου κόμματος ονόματι Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Όλα αυτά, βέβαια, πριν από το 1998…
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2016, ο υιός του Μπαϊρακτάρ θα παντρευόταν τη μικρότερη σε ηλικία από τις κόρες του Ερντογάν. Στον γάμο του Σελτζούκ και της Σουμεγιέ θα έδιναν το «παρών» περίπου 6.000 καλεσμένοι, μεταξύ αυτών και ξένοι ηγέτες όπως, για παράδειγμα, ο Αλβανός πρωθυπουργός Εντι Ράμα, ο Πακιστανός τότε πρωθυπουργός Ναουάζ Σαρίφ, ο Βόσνιος πρώην πρόεδρος Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς κ.ά.
Εν έτει 2023 πια, ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ «μετρά» εκατομμύρια ακολούθους σε Instagram και Twitter. Μετά τις σεισμικές δονήσεις της 6ης Φεβρουαρίου, ανέβασε μάλιστα στο Twitter ένα βίντεο στο οποίο διεμήνυε, ως άλλος εθνικός ευεργέτης, ότι επρόκειτο να παράσχει χιλιάδες σπίτια για τους πληγέντες.
Προ εβδομάδων, ο Σελτζούκ και ο αδελφός του μίλησαν στο ασιατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Nikkei, υποστηρίζοντας ότι οι μεγάλες δυνάμεις «νιώθουν άβολα» βλέποντας την τουρκική αμυντική βιομηχανία να ανεβαίνει και να αποκτά ολοένα μεγαλύτερη αυτονομία.
Μόλις λίγα 24ωρα ωστόσο έπειτα από τη δημοσίευση της εν λόγω συνέντευξης, ο Σελτζούκ βρέθηκε να περπατά στο κατάστρωμα του αμερικανικού αεροπλανοφόρου USS Gerald Ford στη Μεσόγειο, ως προσκεκλημένος του Αμερικανού πρέσβη στην Τουρκία Τζέφρι Φλέικ…
Είναι αν μη τι άλλο κάπως αντιφατικό, θα μπορούσε ωστόσο να υποστηρίξει κανείς, αναλογιζόμενος όσα έχουν προηγηθεί…
Δημοσίευση σχολίου