Η ελληνική κοινωνία συνειδητοποιεί ξανά πόσο κούφια είναι η πολιτικοποίηση της πυρκαγιάς, την ώρα που οι πολιτικοί παίζουν θέατρο.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΕΝΕΓΟΣΗελληνική κοινωνία «ωριμάζει». The hard way, από την αρχή της Κρίσης.
Με απώλεια κεκτημένων που θεωρούνταν δεδομένα, με την πολυσυζητημένη συντηρητικοποίηση που - περισσότερο κι από την κάλπη - φαίνεται στις αξίες, στις προτεραιότητες και στoν πολιτισμό της καθημερινότητάς της, με την ανάπτυξη ενός ατομισμού/κυνισμού που παραμερίζει τις ευαισθησίες και αποψιλώνει την ανεκτικότητά της.
Οι πυρκαγιές είναι ένα παράδειγμα. Στο ίδιο έργο θεατές κάθε καλοκαίρι (ή κάθε δεύτερο χρόνο), παρακολουθούμε ένα αδιόρθωτο failed state που πρώτα αδυνατεί να προλάβει και μετά δεν έχει επαρκή μέσα να επέμβει. Κι όταν έρχεται η καταστροφή - μικρή ή μεγάλη, με χαμένες ανθρώπινες ζωές ή ζώα και περιουσίες, με εκκενώσεις κι 112 ή χωρίς αυτά - πνίγει ατομικές και θεσμικές ευθύνες σε έναν ωκεανό «συναρμοδιοτήτων». Δηλαδή, στα νεοελληνικά, «συγκάλυψης».
Όμως, ο κόσμος πια καταλαβαίνει. Τουλάχιστον, πόσο κούφια είναι η πολιτικοποίηση της πυρκαγιάς. Πώς ο τυμβωρύχος του χθες είναι ο ανίκανος του σήμερα. Και τούμπαλιν. Ναι, υπάρχουν οι «41τακατό» - ναι, τους απαντούν οι «104-0 οι νεκροί», αλλά νομίζω αμφότεροι είναι λιγότεροι απ’ ότι πιστεύουμε μεγαλοποιώντας κάποιες αναρτήσεις στα σόσιαλ. Η συντριπτική πλειοψηφία, στο τέλος άλλης μια μέρας μουτζουρωμένης από την στάχτη, απλά πηγαίνουμε για ύπνο με ακόμα λιγότερη εμπιστοσύνη στο κράτος. Με ακόμα λιγότερες προσδοκίες. Ακόμα πιο διαλυμένο κοινωνικό συμβόλαιο. Μπορεί, σε άλλα πεδία, κάποιοι να πείστηκαν από διαφορετικά αφηγήματα, φαντασιακές αριστείες, ακόμα και καλλιέργεια του φόβου για τα χειρότερα. Όμως εδώ η αποτυχία είναι πηχτή.
Οριζόντια. Σερί.
Οι ελληνικές παθογένειες είναι γνωστές (άναρχο σχέδιο δόμησης, ελλείψεις εξοπλισμού και προσωπικού που οδηγούν π.χ. σε αναγκαστικές ενοικιάσεις πιλότων και εισαγωγή δασοκομάντο, μέτρια αντιπυρική κουλτούρα σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών και φυσικά αυτοδιοίκησης κτλ.). Η μεταρρύθμισή τους, μακάρι να ήταν διαφορετικά αλλά, γίνεται με απελπιστικά αργούς ρυθμούς. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, όντως, δε γίνεται να αντιμετωπίσεις μια φωτιά που πηδά οικισμούς με 180 χλμ. την ώρα όπως στο Μάτι. Δε γίνεται να ελέγξεις ταυτόχρονα πολλαπλά μέτωπα σαν κι αυτά που έκαψαν τη χώρα το 2021. Η στρατηγική των εκκενώσεων εξελίσσεται σε πανάκεια, κι εξόφθαλμη ομολογία ανεπαρκούς πρόληψης, όμως πώς να αμφισβητηθεί το «μη χείρον βέλτιστον» της;
Αυτό που δεν αντέχεται, αυτό που γίνεται εντελώς προσβλητικό είναι το κακόγουστο θέατρο της επικοινωνίας σε κάθε καταστροφή. Τα δήθεν σηκωμένα μανίκια, τα επιμελώς ατημέλητα ντυσίματα με τα πουκάμισα που γλιστρούν έξω από τα παντελόνια, τα μακιγιαρισμένα άυπνα βλέμματα, τα επιχειρησιακά τζάκετ για το πολεμόχαρο τηλεοπτικό κοινό.
Και φυσικά τα αξύριστα μούτρα που είδαμε κι αυτήν την εβδομάδα. Στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη που μόλις στις 7/7 μιλούσε για «κοσμογονία στα μέσα πυρόσβεσης», στον υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Βασίλη Κικίλια (που δεν αποκλείεται σε λίγο καιρό να επαίρεται για το έργο του, όπως έκανε και για τη διαχείριση της πανδημίας με τους 36.000 νεκρούς), στον δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη (btw η εικόνα των εργατών να δουλεύουν στο απέραντο εργοτάξιο της προεκλογικής Αθήνας με 40+ βαθμούς είναι αποκρουστική), στον περιφερειάρχη Γιώργο Πατούλη, Ο τελευταίος, μάλιστα, προνόησε στις συσκέψεις να δείξει το μούσι του που παχαίνει, προνόησε να θολώσει το ρολόι του για να μην κατηγορηθεί για «τοποθέτηση προϊόντος», αλλά μια απάντηση δεν έδωσε στις καταγγελίες ότι δημοπράτησε τη μίσθωση υδροφόρων μόλις στις 15/7 (!) για να να ανοίξει τις προσφορές στις 20/7 (!!). Ή μάλλον έδωσε ότι «εργαζόμαστε υπεύθυνα, αθόρυβα, αποτελεσματικά», κάτι για το οποίο μάλλον θα δυσκολεύτεί να πείσει τους κατοίκους της Δυτικής Αττικής (δεν ξέρω μπορεί να είναι κι άσχετο ότι οι «Σπαρτιάτες» πήραν 12.7% στον Ασπρόπυργο, μπορεί και όχι όμως).
Κι έπειτα είναι κι άλλα. Αυτή η παράνοια με τα κλειστά πάρκα για δήθεν πρόληψη που σου καίει τον εγκέφαλο, την οποία μάλιστα έσπευσαν να υπερασπιστούν και μερικά μεγάλα μυαλά της χώρας. Το μπαλάκι των ευθυνών μεταξύ Πέτσα και (στην πλειοψηφία τους «γαλάζιων») δημάρχων για τα 25 εκατομμύρια ευρώ που πήραν οι δήμοι για αντιπυρικούς σκοπούς ώστε να έχουν τη μηδενική ετοιμότητα που έδειξαν όλη την εβδομάδα - πάντα εκ των υστέρων, φυσικά, αυτές οι συζητήσεις. Η απουσία ουσιαστικής αντιπολίτευσης, ο προοδευτικός χώρος είναι παραδομένος στην εσωστρέφεια και χάνει ένα ακόμα προνομιακό του πεδίο, το περιβάλλον/κλίμα. Αν θελήσει κιόλας κανείς να μεγαλώσει την εικόνα, θα δει και την τραγική ειρωνεία της σύγχρονης ελληνικής ξενοφοβίας (που, κακά τα ψέματα, μαρτύρησε η αδιαφορία για το ναυάγιο της Πύλου). Οι επόμενοι μετανάστες θα είναι κλιματικοί, ποιος μπορεί να αποκλείσει τον εαυτό του;
Όμως, τα πράγματα θα αλλάξουν. Όχι ως ευχολόγιο, αλλά ντετερμινιστικά, επειδή δε γίνεται διαφορετικά. Η κλιματική κρίση είναι εδώ. Όχι ως απειλή, αλλά ως πραγματικότητα. Είμαστε σε αυτήν την πίστα της ανθρώπινης ιστορίας που η μία «πιο ζεστή εβδομάδα στην ιστορία της ανθρωπότητας» διαδέχεται την αμέσως προηγούμενη. Θα πάρουμε το μάθημά μας. Το παίρνουμε ήδη. Κι εδώ, the hard way.
Δε γίνεται να πατήσουμε ένα κουμπί και να σταματήσουμε τις φωτιές. Ειδικά σε αυτή τη χώρα, με αυτά τα φυσικά χαρακτηριστικά κι αυτές τις θερμοκρασίες. Γίνεται όμως να τις αντιμετωπίσουμε καλύτερα. Θα το κάνουμε, sooner (πιο αναίμακτα) or later (με ακόμα πιο οδυνηρές απώλειες). Θα το κάνουμε όταν την επόμενη μέρα που σβήνει μια φωτιά, έχει ήδη ξεκινήσει το σχέδιο για τη διαχείριση της επόμενης. Μόνο έτσι θα έχουμε λιγότερα καμένα δάση. Και λιγότερο καμένα μυαλά.
Οι ελληνικές παθογένειες είναι γνωστές (άναρχο σχέδιο δόμησης, ελλείψεις εξοπλισμού και προσωπικού που οδηγούν π.χ. σε αναγκαστικές ενοικιάσεις πιλότων και εισαγωγή δασοκομάντο, μέτρια αντιπυρική κουλτούρα σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών και φυσικά αυτοδιοίκησης κτλ.). Η μεταρρύθμισή τους, μακάρι να ήταν διαφορετικά αλλά, γίνεται με απελπιστικά αργούς ρυθμούς. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, όντως, δε γίνεται να αντιμετωπίσεις μια φωτιά που πηδά οικισμούς με 180 χλμ. την ώρα όπως στο Μάτι. Δε γίνεται να ελέγξεις ταυτόχρονα πολλαπλά μέτωπα σαν κι αυτά που έκαψαν τη χώρα το 2021. Η στρατηγική των εκκενώσεων εξελίσσεται σε πανάκεια, κι εξόφθαλμη ομολογία ανεπαρκούς πρόληψης, όμως πώς να αμφισβητηθεί το «μη χείρον βέλτιστον» της;
Αυτό που δεν αντέχεται, αυτό που γίνεται εντελώς προσβλητικό είναι το κακόγουστο θέατρο της επικοινωνίας σε κάθε καταστροφή. Τα δήθεν σηκωμένα μανίκια, τα επιμελώς ατημέλητα ντυσίματα με τα πουκάμισα που γλιστρούν έξω από τα παντελόνια, τα μακιγιαρισμένα άυπνα βλέμματα, τα επιχειρησιακά τζάκετ για το πολεμόχαρο τηλεοπτικό κοινό.
Και φυσικά τα αξύριστα μούτρα που είδαμε κι αυτήν την εβδομάδα. Στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη που μόλις στις 7/7 μιλούσε για «κοσμογονία στα μέσα πυρόσβεσης», στον υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Βασίλη Κικίλια (που δεν αποκλείεται σε λίγο καιρό να επαίρεται για το έργο του, όπως έκανε και για τη διαχείριση της πανδημίας με τους 36.000 νεκρούς), στον δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη (btw η εικόνα των εργατών να δουλεύουν στο απέραντο εργοτάξιο της προεκλογικής Αθήνας με 40+ βαθμούς είναι αποκρουστική), στον περιφερειάρχη Γιώργο Πατούλη, Ο τελευταίος, μάλιστα, προνόησε στις συσκέψεις να δείξει το μούσι του που παχαίνει, προνόησε να θολώσει το ρολόι του για να μην κατηγορηθεί για «τοποθέτηση προϊόντος», αλλά μια απάντηση δεν έδωσε στις καταγγελίες ότι δημοπράτησε τη μίσθωση υδροφόρων μόλις στις 15/7 (!) για να να ανοίξει τις προσφορές στις 20/7 (!!). Ή μάλλον έδωσε ότι «εργαζόμαστε υπεύθυνα, αθόρυβα, αποτελεσματικά», κάτι για το οποίο μάλλον θα δυσκολεύτεί να πείσει τους κατοίκους της Δυτικής Αττικής (δεν ξέρω μπορεί να είναι κι άσχετο ότι οι «Σπαρτιάτες» πήραν 12.7% στον Ασπρόπυργο, μπορεί και όχι όμως).
Κι έπειτα είναι κι άλλα. Αυτή η παράνοια με τα κλειστά πάρκα για δήθεν πρόληψη που σου καίει τον εγκέφαλο, την οποία μάλιστα έσπευσαν να υπερασπιστούν και μερικά μεγάλα μυαλά της χώρας. Το μπαλάκι των ευθυνών μεταξύ Πέτσα και (στην πλειοψηφία τους «γαλάζιων») δημάρχων για τα 25 εκατομμύρια ευρώ που πήραν οι δήμοι για αντιπυρικούς σκοπούς ώστε να έχουν τη μηδενική ετοιμότητα που έδειξαν όλη την εβδομάδα - πάντα εκ των υστέρων, φυσικά, αυτές οι συζητήσεις. Η απουσία ουσιαστικής αντιπολίτευσης, ο προοδευτικός χώρος είναι παραδομένος στην εσωστρέφεια και χάνει ένα ακόμα προνομιακό του πεδίο, το περιβάλλον/κλίμα. Αν θελήσει κιόλας κανείς να μεγαλώσει την εικόνα, θα δει και την τραγική ειρωνεία της σύγχρονης ελληνικής ξενοφοβίας (που, κακά τα ψέματα, μαρτύρησε η αδιαφορία για το ναυάγιο της Πύλου). Οι επόμενοι μετανάστες θα είναι κλιματικοί, ποιος μπορεί να αποκλείσει τον εαυτό του;
Όμως, τα πράγματα θα αλλάξουν. Όχι ως ευχολόγιο, αλλά ντετερμινιστικά, επειδή δε γίνεται διαφορετικά. Η κλιματική κρίση είναι εδώ. Όχι ως απειλή, αλλά ως πραγματικότητα. Είμαστε σε αυτήν την πίστα της ανθρώπινης ιστορίας που η μία «πιο ζεστή εβδομάδα στην ιστορία της ανθρωπότητας» διαδέχεται την αμέσως προηγούμενη. Θα πάρουμε το μάθημά μας. Το παίρνουμε ήδη. Κι εδώ, the hard way.
Δε γίνεται να πατήσουμε ένα κουμπί και να σταματήσουμε τις φωτιές. Ειδικά σε αυτή τη χώρα, με αυτά τα φυσικά χαρακτηριστικά κι αυτές τις θερμοκρασίες. Γίνεται όμως να τις αντιμετωπίσουμε καλύτερα. Θα το κάνουμε, sooner (πιο αναίμακτα) or later (με ακόμα πιο οδυνηρές απώλειες). Θα το κάνουμε όταν την επόμενη μέρα που σβήνει μια φωτιά, έχει ήδη ξεκινήσει το σχέδιο για τη διαχείριση της επόμενης. Μόνο έτσι θα έχουμε λιγότερα καμένα δάση. Και λιγότερο καμένα μυαλά.
Δημοσίευση σχολίου