Χρύσα Λιάγγου
Ευκαιρίες αξιοποίησης των εγχώριων κοιτασμάτων σπάνιων γαιών και κρίσιμων πρώτων υλών «βλέπει» η κυβέρνηση μετά τους περιορισμούς που ανακοίνωσε η Κίνα στις εξαγωγές γαλλίου και γερμανίου, απαραίτητες πρώτες ύλες για την κατασκευή ημιαγωγών.
Μέσα στο Σαββατοκύριακο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης ζήτησε αναλυτική ενημέρωση από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Mεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ και πρώην ΙΓΜΕ) σχετικά με τις περιοχές πιθανολογούμενων κοιτασμάτων σπάνιων γαιών και κρίσιμων πρώτων υλών, με στόχο να αξιολογηθούν οι πιο ώριμες από τις οποίες θα μπορούσε να ξεκινήσει πρόγραμμα περαιτέρω διερεύνησης για τον εντοπισμό τους και εν συνεχεία οι δυνατότητες εξόρυξης.
Είχε προηγηθεί μέσα στην εβδομάδα η επαφή της Κομισιόν με τη Μytilineos, η οποία ζήτησε από την ελληνική εταιρεία να διερευνήσει την παραγωγή γαλλίου ως υποπροϊόντος κατά τη διαδικασία μετατροπής του βωξίτη σε αλουμίνα, πρώτη ύλη για την παραγωγή αλουμινίου στις εγκαταστάσεις της «Αλουμίνιον της Ελλάδος» στον Αγ. Νικόλαο Βοιωτίας. Η Ε.Ε. προμηθεύεται το 71% του γαλλίου και το 45% του γερμανίου από την Κίνα, αλλά υπάρχουν μόνο λίγες εταιρείες εκτός Κίνας ικανές να παράγουν μέταλλα υψηλής καθαρότητας που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή τσιπ, ηλιακών φωτοβολταϊκών κυττάρων και οπτικών ινών.
Η διοίκηση της ΕΑΓΜΕ κατέθεσε, σύμφωνα με πληροφορίες, στο γραφείο του κ. Σκυλακάκη μέσα στο Σαββατοκύριακο έναν πλήρη φάκελο με τη χαρτογράφηση των περιοχών που έχουν διερευνηθεί στο παρελθόν σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ (Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών) και εμφανίζουν σημαντικές ενδείξεις ύπαρξης κοιτασμάτων σπάνιων κρίσιμων πρώτων υλών, καθώς και προτάσεις για τα επόμενα βήματα που απαιτούνται εφόσον υπάρξει πολιτική βούληση για την αξιοποίησή τους.
Θ. Σκυλακάκης: Είναι ένα θέμα προτεραιότητας, ευρωπαϊκής και ντε φάκτο ελληνικής.
«Είναι ένα θέμα προτεραιότητας, ευρωπαϊκής και ντε φάκτο ελληνικής και πρέπει να δούμε τι μπορεί να πετύχουμε σε αυτό το πεδίο. Θα δούμε τις περιοχές με ενδεικτικά κοιτάσματα, τι πρόσθετα στοιχεία χρειάζονται, θα τα αξιολογήσουμε και παράλληλα θα δουλέψουμε το θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίησή τους» δηλώνει στην «Κ» ο κ. Σκυλακάκης, υπογραμμίζοντας τον σημαντικό ρόλο των κρίσιμων πρώτων υλών για την υλοποίηση της πολιτικής πράσινης μετάβασης της Ευρώπης.
Το πρώτο βήμα στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των πιθανολογούμενων κρίσιμων πρώτων υλών για την ενεργειακή μετάβαση είναι η επίσπευση και εντατικοποίηση των κοιτασματολογικών ερευνών (γεωφυσικές και χημικές αναλύσεις) στις περιοχές που θεωρούνται πιο ώριμες, με χρηματοδότηση από τα νέα προγράμματα του ΕΣΠΑ. Στη συνέχεια και προκειμένου να διαπιστωθεί εάν οι ενδείξεις επιβεβαιώνονται θα πρέπει να γίνουν κάποιες γεωτρήσεις, οι οποίες σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αρμοδίων στελεχών στην καλύτερη των περιπτώσεων θα ξεκινήσουν μέσα στο 2024 και θα διαρκέσουν τουλάχιστον δύο έτη. «Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ένα πλήρες πρόγραμμα ερευνών μέχρι και την αξιοποίηση του κοιτάσματος θα περάσουν τουλάχιστον δέκα χρόνια, διάστημα που μπορεί να περιοριστεί κατά το ήμισυ εάν ληφθούν μέτρα επίσπευσης της αδειοδοτικής διαδικασίας λόγω της κρισιμότητα της κατάστασης», τονίζει στην «Κ» ο δρ Κωνσταντίνος Λασκαρίδης, προϊστάμενος Διεύθυνσης Ορυκτών Πόρων και Μεταλλευτικής της ΕΑΓΜΕ.
Για την κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, το ζήτημα –μετά και την κρισιμότητα της κατάστασης όπως διαμορφώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τη στάση της Κίνας– τίθεται σε προτεραιότητα και αυτό φάνηκε και από τις δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού Θ. Σκυλακάκη κατά την προσέλευσή του στο άτυπο συμβούλιο υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας την περασμένη Τετάρτη στο Βαγιαδολίδ της Ισπανίας.
«Η Ελλάδα στηρίζει την πρωτοβουλία της Ε.Ε. για στρατηγική αυτονομία και μπορεί να συμβάλει με την εξόρυξη κρίσιμων πρώτων υλών και σπάνιων γαιών που υπάρχουν στο υπέδαφός της, σε αυτή την προσπάθεια», δήλωσε ο υπουργός. Σημείωσε επίσης ότι «η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βωξίτη στην Ε.Ε., ενώ σημαντικό είναι το δυναμικό της χώρας σε αντιμόνιο και σε στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μπαταριών, όπως νικέλιο, κοβάλτιο και μαγγάνιο και ότι η εξόρυξη σπάνιων γαιών και κρίσιμων στρατηγικών μετάλλων θα μπορούσε να διευκολυνθεί από το REPowerEU, το οποίο σχεδιάζεται έτσι ώστε να συμβάλει και σε πρόσθετες επενδύσεις στον τομέα των μπαταριών».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το συμβούλιο υπουργών της Ε.Ε. έπειτα από τις ισχυρές αντιδράσεις της Πανευρωπαϊκής Ενωσης Βιομηχανιών Μετάλλου (Eurometaux), ενέκρινε την ένταξη στη λίστα των κρίσιμων πρώτων υλών (CRM) το αλουμίνιο, την αλουμίνα και τον ψευδάργυρο, που δεν είχε συμπεριλάβει αρχικά η Κομισιόν.
«Είναι ένα θέμα προτεραιότητας, ευρωπαϊκής και ντε φάκτο ελληνικής και πρέπει να δούμε τι μπορεί να πετύχουμε σε αυτό το πεδίο. Θα δούμε τις περιοχές με ενδεικτικά κοιτάσματα, τι πρόσθετα στοιχεία χρειάζονται, θα τα αξιολογήσουμε και παράλληλα θα δουλέψουμε το θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίησή τους» δηλώνει στην «Κ» ο κ. Σκυλακάκης, υπογραμμίζοντας τον σημαντικό ρόλο των κρίσιμων πρώτων υλών για την υλοποίηση της πολιτικής πράσινης μετάβασης της Ευρώπης.
Το πρώτο βήμα στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των πιθανολογούμενων κρίσιμων πρώτων υλών για την ενεργειακή μετάβαση είναι η επίσπευση και εντατικοποίηση των κοιτασματολογικών ερευνών (γεωφυσικές και χημικές αναλύσεις) στις περιοχές που θεωρούνται πιο ώριμες, με χρηματοδότηση από τα νέα προγράμματα του ΕΣΠΑ. Στη συνέχεια και προκειμένου να διαπιστωθεί εάν οι ενδείξεις επιβεβαιώνονται θα πρέπει να γίνουν κάποιες γεωτρήσεις, οι οποίες σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αρμοδίων στελεχών στην καλύτερη των περιπτώσεων θα ξεκινήσουν μέσα στο 2024 και θα διαρκέσουν τουλάχιστον δύο έτη. «Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ένα πλήρες πρόγραμμα ερευνών μέχρι και την αξιοποίηση του κοιτάσματος θα περάσουν τουλάχιστον δέκα χρόνια, διάστημα που μπορεί να περιοριστεί κατά το ήμισυ εάν ληφθούν μέτρα επίσπευσης της αδειοδοτικής διαδικασίας λόγω της κρισιμότητα της κατάστασης», τονίζει στην «Κ» ο δρ Κωνσταντίνος Λασκαρίδης, προϊστάμενος Διεύθυνσης Ορυκτών Πόρων και Μεταλλευτικής της ΕΑΓΜΕ.
Για την κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, το ζήτημα –μετά και την κρισιμότητα της κατάστασης όπως διαμορφώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τη στάση της Κίνας– τίθεται σε προτεραιότητα και αυτό φάνηκε και από τις δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού Θ. Σκυλακάκη κατά την προσέλευσή του στο άτυπο συμβούλιο υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας την περασμένη Τετάρτη στο Βαγιαδολίδ της Ισπανίας.
«Η Ελλάδα στηρίζει την πρωτοβουλία της Ε.Ε. για στρατηγική αυτονομία και μπορεί να συμβάλει με την εξόρυξη κρίσιμων πρώτων υλών και σπάνιων γαιών που υπάρχουν στο υπέδαφός της, σε αυτή την προσπάθεια», δήλωσε ο υπουργός. Σημείωσε επίσης ότι «η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βωξίτη στην Ε.Ε., ενώ σημαντικό είναι το δυναμικό της χώρας σε αντιμόνιο και σε στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μπαταριών, όπως νικέλιο, κοβάλτιο και μαγγάνιο και ότι η εξόρυξη σπάνιων γαιών και κρίσιμων στρατηγικών μετάλλων θα μπορούσε να διευκολυνθεί από το REPowerEU, το οποίο σχεδιάζεται έτσι ώστε να συμβάλει και σε πρόσθετες επενδύσεις στον τομέα των μπαταριών».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το συμβούλιο υπουργών της Ε.Ε. έπειτα από τις ισχυρές αντιδράσεις της Πανευρωπαϊκής Ενωσης Βιομηχανιών Μετάλλου (Eurometaux), ενέκρινε την ένταξη στη λίστα των κρίσιμων πρώτων υλών (CRM) το αλουμίνιο, την αλουμίνα και τον ψευδάργυρο, που δεν είχε συμπεριλάβει αρχικά η Κομισιόν.
Σε ποιες περιοχές υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για κοιτάσματα
Η Ελλάδα μαζί με τη Γροιλανδία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Νορβηγία αποτελούν την ομάδα χωρών που η Ευρώπη μπορεί να στηρίξει τα σχέδιά της για περιορισμό της εξάρτησής της σε σπάνιες γαίες και κρίσιμες πρώτες ύλες από την Κίνα.
Η γεωλογία της Ελλάδας, σύμφωνα με τον δρα Κωνσταντίνο Λασκαρίδη, προϊστάμενο Διεύθυνσης Ορυκτών Πόρων και Μεταλλευτικής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Mεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), παρουσιάζει όξινα μαγματικά πετρώματα ανάλογα με αυτά της Β. Ευρώπης, που φιλοξενούν τα γνωστά κοιτάσματα Norra Kärr της Σουηδίας, Kvanefjeld και Kringlerne της Γροιλανδίας και Fen της Νορβηγίας και της Φινλανδίας, τα οποία θεωρείται ότι από μόνα τους μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της Ευρώπης στις επόμενες δεκαετίες.
Η γεωλογία της Ελλάδας έχει ανάλογα χαρακτηριστικά με εκείνα της Σουηδίας, της Γροιλανδίας, της Νορβηγίας και της Φινλανδίας.
Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη σπάνιων γαιών κυρίως σε περιοχές της Β. Ελλάδας, από τις έρευνες που έχει πραγματοποιήσει το ΙΓΜΕ (νυν ΕΑΓΜΕ) σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ. Σπάνιες γαίες, και μάλιστα σε υψηλή περιεκτικότητα, ανιχνεύονται στο παράκτιο και το υποθαλάσσιο περιβάλλον μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης, κυρίως στις εκβολές των ποταμών Στρυμόνα, Νέστου και Εβρου.
Σύμφωνα με έρευνες, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη σπάνιων γαιών, κυρίως σε περιοχές της Β. Ελλάδας. Σπάνιες γαίες και μάλιστα σε υψηλή περιεκτικότητα ανιχνεύονται στο παράκτιο και το υποθαλάσσιο περιβάλλον μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης, κυρίως στις εκβολές των ποταμών Στρυμόνα, Νέστου και Εβρου. (SHUTTERSTOCK)
Kοιτασματολογικές έρευνες αλλά και αναλύσεις δειγμάτων που πραγματοποίησε το ΙΓΜΕ σε αυτές τις περιοχές ήταν αρκετά ενθαρρυντικές, με μέση περιεκτικότητα σπάνιων γαιών 1,17%, αλλά δυστυχώς με αρκετή περιεκτικότητα σε θόριο (ραδιενεργό στοιχείο). Η ύπαρξη ραδιενεργών στοιχείων και βαρέων μετάλλων στις σπάνιες γαίες είναι ο βασικότερος λόγος που στην Ευρώπη, αν και έχουν βρεθεί κοιτάσματα, δεν έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα, τονίζει ο κ. Λασκαρίδης. Σπάνιες γαίες εντοπίζονται επίσης στους λατερίτες της Λοκρίδας και στο Βροντερό Φλώρινας, στους βωξίτες της ζώνης Παρνασσού – Γκιώνας, στα αλκαλικά μαγματικά πετρώματα στον Φανό της Σαμοθράκης και στους φωσφορίτες στη Δυτική Ελλάδα.
Από τις μεταλλοφορίες σπάνιων γαιών που μελετήθηκαν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Λασκαρίδη, μόνον οι μαύρες άμμοι από την περιοχή της Λουτρών Ελευθερών – Νέας Περάμου παρουσιάζουν οικονομικό ενδιαφέρον.
Η ΕΑΓΜΕ, σύμφωνα με τον κ. Λασκαρίδη, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ελλάδας και κατ’ επέκταση της Ε.Ε. από τις εισαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών, με επαναξιολόγηση των εγχώριων πόρων και αντιμετώπιση τριών ζητημάτων. Αναφέρεται στην ολοκλήρωση της γεωλογικής ερευνητικής προσπάθειας της χώρας μας, στη σύνθεση των διαθέσιμων πληροφοριών, οι οποίες είναι κατακερματισμένες, ξεπερασμένες και ελλιπείς, καθώς και στην επανεκτίμηση του δυναμικού των αποβλήτων εξόρυξης.
Οι σπάνιες γαίες της Ελλάδας είχαν προσελκύσει στο παρελθόν το ενδιαφέρον της Κίνας. Εξαμελής κινεζική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από γεωλόγους και μηχανικούς μεταλλείων από τη γεωλογική υπηρεσία της Κίνας και δύο εκπροσώπους της μεταλλουργικής εταιρείας China Minmetals, βρέθηκε για έξι ημέρες τον Σεπτέμβριο του 2014 στην Αθήνα, όπου πέρα από τον τότε υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιάννη Μανιάτη, επισκέφθηκε το ΙΓΜΕ και ενημερώθηκε για τις μέχρι τότε έρευνες, αλλά και την Αλουμίνιον της Ελλάδος, για να διαπιστώσει εάν ανιχνεύονται σπάνιες γαίες στα απορρίμματα παραγωγής αλουμινίου.
Η Κίνα εμφανίστηκε τότε πρόθυμη να επενδύσει στη χώρα μας σε έρευνα και εξόρυξη σπάνιων γαιών και να μεταφέρει το κοίτασμα στις εγκαταστάσεις της για επεξεργασία, όπου οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί είναι ιδιαίτερα χαλαροί. Το περιβαλλοντικό, υπό την έννοια των αντιδράσεων σε νέες εξορύξεις, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει μπροστά της η Ευρώπη στον νέο στόχο για αυτονομία σε κρίσιμες πρώτες ύλες.
Kοιτασματολογικές έρευνες αλλά και αναλύσεις δειγμάτων που πραγματοποίησε το ΙΓΜΕ σε αυτές τις περιοχές ήταν αρκετά ενθαρρυντικές, με μέση περιεκτικότητα σπάνιων γαιών 1,17%, αλλά δυστυχώς με αρκετή περιεκτικότητα σε θόριο (ραδιενεργό στοιχείο). Η ύπαρξη ραδιενεργών στοιχείων και βαρέων μετάλλων στις σπάνιες γαίες είναι ο βασικότερος λόγος που στην Ευρώπη, αν και έχουν βρεθεί κοιτάσματα, δεν έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα, τονίζει ο κ. Λασκαρίδης. Σπάνιες γαίες εντοπίζονται επίσης στους λατερίτες της Λοκρίδας και στο Βροντερό Φλώρινας, στους βωξίτες της ζώνης Παρνασσού – Γκιώνας, στα αλκαλικά μαγματικά πετρώματα στον Φανό της Σαμοθράκης και στους φωσφορίτες στη Δυτική Ελλάδα.
Από τις μεταλλοφορίες σπάνιων γαιών που μελετήθηκαν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Λασκαρίδη, μόνον οι μαύρες άμμοι από την περιοχή της Λουτρών Ελευθερών – Νέας Περάμου παρουσιάζουν οικονομικό ενδιαφέρον.
Η ΕΑΓΜΕ, σύμφωνα με τον κ. Λασκαρίδη, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ελλάδας και κατ’ επέκταση της Ε.Ε. από τις εισαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών, με επαναξιολόγηση των εγχώριων πόρων και αντιμετώπιση τριών ζητημάτων. Αναφέρεται στην ολοκλήρωση της γεωλογικής ερευνητικής προσπάθειας της χώρας μας, στη σύνθεση των διαθέσιμων πληροφοριών, οι οποίες είναι κατακερματισμένες, ξεπερασμένες και ελλιπείς, καθώς και στην επανεκτίμηση του δυναμικού των αποβλήτων εξόρυξης.
Οι σπάνιες γαίες της Ελλάδας είχαν προσελκύσει στο παρελθόν το ενδιαφέρον της Κίνας. Εξαμελής κινεζική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από γεωλόγους και μηχανικούς μεταλλείων από τη γεωλογική υπηρεσία της Κίνας και δύο εκπροσώπους της μεταλλουργικής εταιρείας China Minmetals, βρέθηκε για έξι ημέρες τον Σεπτέμβριο του 2014 στην Αθήνα, όπου πέρα από τον τότε υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιάννη Μανιάτη, επισκέφθηκε το ΙΓΜΕ και ενημερώθηκε για τις μέχρι τότε έρευνες, αλλά και την Αλουμίνιον της Ελλάδος, για να διαπιστώσει εάν ανιχνεύονται σπάνιες γαίες στα απορρίμματα παραγωγής αλουμινίου.
Η Κίνα εμφανίστηκε τότε πρόθυμη να επενδύσει στη χώρα μας σε έρευνα και εξόρυξη σπάνιων γαιών και να μεταφέρει το κοίτασμα στις εγκαταστάσεις της για επεξεργασία, όπου οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί είναι ιδιαίτερα χαλαροί. Το περιβαλλοντικό, υπό την έννοια των αντιδράσεων σε νέες εξορύξεις, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει μπροστά της η Ευρώπη στον νέο στόχο για αυτονομία σε κρίσιμες πρώτες ύλες.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου