Ανάλυση για τις εκλογές της 14ης Μαΐου - Οι φόβοι για νοθεία
Σε ανάλυση για το πού θα κριθούν οι εκλογές στην Τουρκία στις 14 Μαΐου προχωρά το Politico σε άρθρο του με τίτλο «Κρεμμύδια και χαλάκια προσευχής: Η Τουρκία κοντά στην αποφασιστική μάχη για τη δημοκρατία».
Όπως εξηγείται στη λεζάντα του άρθρου «οι τιμές των τροφίμων και οι θρησκευτικές αξίες επισκιάζουν τις εκλογές στις οποίες η αντιπολίτευση θέλει να βάλει τέλος στο προεδρικό σύστημα του Ερντογάν».
«Σήμερα είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν κάποτε υπόδειγμα "Μουσουλμάνου δημοκράτη" που θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο για όλο τον ισλαμικό κόσμο» αναφέρει το Politico υπενθυμίζοντας το παρελθόν του Τούρκου προέδρου: «Ο άνρας από την εργατική τάξη της γειτονιάς Κασίμπασα στην Κωνσταντινούπολη υποσχόταν κάτι νέο. Τελικά αποδείχθηκε ένας ζογκλέρ που μπορούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στην ισλαμική κοινοβουλευτική δημοκρατία, την προοδευτική ατζέντα, την συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και τις μεταρρυθμίσεις από την ΕΕ».
«Αυτή η αισιοδοξία είναι πολύ μακριά τώρα καθώς η Τουρκία οδηγείται σε εκλογές στις 14 Μαΐου στις οποίες κυριαρχεί η συζήτηση για τον συγκεντρωτισμό των δυνάμεων από έναν ολοένα και πιο αυταρχικό ηγέτη - τον λένε και σουλτάνο. Οι αντίπαλοί του είναι στη φυλακή, τα μέσα ενημέρωσης και το δικαστικό σύστημα λειτουργούν στην υπηρεσία και το παιδί από την Κασίμπασα τώρα κυβερνά 85 εκατ. ανθρώπους από έναν προεδρικό μέγαρο «παλάτι» με 1.500 δωμάτια που έχτισε».
Όπως σημειώνει το Politico, σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι έκπληξη ότι η αντιπολίτευση στην Τουρκία επικεντρώνεται στην ανατροπή του «ενός ανδρός αρχή». Επικαλείται, μάλιστα, τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που χαρακτηρίζει την αποκατάσταση της τουρκικής δημοκρατίας ως τον πρώτο πυλώνα της εκλογικής μάχης.
Τα κρεμμύδια
Η συζήτηση αυτή, όμως, σύμφωνα με το άρθρο μπορεί να μην είναι ο νο1 παράγοντας στην συγκεκριμένη εκλογική μάχη: «Το άγριο κόστος ζωής αποτέλεσε την πρώτο πεδίο εκλογικής σύγκρουσης όταν ο Κιλιντσντάρογλου εμφανίστηκε από την κουζίνα του σπιτιού του κρατώντας ένα κρεμμύδι προειδοποιώντας ότι η τιμή του θα φτάσει τις 100 λίρες (4,67 ευρώ) από τις 30 λίρες που είναι σήμερα αν ο Ερντογάν παραμείνει στην εξουσία». Η απάντηση Ερντογάν ήταν ότι «σε αυτή τη χώρα δεν υπάρχει πρόβλημα με τα κρεμμύδια, τις πατάτες και τα αγγούρια».
Ωστόσο, όπως παρατηρεί το Politico, όσα λέει ο λογιστής στην εκπαίδευση Κιλιντσντάρογλου δεν είναι εξωπραγματικά: «Ο πληθωρισμός έφτασε το 85,5% τον περασμένο Οκτώβριο και "έτρεχε" με 50% τον Μάρτιο. Η ισοτιμία της λίρας έχει βυθιστεί στα 19,4 δολάρια από τα 6 στις αρχές του 2020».
Η τουρκική αντιπολίτευση εστιάζει σε αλλαγές για την υπερβολική εξουσία που έχει συγκεντρωθεί στα χέρια του προέδρου της Τουρκίας με την καθηγήτρια στο Universidad Carlos III de Madrid, Ίλκε Τοϊγκούρ, να σημειώνει ότι μπορεί να μην είναι στην καθημερινή ατζέντα ωστόσο η «ενός ανδρός αρχή, για παράδειγμα, συνδέεται ευρέως με την κακή διαχείριση της οικονομίας και των τιμών που έχουν εκτοξευθεί».
«Αν συνδέσεις το ένα με το άλλο και συνδέσεις την εξουσία του ενός ανθρώπου με το κόστος ζωής, την κρίση δημοκρατία και όλα τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής, τότε δίνεις μια εναλλακτική» προσθέτει η ίδια.
Τα προφίλ των δύο μονομάχων
Στον αντίποδα της εικόνας του «παντοδύναμου ηγέτη» που έχει φιλοτεχνήσει ο Ερντογάν βρίσκεται η εικόνα του Κιλιτσντάρογλου ως του πολιτικού που προωθεί τις συναινέσεις και κάποιου που είναι έτοιμος να κάνει επιλογές από μια μεγάλη γκάμα ταλέντων. Σε βίντεο εμφανίζεται να συζητά για τις αντισεισμικές κατασκευές, την εκπαίδευση, την διατροφή έχοντας στο πλευρό του τους δημάρχους Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, και Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου.
Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης έχει κάνει και ένα επιπλέον βήμα λέγοντας δημόσια ότι είναι Αλεβίτης, μέλος, δηλαδή, της βασικής θρησκευτικής μειοψηφίας που επί μακρόν έχει πέσει θύμα διακρίσεων. «Πρόκειται για μια ριψοκίνδυνη κίνηση απέναντι σε έναν λαϊκιστή πρόεδρο από τους κυρίαρχους Σουνίτες αλλά το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Ο Κιλινστντάρογλου παρουσιάζει τον εαυτό του ως το πλουλαριστικό αντίδοτο στις διχαστικές πολιτικές Ερντογάν. Ο 74χρονος πολιτικός μπορεί να φαντάζει λίγο νωθρός σε σχέση με τον σημερινό ηγέτη της Τουρκίας αλλά το διακύβευμα της αντιπολίτευσης είναι ότι αυτό χρειάζεται η χώρα» προστίθεται στο άρθρο.
H απολυταρχική στροφή Ερντογάν
Ως σημείο-κλειδί για την μεταστροφή Ερντογάν σε ένα πιο συγκεντρωτικό σύστημα θεωρούνται οι διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013 που διαλύθηκαν με δακρυγόνα και «κανόνια» νερού με τελευταία «πινελιά» το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 που οδήγησε στο δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017 και τελικά σε ένα προεδρικό σύστημα.
Το σύστημα αυτό, σύμφωνα με Τούρκους πολιτικούς αναλυτές, μπορεί να αποτελέσει παγίδα για τον Ερντογάν καθώς χρειάζεται το 50% (+1) για να παραμείνει στην εξουσία την ώρα που τον έχουν εγκαταλείψει τα «εξαπτέρυγά» του στο ΑΚΡ, ο πρώην πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιούλ και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, με αποτέλεσμα να πρέπει να αναζητήσει ακραίους συμμάχους για τον συνασπισμό που θα του δώσει τις απαραίτητες ψήφους. «Κάθε φορά κερδίζει χάνοντας πολιτική δύναμη από άλλα κόμματα. Κάθε φορά κερδίζει μοιραζόμενος την δύναμη με ολοένα και περισσότερους ανθρώπους» εξηγούν οι ίδιοι αναλυτές.
Από την πλευρά του ο Ερντογάν απαντά υποστηρίζοντας ότι είναι η φωνή της πλειοψηφίας και υπογραμμίζοντας την ισλαμική ευγένεια και τις οικογενειακές αξίες ενώ την ίδια ώρα κατηγορεί τους αντιπάλους του για στήριξη των τρομοκρατών, της ιμπεριαλιστικής Δύσης και των ΛΟΑΤΚΙ.
Το χαλί προσευχής
Τυπικά των αντιδράσεων Ερντογάν ήταν τα όσα είπε όταν «μυρίστηκε αίμα» από τη φωτογραφία του Κιλιντσντάρογλου με τα παπούσια πάνω σε ένα χαλί προσευχής. Παρά τη συγγνώμη του αντιπάλου του ο Ερντογάν κάλεσε τους πολίτες να τον αποδοκιμάσουν κατηγορώντας τον ότι παίρνει οδηγίες από τον ιμάμη Φεϊτουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο ο Τούρκος πρόεδρος κατηγορεί για το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
«Αυτό το χαλί δεν είναι για να το πατάς με παπούτσια. Θεού θέλοντος θα μπορέσουμε να προσευχηθούμε σε αυτό το χαλί στις 15 Μαΐου» είπε χαρακτηριστικά ο Ερντογάν μετά το λάθος του αντιπάλου του.
Ο φόβος για νοθεία
Δεδομένων των φόβων για την ολίσθηση του Ερντογάν προς τον αυταρχισμό, οι εικασίες είναι έντονες σχετικά με το πόσο δίκαιες θα είναι οι εκλογές και αν ο Ερντογάν μπορεί να να κάνει νοθεία. «Λάδι στη φωτιά» έριξε ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο οποίος περιέγραψε τις εκλογές της 14ης Μαΐου ως μια απόπειρα «πολιτικού πραξικοπήματος» από τη Δύση - λέξεις που έχουν ειδικό βάρος δεδομένης της ιστορίας των πραξικοπημάτων στην Τουρκία.
Η εκτίμηση είναι, σύμφωνα με το Politico, ότι ο Ερντογάν δεν θα μπορέσει να «πειράξει» τα αποτελέσματα σε περίπτωση μεγάλης ήττας του. Στον αντίποδα ο μεγάλος κίνδυνος είναι, σύμφωνα με αναλυτές, ότι θα μπορούσε να επιχειρήσει μια κίνηση υψηλού ρίσκου σε περίπτωση μικρής διαφοράς απαιτώντας επανακαταμέτρηση ή επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση κάποιου «περιστατικού» αντιπερισπασμού. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα «έβαζε φωτιά» στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας την ώρα που η Άγκυρα χρειάζεται σταθερότητα για να προσελκύσει ξένους επενδυτές και να αναζωογονήσει την οικονομία.
Ο Ερντογάν στην... αντιπολίτευση
Το πιο σουρεαλιστικό σενάριο - αλλά όχι τελείως απίθανο πια - είναι ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να κάνει την τακτική κίνηση και να τεθεί επικεφαλής της αντιπολίτευσης ώστε να επτεθεί στην κυβέρνηση Κιλιντσντάρογλου. «Ο νέος πρόεδρος θα μπορούσε να είναι ευάλωτος στη βιτριολική ρητορική του Ερντογάν ενώ ο ίδιος θα προσπαθεί να συγκρατήσει τον συνδυασμό του εν μέσω οικονομικής κρίσης. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, τα μέλη του ΑΚΡ αν βρεθούν στην αντιπολίτευση να στηρίξουν μεταρρυθμίσεις και ελευθερίες στα μέσα ενημέρωσης».
Όσο για το αν ο Ερντογάν θα μπορούσε απλά να δεχθεί την ήττα του και να φύγει από την Τουρκία η απάντηση του συνομιλητή του Politico είναι ξεκάθαρη: «Στο μυαλό του είναι ένας δεύτερος Ατατούρκ, θα προτιμούσε να πεθάνει παρά να διαφύγει».
Δημοσίευση σχολίου