ΤΟΥ Burak Bekdil
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο ισλαμιστής πρόεδρος της Τουρκίας, είναι ανίκητος από τότε που κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή πριν από τρεις δεκαετίες. Το 1994 εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, της μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας. Το 2002 εξελέγη πρωθυπουργός και το 2014 πρόεδρος της Τουρκίας. Από το 2002 δεν έχει χάσει ούτε μία βουλευτική, δημοτική ή προεδρική εκλογή. Η ονειρική ιστορία, ωστόσο, μπορεί να τελειώσει τον Ιούνιο του 2023, όταν οι Τούρκοι θα ψηφίσουν σε δύο προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.
Οι Τούρκοι υποφέρουν. Σύμφωνα με τα ευρήματα της δημοσκόπησης Optimar, το 76,6% των Τούρκων πιστεύει ότι τα κύρια προβλήματά τους είναι ο πληθωρισμός και η ανεργία. Το ονομαστικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας μειώθηκε από το ανώτατο όριο του 2013 των 958 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε 815 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, μειώνοντας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ από 12.615 δολάρια σε 9.587 δολάρια.Ο επίσημος ετήσιος πληθωρισμός της Τουρκίας σκαρφάλωσε σε νέο υψηλό 24 ετών 80% τον Αύγουστο – αν και ο ENAG, ένας ανεξάρτητος ερευνητικός οργανισμός, εκτιμά τον πραγματικό ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού στο 181% για την ίδια περίοδο.
Πρόσφατη έρευνα από το Yöneylem Sosyal Araştırmalar Merkezi, αποκάλυψε ότι η απότομη οικονομική ύφεση, άμεσο αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης του Ερντογάν και των λαθών εξωτερικής πολιτικής που έχουν απομονώσει την Τουρκία, μπορεί να κάνει ό,τι οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν κατάφεραν μέχρι τώρα. Η δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν θα κέρδιζε το 29,5% των εθνικών ψήφων εάν γίνονταν εκλογές αύριο, πίσω, για πρώτη φορά, από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το οποίο θα κέρδιζε 29,7%.
Ο πολιτικός σύμμαχος του Ερντογάν, το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) θα κέρδιζε μόλις το 6,4% των ψήφων, ανεβάζοντας την υποστήριξη για την κυβερνώσα συμμαχία στο 35,9%. Ο κύριος σύμμαχος του CHP, το Καλό Κόμμα (IYI) θα κέρδιζε 13,5%, ανεβάζοντας το μπλοκ της αντιπολίτευσης στο 43,2%.
Η δημοσκόπηση του Yöneylem διαπίστωσε επίσης ότι το 63% των ερωτηθέντων λέει ότι η Τουρκία «κακοκυβερνείται» και το 58,7% λέει ότι «δεν θα ψήφιζαν ποτέ τον Ερντογάν». Μόνο το 33,3% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα ψήφιζε τον Ερντογάν ενώ το 55,6% δήλωσε ότι θα ψήφιζε τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Οι αριθμοί προβλέπουν μια εύκολη νίκη για την αντιπολίτευση και μια ιστορική ήττα για τον Ερντογάν. Σαφώς, το 2023 θα είναι οι πρώτες εκλογές από το 2022 στις οποίες ο Ερντογάν δεν είναι το ξεκάθαρο φαβορί. Αλλά μια ομαλή, δημοκρατική μεταφορά της εξουσίας είναι απίθανη.
Έξι κόμματα της αντιπολίτευσης, CHP, IYI και τέσσερις μικρές ομάδες με διαφορετικές ιδεολογίες, συγκεντρώθηκαν για να επιλέξουν έναν κοινό υποψήφιο για την προεδρία έναντι του Ερντογάν. Ο πιο πιθανός υποψήφιος θα είναι ο αρχηγός του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αν και το μπλοκ της αντιπολίτευσης δεν έχει ακόμη ανακοινώσει υποψήφιο. Διάφορες δημοσκοπήσεις τοποθετούν το ποσοστό αποδοχής του Kılıçdaroğlu πολύ κάτω από αυτό του Erdoğan.
Αν και το μπλοκ της αντιπολίτευσης φαίνεται να είναι πιο ενωμένο από κάθε άλλη στιγμή υπό την κυριαρχία του Ερντογάν, η συμμαχία δείχνει επίσης σημάδια ευθραυστότητας. Δύο κόμματα της αντιπολίτευσης είναι πρώην στενοί σύμμαχοι του Ερντογάν, πρώην πρωθυπουργοί και αντιπροέδρου της κυβέρνησης. Ένας σύμμαχος είναι ιδεολογικά ισλαμιστής.
Σε αυτή τη σύνθετη εικόνα, η κουρδική μειονότητα της Τουρκίας, που αντιπροσωπεύει το 11%-13% του εθνικού εκλογικού σώματος, θα είναι πιθανώς ο ρυθμιστής. Οι υπερεθνικιστικές (και αντικουρδικές) πολιτικές του Ερντογάν έχουν απομακρύνει τους Κούρδους ψηφοφόρους από το AKP του, αν και οι ισλαμιστές Κούρδοι εξακολουθούν να έχουν την τάση να τον ψηφίζουν. Ο Ερντογάν δεν θα πέσει χωρίς μάχη. Και αυτός ο «τσακωμός» μπορεί να σημαίνει πολλά δυσάρεστα σενάρια.
Μερικές μικρής κλίμακας επιχειρήσεις χτυπήματος εναντίον κουρδικών στόχων στη βόρεια Συρία μπορούν να απεικονιστούν από τα μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από τον Ερντογάν (90% όλων) ως ηρωικές στρατιωτικές ιστορίες. Πολλά γαβγίσματα (αλλά όχι πραγματικό δάγκωμα) πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος μπορεί να χτυπήσουν τα πρωτοσέλιδα της Τουρκίας, κάνοντας τους εθνικιστές Τούρκους να αισθάνονται περήφανοι για τον πρόεδρό τους.
Μια νέα σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων μπορεί να κάνει τους Τούρκους να αισθάνονται ότι πρέπει να ενωθούν πίσω από τον πρόεδρό τους. Δισεκατομμύρια δολάρια που εισρέουν ανεπίσημα στην τουρκική οικονομία, από φιλικές χώρες όπως το Κατάρ και η Ρωσία, μπορεί να κάνουν τους πεινασμένους Τούρκους να αισθάνονται ότι σύντομα θα είναι καλύτερα.
Εναλλακτικά, ο Ερντογάν θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να χειραγωγήσει τα εκλογικά αποτελέσματα. Το έκανε στις κρίσιμες τοπικές εκλογές το 2019, όταν ένας υποψήφιος της αντιπολίτευσης κέρδισε την κούρσα για τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης με διαφορά 13.000 ψήφων. Ο Ερντογάν ακύρωσε τα αποτελέσματα των εκλογών και διέταξε επανάληψη. Στις ανανεωμένες εκλογές, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, Ekrem Imamoğlu, κέρδισε με διαφορά 800.000 ψήφων.
Τι θα συμβεί στην Τουρκία μετά τον Ιούνιο του 2023; Πολύ νωρίς για να πω. Αλλά μερικές ασφαλείς, αθώες υποθέσεις δεν θα κάνουν κακό. Ο Ερντογάν είναι πολύ ισχυρότερος από το κόμμα του, το AKP. Εάν γίνονταν εκλογές αύριο, το AKP και το MHP πιθανότατα θα έχαναν την κοινοβουλευτική τους πλειοψηφία από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Το κρίσιμο ερώτημα είναι: Τι θα συμβεί εάν ο Ερντογάν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές αλλά το AKP και οι σύμμαχοί του χάσουν την πλειοψηφία τους στο κοινοβούλιο; Η απάντηση είναι το χάος. Ο Ερντογάν δεν θα μπορέσει να περάσει νόμους στο κοινοβούλιο. Μπορεί να προσπαθήσει να κυβερνήσει εκδίδοντας διατάγματα. Αλλά αυτό δεν θα είναι βιώσιμο. Θα αναγκαζόταν σε νέες εκλογές.
Μια πιο κρίσιμη ερώτηση: Τι θα συμβεί εάν ο Ερντογάν χάσει τις προεδρικές εκλογές με οριακή διαφορά και το ΑΚΡ και το MHP χάσουν την κοινοβουλευτική τους πλειοψηφία – ένα ολοκληρωτικό τέλος της εποχής Ερντογάν, με άλλα λόγια; Ένας σχεδόν εμφύλιος πόλεμος. Οι βίαιοι πιστοί του Ερντογάν θα χρεώσουν την ήττα σε μια ξένη συνωμοσία, κατηγορώντας τη CIA, τη Μοσάντ. Θα βγουν στους δρόμους για να επιτεθούν στον εχθρό: Τούρκους κοσμικούς, κατά του Ερντογάν. Το AKP έχει εκατομμύρια μαχητικά μέλη σε όλη τη χώρα, οργανωμένα με θεσμικά ιδρύματα όπως οι Οθωμανικές Εστίες. Έχει επίσης ισχυρό δεσμό με τη στρατιωτική εταιρεία SADAT, που ιδρύθηκε από συνταξιούχους ισλαμιστές αξιωματικούς. Η SADAT κατηγορείται συχνά ότι εκπαιδεύει παραστρατιωτικές ομάδες στη Συρία και τη Λιβύη.
Ο Ερντογάν προετοιμάζεται εδώ και καιρό για το σενάριο της καταστροφής. Τον Οκτώβριο του 2016, η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet) εξέδωσε εγκύκλιο για τη δημιουργία «κλάδων νεολαίας» που θα συσχετιστούν με τα δεκάδες χιλιάδες τζαμιά της χώρας. Αρχικά οι νεανικοί κλάδοι θα σχηματίζονταν σε 1.500 τζαμιά. Σύμφωνα με το σχέδιο, έως το 2021, 20.000 τζαμιά θα έχουν παραρτήματα νεολαίας και τέλος 45.000 τζαμιά θα έχουν. Οι κοσμικοί Τούρκοι φοβούνταν ότι οι κλάδοι της νεολαίας μπορεί να μετατραπούν σε «πολιτοφυλακή τζαμιών» του Ερντογάν, όπως η Νεολαία Χίτλερ στη ναζιστική Γερμανία. Σε κάθε σενάριο μετά τον Ιούνιο του 2023, η Τουρκία μοιάζει απλώς με ένα πλοίο που βυθίζεται αργά.
Δημοσίευση σχολίου