Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Πολλά όπλα σοβιετικής σχεδίασης που ανήκουν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης διατηρήθηκαν στο πλέγμα του ΝΑΤΟ όταν αυτές οι χώρες προσχώρησαν στη Συμμαχία, δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Άμυνας στην εφημερίδα Χουριέτ την περασμένη Τρίτη. Η δήλωση υποδηλώνει την προσπάθεια της Άγκυρας η κρίση που έχει προκύψει με τις ΗΠΑ από την αγορά των S-400 να επιλυθεί με παρόμοιο τρόπο.
Η αγορά των ρωσικών S-400 οδήγησε στην Ουάσινγκτον να απομακρύνει την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35 και πυροδότησε κυρώσεις επί προεδρίας Τραμπ. Ο δε Μπάιντεν προειδοποίησε για περαιτέρω κυρώσεις. Σε μία προσπάθεια να εκτονώσει την κρίση, ο Ακάρ πρότεινε η Τουρκία να χρησιμοποιήσει τους S-400 με τον τρόπο που η Ελλάδα χρησιμοποιεί τους S-300, οι οποίοι είχαν αγοραστεί από την Κύπρο και τώρα βρίσκονται εγκατεστημένοι στην Κρήτη.
Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι οι S-400 συνιστούν απειλή για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και απαιτούν από την Τουρκία να διατηρήσει τους S-400 ανενεργούς. Επίσημα, η Άγκυρα αρνείται, αν και ο Ακάρ είπε ότι η Άγκυρα είναι ανοιχτή στη διαπραγμάτευση να εφαρμοστεί το μοντέλο τύπου Κρήτης.
Τα κυπριακά S-300 στην Κρήτη
Η συμφωνία για αγορά του πυραυλικού συστήματος S-300 από τη Ρωσία, το 1997, αντιπροσώπευε την πρώτη σοβαρή απόπειρα της Κυπριακής Δημοκρατίας να οικοδομήσει ένα αξιόπιστο σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας μετά από δεκαετίες απόλυτης τουρκικής υπεροχής στον αέρα. Η απόφαση εκείνη είχε προκαλέσει ένταση μεταξύ των αρχών του 1997 και του τέλους του 1998.
Η κρίση, στην οποία εμμέσως συμμετείχαν και οι ΗΠΑ, η Βρετανία και το Ισραήλ, έληξε τον Δεκέμβριο του 1998 με την απόφαση της Λευκωσίας τα S-300 να εγκατασταθούν στην Ελλάδα με αντάλλαγμα εναλλακτικά όπλα. Η ελληνική Πολεμική Αεροπορία εγκατέστησε το σύστημα στη Κρήτη όπου και για πολλά χρόνια παρέμεινε ανενεργό, πριν τεθεί σε επιχειρησιακή ετοιμότητα.
Αν και ποτέ δεν αποκαλύφθηκαν δημοσίως λεπτομέρειες, σύμφωνα με πληροφορίες η Κύπρος απέκτησε δύο συστήματα S-300 PMU-1s, το καθένα αποτελούμενο από τουλάχιστον ένα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης και μάχης 64N6E (BIG BIRD D) και τουλάχιστον 16 ρυμουλκούμενους τετραπλούς εκτοξευτές 5P85TE με 75 πυραύλους 48N6. Οι πύραυλοι έχουν μέγιστο βεληνεκές 150 χλμ.
Επιπλέον, απέκτησε εξοπλισμό που πιθανότατα είχε παρασχεθεί με την αγορά, με βάση την τυπική πρακτική ανάπτυξης για αυτόν τον τύπο όπλων. Ο εξοπλισμός περιλάμβανε το σύστημα εντολών και ελέγχου 83M6E, καθώς και υποδομή ραντάρ και οχήματα υποστήριξης. Τα στοιχεία γι' αυτές τις δυνατότητες προέρχονται από τη σταδιακή αποκάλυψη των δυνατοτήτων S-300 PMU-1 στην Κρήτη μετά την ανάπτυξη τους εκεί.
Η αγορά δεν ήταν τόσο αλόγιστη όσο τα ΜΜΕ είχαν αφήσει να φανεί τότε. Πολλές πηγές δείχνουν ότι είχε γίνει οργασμός κατασκευής υποδομής για τα παραγγελθέντα συστήματα. Οι S-300 κάλυπταν όλη την Κύπρο, φτάνοντας μέχρι τα νότια παράλια της Μικράς Ασίας. Από την Κρήτη που είναι εγκατεστημένοι δημιουργούν μία αντιαεροπορική ομπρέλα που καλύπτει μέχρι και την Ρόδο προς βορειοανατολικά.
Τα τουρκικά S-400
Στα τέλη του 2017, Τουρκία και Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία ύψους 2,5 δισ. δολαρίων για την παράδοση μονάδων αντιαεροπορικής άμυνας S-400. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών είχε εκφράσει την αντίθεσή του για τη συμφωνία, αλλά η Άγκυρα είχε απορρίψει την απειλή αμερικανικών κυρώσεων, επικαλούμενη –με βάση τα ρωσοτουρκικά πρωτόκολλα– ότι η αγορά των S-400 ήταν πιο συμφέρουσα από το σύστημα MIM-104 Patriot που είχαν προσφέρει οι ΗΠΑ.
Τα πρώτα τμήματα των S-400 έφτασαν στην Τουρκία στις 12 Ιουλίου 2019. Οι ΗΠΑ απείλησαν την Τουρκία με κυρώσεις CAATSA και στις 17 Ιουλίου ανέστειλαν τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35, δηλώνοντας ότι «το F-35 δεν μπορεί να συνυπάρξει με μια ρωσική πλατφόρμα συλλογής πληροφοριών που θα χρησιμοποιηθεί για να μάθει για τις προηγμένες δυνατότητές του».
Μέχρι τώρα, έχουν παραδοθεί στην Τουρκία 4 πυροβολαρχίες αποτελούμενες από 36 μονάδες πυρός και περισσότερα από 192 βλήματα. Δεν είναι γνωστό ποια υποσυστήματα παραδόθηκαν μαζί με τις συστοιχίες, καθώς χρησιμοποιούνται διάφορα ραντάρ αλλά και είδη βλημάτων. Πάντως, θεωρητικά οι S-400 με την χρήση πανοραμικού ραντάρ 91N6E μπορεί να ανιχνεύει στόχους σε εμβέλεια 600 χλμ και να κατευθύνει βλήματα εναντίον στόχων μεγέθους μαχητικού στα 390 χλμ. Η χρήση ραντάρ 92N6E (ή 92N2E) δίνει εμβέλεια 400 χλμ με ικανότητα ταυτόχρονης παρακολούθησης 100 στόχων.
Τα βλήματα έχουν διαφορετικές δυνατότητες. Συγκεκριμένα: Τα 40N6E έχουν βεληνεκές 400 χλμ, τα 48N6DM και 48N6E3 250 χλμ, τα 48N6E2 200 χλμ, τα 9M96 και 9M96E2 120 χλμ και τα 9M96E μόνο 40 χλμ. Πιθανότατα, η παρτίδα που παραδόθηκε στην Τουρκία είναι μεν υψηλών βεληνεκούς, αλλά υποδεέστερη από τους S-400 που χρησιμοποιούν οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Η ελληνική πλευρά, ωστόσο, οφείλει να συνυπολογίσει και τη χειρότερη εκδοχή, ότι η Τουρκία διαθέτει τους κορυφαίους S-400.
Gια να αξιοποιηθεί πλήρως τo ραντάρ των S-400 πρέπει να βρίσκεται σε θέση, η οποία δεν εμποδίζει την πρόσκτηση στόχων λόγω παρεμβαλλομένων ορεινών όγκων. Άρα πρέπει να βρίσκονται σε κορυφές από όπου να εποπτεύουν τον ορίζοντα. Με αυτά τα δεδομένα, η τοποθέτηση των ραντάρ στην οροσειρά ανατολικά του Κουσάντασι, με εμβέλεια 600 χλμ επιτρέπει να ανιχνεύσουν στόχους μέχρι το Ιόνιο, καλύπτοντας δηλαδή όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Τα δε βλήματα μπορούν άνετα να πλήξουν αεροσκάφη που απογειώνονται από τα περισσότερα ελληνικά αεροδρόμια.
Η μπλόφα Ακάρ
Ο Ακάρ προσπαθεί να χρυσώσει το χάπι στους Αμερικανούς όταν δηλώνει: «Δεν είναι σαν να χρησιμοποιούμε τα S-400 συνεχώς. Αυτά τα συστήματα λειτουργούν ανάλογα με την εκτίμηση απειλών. Εμείς είμαστε αυτοί που αποφασίζουν γι' αυτό». Η Ουάσιγκτον, όμως, δεν φαίνεται να "τσιμπάει". Μέχρι τώρα δεν διαπραγματεύεται με την Άγκυρα, αν δεν αρθεί το τετελεσμένο.
Ο Ακάρ προσφέρει το "τυράκι" της "αδρανοποίησης" των S-400, αλλά διατηρώντας το δικαίωμα η Τουρκία να τους ενεργοποιήσει όποτε το κρίνει η ίδια αναγκαίο. Συνέδεσε, μάλιστα, την "προσφορά" του με την διακοπή της αμερικανικής υποστήριξης προς τους Κούρδους της Συρίας. Η Ουάσινγκτον διαχωρίζει την κουρδική οργάνωση YPG από το PKK, αλλά ο Ακάρ διαφωνεί: «Ένα πράγμα είναι σίγουρο: Το YPG λαμβάνει οδηγίες από το PKK».
Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας προσέθεσε ότι είναι αδύνατο για τους δύο συμμάχους να επιδιορθώσουν τους δεσμούς τους «εάν δεν μπορούμε να βρούμε λύση (σε αυτό το πρόβλημα)». Η Τουρκία είπε στις ΗΠΑ «να συνεργαστούν μαζί μας και όχι με το YPG στον αγώνα τους εναντίον του ISIS. Τους είπαμε εκατοντάδες φορές ότι ήμασταν έτοιμοι να συνεργαστούμε για την παροχή ειρήνης και ευημερίας εκεί». Κατά τον Ακάρ, το ζήτημα των S-400 μπορεί να επιλυθεί από μια κοινή ομάδα εργασίας. Κατέληξε, λέγοντας: «Θα δούμε αν (η κυβέρνηση Μπάιντεν) ενεργεί με προκατάληψη».
Τα 2,5 δισ. δολάρια και το κύρος
Είναι προφανές ότι η Άγκυρα θέλει και "την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο". Προτείνει στις ΗΠΑ να διατηρεί τους S-400 επιχειρησιακούς, αλλά όχι ενεργούς και όποτε κρίνει να τους ενεργοποιήσει. Εν τω μεταξύ μπορεί άνετα να τεστάρει τα συστήματα σε όλα τα μέσα που κατέχει τα οποία είναι συμβατά με ΝΑΤΟϊκά συστήματα, αλλά και των όπλων που αναπτύσσει η τουρκική βιομηχανία. Με πρόσχημα δε την ένταση με την Ελλάδα, επικαλούμενος απειλή, μπορεί να ενεργοποιήσει τους S-400.
Οι ΗΠΑ έχουν προς το παρόν αποκλείσει διμερή διαπραγμάτευση για το θέμα των ρωσικών πυραύλων, απορρίπτοντας και την πρόταση του φιλότουρκου Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ να γίνει κάτι τέτοιο υπό την αιγίδα της Συμμαχίας. Προ ημερών, ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα Ντέιβιντ Σάτερφιλντ δήλωσε ότι οι κυρώσεις δεν θα αρθούν, εκτός εάν η Τουρκία παραιτηθεί από τους S-400. Αλλά ούτε κι αυτό φαίνεται εφικτό. Όπως δεν είναι εφικτό οι ΗΠΑ να σταματήσουν την αρωγή στους Κούρδους της Συρίας που αποδείχθηκαν οι καλύτεροι σύμμαχοι στην καταπολέμηση τους ISIS, ενώ η Άγκυρα συνεργαζόταν παρασκηνιακά μαζί του.
Ο Ακάρ έχει στείλει επιστολή συγχαρητηρίων στον Αμερικανό ομόλογό του Λόιντ Οστιν για τον διορισμό του, αλλά –σύμφωνα με συνέντευξή του στην "Σαμπάχ"– δεν έχει λάβει ακόμη απάντηση. Εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν την υποστήριξή τους στο YPG, η Τουρκία μπορεί να πάρει τα πράγματα στα χέρια της «εάν είναι απαραίτητο», δήλωσε στην ίδια συνέντευξη, προσθέτοντας: «Αν θέλει ο Αλλάχ, τα πράγματα δεν θα φτάσουν εκεί».
Αλλά τα πράγματα μάλλον θα φτάσουν εκεί, με την έννοια ότι το αμερικανοτουρκικό χάσμα δεν γεφυρώνεται. Ο Ακάρ ισχυρίζεται ότι η Άγκυρα προτείνει λογικές λύσεις, αλλά αυτή η τακτική δεν περνάει με τους Αμερικανούς. Το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να υποχωρήσει πρέπει να αποκλειστεί όχι μόνο γιατί δεν είναι εύκολο να πετάξει στα σκουπίδια 2,5 δισ. αλλά κυρίως επειδή μία τέτοια υποχώρησή του θα ήταν καταλυτικό πλήγμα για το κύρος του εντός και εκτός Τουρκίας, καθώς και πλήγμα στη σχέση του με το Κρεμλίνο.
Οι S-400, λοιπόν, κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνουν ενεργοποιημένοι, αν και προσωρινά είναι εγκατεστημένοι μακριά από το Αιγαίο, σε μία κοιλάδα κοντά στην Άγκυρα. Επειδή, όμως, μπορούν οποτεδήποτε να μετακινηθούν, η Ελλάδα οφείλει να επαγρυπνεί και να βρει λύση στο δύσκολο αυτό αμυντικό πρόβλημα.
Δημοσίευση σχολίου