Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας και ο κατευνασμός της Δύσης
Μάρκος Τρούλης ΔιεθνολόγοςΓια τον Αχμέτ Νταβούτογλου, η έννοια της στρατηγικής νοοτροπίας αποτελεί «κοινό προϊόν της ιστορικής συνείδησης, η οποία ταυτίζεται με το πολιτισμικό, ψυχολογικό, θρησκευτικό και κοινωνικό σύστημα αξιών καθώς και το γεωγραφικό ζωτικό χώρο». Πρόκειται για μια ορθότατη περιγραφή από τον Τούρκο πρώην Πρωθυπουργό και Υπουργό Εξωτερικών, την οποία έχει παραθέσει ως διακύβευμα και ζητούμενο για τη σημερινή Τουρκία, αλλά που να φανταζόταν ότι θα ενέπιπτε ως τέτοιο και σε άλλες περιπτώσεις κρατών και μάλιστα Μεγάλων Δυνάμεων, σε αντιπαραβολή με την ίδια την Τουρκία! Γιατί σίγουρα, όταν μελετούμε επί παραδείγματι τα αίτια έναρξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εξετάζουμε το βαθμό προπαρασκευής της Τσεχοσλοβακίας ή της Πολωνίας έναντι της γερμανικής επιθετικότητας, αλλά κυρίως μνημονεύουμε την αδράνεια και την παθητικότητα των Μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων της εποχής, όπως η Μεγάλη Βρετανία του Τσάμπερλεϊν και η Γαλλία του Νταλαντιέ.
Όταν μια αναθεωρητική δύναμη πάσχουσα από μικρομεγαλισμό τείνει να κάνει πράξη τη μέχρι πρότινος ρητορικά διατυπωμένη επιθετικότητά της, τότε οι δυναμικές αντισυσπείρωσης οφείλουν να συγκροτηθούν άμεσα, πριν ο γραφικός μικρομεγαλισμός μεταλλαχθεί σε βαθιά πεποίθηση. Η εν λόγω πίστη στις ίδιες δυνατότητες και η ανάγνωση ότι έχει προκύψει παράθυρο μοναδικής ευκαιρίας οδηγούν σε ένα δρόμο δίχως επιστροφή, ήτοι το δρόμο ανάδειξης της χώρας σε αποσταθεροποιητικό παράγοντα.
Σε αυτό το σημείο βρεθήκαμε έναντι των αναθεωρητικών δυνάμεων του μεσοπολέμου το 1939, στο ίδιο βρισκόμαστε και σήμερα έναντι της Τουρκίας, μιας χώρας που «πολεμά την τρομοκρατία» εισβάλλοντας στο Ιράκ και στη Συρία, «έχει νομίμως προσκληθεί στη Λιβύη» και ως εκ τούτου δικαιούται να επεμβαίνει, «υπερασπίζεται το διεθνές δίκαιο» εισβάλλοντας σε θαλάσσιες ζώνες ελληνικής και κυπριακής δικαιοδοσίας και «υποστηρίζει τους αδελφούς της Αζέρους» επεμβαίνοντας άμεσα και έμμεσα στη σύρραξη του Αρτσάχ (Ναγκόρνο-Καραμπάχ). Και αναρωτιέται κάθε εχέφρων νους: Χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη ανάλυση για να δούμε ποιος φταίει; Συνιστούν σύμπτωση όλα τα ως άνω παραδείγματα εμπλοκής της Τουρκίας μέσω οπλικών συστημάτων και μισθοφόρων; Γιατί κόστος ανθρώπινων ζωών η «Μεγάλη» και «Περήφανη» Τουρκία του Ερντογάν, που «έχει το δίκαιο με το μέρος της» (sic), αρνείται να αναλάβει μέχρι στιγμής. Πολεμά με τζιχαντιστές υπό την επήρεια ναρκωτικών και… χρημάτων, ενώ χρησιμοποιεί και μη επανδρωμένα αεροσκάφη τουρκικής – ή μάλλον οικογενειακής (ελέω γαμπρού του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν) – κατασκευής, προχωρώντας σε γενοκτονικές πρακτικές εις βάρος άμαχων πληθυσμών.
Έναντι όλων αυτών, τι αντιπαραβάλει η πεφωτισμένη Εσπερία; Μία Μεγάλη Βρετανία χαμένη στις εσωτερικές αντιφάσεις της ελέω Brexit, μία Γερμανία και μία Ιταλία εδώ και δεκαετίες ενοχικές, απονευρωμένες και απογυμνωμένες απ’ ό,τι ορίζεται ως στρατηγική νοοτροπία και μία Γαλλία, η οποία ούσα η μοναδική Ευρωπαϊκή Μεγάλη Δύναμη με την κουλτούρα Μεγάλης Δύναμης, πασχίζει να βρει στρατηγικά ερείσματα στην περίμετρο της Τουρκίας. Εις μάτην τουλάχιστον όσον αφορά την Ελλάδα…
Ειδικά όσον αφορά τη Γερμανία,έχει καταστεί ένας ορθολογικός δρών, ο οποίος επιδιώκει κατά στείρο τρόπο τη χαλύβδωση μιας ευμεγέθους αγοράς επί του νοητού άξονα Βαγδάτης-Βερολίνου, όπως έγκαιρα διέγνωσε ο Γιάννης Μάζης προ ετών, και ενώπιον αυτής της προοπτικής κινείται αταλάντευτα. Η εκτεταμένη γερμανοτουρκική οικονομική αλληλεξάρτηση είναι ικανός παράγων για να αποτρέψει τη Γερμανία έστω να διανοηθεί την «τιμωρία» ή την «απειλή τιμωρίας» της Τουρκίας, καθώς πρόκειται για μια χώρα δίχως τη δυνατότητα πυρηνικοποίησης και με ένοπλες δυνάμεις πλήρως ενταγμένες στις νατοϊκές δομές και εποπτευόμενες μέσω αυτών. Συνεπώς, πρόκειται για μια δύναμη, η οποία χαράσσει μονομερώς τη στρατηγική της κινητοποιώντας οικονομικά μέσα και αποσκοπώντας στον πολλαπλασιασμό αυτών.
Στον αντίποδα, η Γαλλία της στρατηγικής κουλτούρας αιώνων ουδέποτε θα στεκόταν στα 20 δις του γαλλοτουρκικού εμπορικού ισοζυγίου, γιατί αντιλαμβάνεται και αισθάνεται το κόστος των τουρκικών κινήσεων στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια, στον Καύκασο, στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Βόρειο Αφρική, ακόμη και έως την Κεντρική Αφρική ή την Κεντρική Ασία. Πρόκειται για γεωγραφικές ζώνες, εντός ορισμένων εκ των οποίων η Γαλλία έχει ένα ιστορικό ρόλο, ενώ και η δράση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε αυτή την εκτεταμένη ζώνη θέτει ένα ευδιάκριτο δίλημμα ασφαλείας στο Παρίσι. Απότοκο, δηλαδή, της αναφερόμενης στον ορισμό του Νταβούτογλου «ιστορικής συνείδησης» είναι η δυνατότητα και η διάθεση διάκρισης του μακροπρόθεσμου στρατηγικού οφέλους από το βραχυπρόθεσμο οικονομικό και η ορθή ιεράρχησή τους.
Δημοσίευση σχολίου