Του Αλέξανδρου Δρίβα*
Όταν κάνουμε λόγο για λύση, είτε είναι μακροπρόθεσμη, είτε άμεση, τότε αναπόφευκτα μιλάμε για πρόβλημα. Η Τουρκία είναι πρόβλημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Το οτι η Τουρκία έχει μετεξελιχθεί σε κράτος-ταραξία, μας κάνει σίγουρα να περιμένουμε πολλά περισσότερα από τους συμμάχους μας, όμως η αρχή έχει γίνει και έτσι πλέον, χρειάζεται να μελετήσουμε την αμερικανική οπτική γωνία και να δούμε όσο γίνεται τις εξελίξεις και πώς αυτές θα επηρεάσουν αυτούς που μας ενδιαφέρουν, δηλαδή την Ελλάδα και την Κύπρο.
Θα χρειαστεί να δούμε ορισμένους πολύ σημαντικούς παράγοντες που καθορίζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων των ΗΠΑ σχετικά με την Τουρκία.
Στις αρχές καλοκαιριού, ο δήμαρχος Ιμάμογλου ήταν ο πρώτος που ράγισε το 16ετές απολυταρχικό καθεστώς του Ταγίπ Ερντογάν. Ο ίδιος ο Ιμάμογλου συνιστά άθελά του, έναν σύμμαχο για τις ΗΠΑ. Ιμάμογλου και ΗΠΑ, για διαφορετικούς λόγους δεν επιθυμούν τον Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία.
Δεύτερον, ο Νταβούτογλου φαίνεται να σηκώνει ”μπαϊράκι” και να προσπαθεί να φθείρει το ΑΚΡ, αν όχι να το διχάσει. Ήδη ο Σουλτάνος έχει ήδη αρχίσει να βλέπει το φάντασμα του Γκιουλέν παντού. Και όχι γιατί γνωρίζουμε οτι βρίσκεται το ίδρυμα FETO πίσω από αυτά που αποτελούν απλά συμπτώματα παρακμής της πολιτείας που εγκαθίδρυσε ο Ερντογάν.
Η Τουρκία του ΑΚΡ δαιμονοποιεί του πάντες. Ο Νταβούτογλου ωστόσο, ανησυχεί πολύ περισσότερο τον Ερντογάν. Ουδείς αμφισβήτησε το ταλέντο του αυταρχικού ηγέτη. Όμως παραμένει ένας ελλιποβαρής ηγέτης αναφορικά με τον αλφαβητισμό του. Του έλλειπε η ακαδημαϊκή κολώνα πάνω στην οποία θα έχτιζε το αφήγημα του νεοθωμανισμού. Αυτή η κολώνα, ήταν ο Νταβούτογλου.
Ο πάλαι ποτέ αχώριστος συνεργάτης του Σουλτάνου, γνωρίζει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις του σαθρού οικοδομήματος που έφτιαξε ο Ερντογάν ο οποίος αφού ισοπέδωσε το ”κεμαλικό” παρακράτος, δημιούργησε πάνω στα ερείπιά του, το δικό του. Ο Νταβούτογλου είναι άλλο ένα μεγάλο πλεονέκτημα των ΗΠΑ στη διένεξη με την Τουρκία.
Τρίτος παράγοντας που επηρεάζει επί τα χείρω τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις οι οποίες συνιστούν από μόνες τους έναν ειδικό συντελεστή για τις σχέσεις του Ελληνισμού με την υπερδύναμη, αποτελεί το ζήτημα των S-400.
Ο τέταρτος παράγοντας, αφορά τα αντίθετα συμφέροντα Ουάσινγκτον και Άγκυρας σχετικά με τους Κούρδους και την ”μεγάλη μοιρασιά’ της Συρίας. Όλοι οι παραπάνω παράγοντες έχουν μια κοινή συνισταμένη. Η Τουρκία οδηγείται όλο και πιο κοντά στην Ρωσία. Η ρωσοτουρκική συνεννόηση, ξεκίνησε ως τακτική συνύπαρξη μεταξύ δύο χωρών που έχουν πολλά ανταγωνιστικά συμφέροντα. Η Ρωσία κέρδιζε χρόνο για την Ουκρανία και τη Συρία και η Τουρκία, κέρδιζε αξία από τη Δύση, απειλώντας την οτι σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν τα συμφερόντά της, θα γινόταν εταίρος της Μόσχας και θα αυτομάτως, το ΝΑΤΟ θα αποκτούσε υπαρξιακά.
Να μην ξεχνάμε πως σε επίπεδο λήψης απόφασης, ο κύριος οδηγός του Τούρκου ηγέτη, είναι ψυχολογικός. Θεωρεί οτι οι ΗΠΑ συνδιοργάνωσαν το πραξικόπημα της 16ης Ιουλίου του 2016. Πιστεύει ακράδαντα πως η πολιτική του ύπαρξη απειλήθηκε και απειλείται από τις ΗΠΑ που στο μυαλό του, μηχανορραφούν μαζί με τον Γκιουλέν για να τον καταστρέψουν. Όσο ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει το καθεστώς του να αποκτά κάποιον δημοκρατικό σφυγμό, (δηλαδή αντιτιθέμενους όπως Ιμάμογλου και Νταβούτογλου) τόσο θα πείθεται οτι όλοι αυτοί συντονίζονται από το FETO και άρα από την στήριξη των ΗΠΑ που δεν εκδίδει στην Τουρκία τον Γκιουλέν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος σίγουρα θα έχει γνώση όλων αυτών των ζητημάτων που αφορούν την Τουρκία, όπως θα γνωρίζει πολύ καλά οτι ο Μπόλτον, δεν είναι απλώς ένα πρόσωπο στις ΗΠΑ. Είναι ο αρχιτέκτονας μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας και συν δημιουργός του περιβόητου ”Άξονα του Κακού”. Με άλλα λόγια, ο Μπόλτον έφυγε, αλλά καλώς ή κακώς, οι ιδέες του απηχούν τόσο στο Κογκρέσο, όσο και σε μεγάλο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας.
Στελέχη του ΑΚΡ θεωρούν ότι εντός επομένου τριμήνου, ο Ερντογάν θα κάνει ανασχηματισμό και ο γαμπρός του, Υπουργός Οικονομικών θα πληρώσει το μάρμαρο για την οικονομία. Μη μας κάνει εντύπωση πως η θέληση του Σουλτάνου για ανασχηματισμό, σχετίζεται μόνο και μόνο επειδή του έχουν μπει ψύλλοι στα αυτιά οτι κάποιοι υπουργοί του, αντιλαμβάνονται οτι η άσχημη ώρα πλησιάζει για την Τουρκία και διαλέγονται με Νταβούτογλου και Δύση. Θα ρωτήσει κάποιος, πώς ο άνθρωπος που προέβη στην ”διπλωματία των γαμπρών” μπορεί να απομακρυνθεί;
Η Τουρκία του Ερντογάν λειτουργεί σαν οικογενειακή επιχείρηση του Σουλτάνου και σίγουρα κάποιοι θα έχουν βρει πολλά πράγματα για πολλά ”μαύρα κεφάλαια” που διακινήθηκαν στην Τουρκία. Με αυτές τις εξελίξεις, δεν πρέπει να μας κάνει καθόλου εντύπωση πως ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών υπενθύμισε με στόμφο πως οι λογαριασμοί για τους S-400 δεν έχουν κλείσει με την Τουρκία. Όλα αυτά, μετά την καρατόμηση του Μπόλτον και από έναν υπουργό που ο πρόεδρος Τραμπ είχε ευχαριστήσει που συμφωνούσε μαζί του για το θέμα της Τουρκίας (εννοώντας ότι δεν ξαναείπε σε σύσκεψη τη γνώμη του ότι η Τουρκία πρέπει να τιμωρηθεί).
Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ φαίνεται πως έχουν πάρει απόφαση ότι η Τουρκία με αυτού του είδους την ηγεσία, δεν υπάρχει περίπτωση να βρει τον δρόμο του γυρισμού του ασώτου υιού. Γνωρίζουν ότι μπορούν να παγιδέψουν την Τουρκία κάνοντας χρήση των ίδιων των λαθών της Άγκυρας η οποία θα καταστεί τόσο προβληματική στην περιοχή, που ούτε ο Πούτιν θα μπορεί να αντέξει το κόστος αυτής της συμμαχίας που έχει με τον Ερντογάν.
Πολύ σημαντική ήταν και η στήριξη της Σαουδικής Αραβίας στην Κύπρο. Η Σαουδική Αραβία έχει πολύ σημαντικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ και αμυντικές και οικονομικές. Οι Σαουδάραβες ανησυχούν για το ρόλο που επιθυμούν να παίξουν οι Τούρκοι και κυρίως, στη στενή συνεργασία που διατηρούν με το Ιράν. Όλα δείχνουν οτι οι ΗΠΑ θα ακολουθήσουν μια στάση αναμονής αναφορικά με την Τουρκία. Αυτό σημαίνει πως θα συνεχίσουν να ενισχύουν τις σχέσεις τους με χώρες όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, η Ιορδανία και το Ισραήλ. Θα κρατούν τη δαμόκλειο σπάθη των κυρώσεων να πλανάται πάνω από την Τουρκία. Θα αφήσουν τους νέους ”μεταρρυθμιστές” τύπου Νταβούτογλου να χτυπήσουν πολιτικά τον Ερντογάν και μόλις δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία, οι οικονομικές κυρώσεις θα δημιουργήσουν μια κατάσταση όπου η ίδια η πολιτική αστάθεια θα δικαιολογεί. Αγορές και πολιτική σταθερότητα είναι αλληλένδετες.
Μην ξεχνάμε ποτέ πως καθεστώτα σαν αυτό της Τουρκίας, καταρρέουν από μέσα. Το μόνο βέβαιο είναι πως ακόμη και ο πρόεδρος Τραμπ γνωρίζει πως ο Τούρκος ομόλογός του, έχει για συμμάχους του τις εταιρείες υδρογονανθράκων της Τουρκίας και τις αντίστοιχες κατασκευαστικές οι οποίες ονειρεύονται δισεκατομμύρια σε ανατολική Μεσόγειο και σε ανοικοδόμηση Συρίας αντίστοιχα. Η οικονομία είναι αυτή που κρατά και που τελικά θα υποχρέωσει τον Ταγίπ Ερντογάν να ματαιώσει τα σχέδιά του.
*Διεθνολόγος–Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου (Τομέας Ρωσίας-Ευρασίας και Ν/Α Ευρώπης) στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου