Στρατηγική ανάλυση του Ιωάννη Αναστασάκη *
Στις 08 Φεβρουαρίου του 2018, το υπουργείο Εσωτερικών της Τουρκίας, απελευθέρωσε σε κοινή πρόσβαση, μία ηλεκτρονική εφαρμογή στο διαδίκτυο, με την χρήση της οποίας ο κάθε τούρκος υπήκοος μπορεί να βρίσκει το γενεαλογικό του δένδρο. Να εντοπίζει δηλαδή τους προγόνους του καθώς και τον τόπο καταγωγής τους. Το ενδιαφέρον και η περιέργεια του τουρκικού κοινού ήταν τόσο μεγάλη που τις πρώτες ώρες έπεσε το διαδίκτυο.
Όπως μου επιδείχθηκε στο κινητό τηλέφωνο τούρκου συναδέλφου, η καταγραφή ξεκινάει από τις αρχές του 19ου αιώνα και βασίζεται στα δημοτολόγια και τις επίσημες καταγραφές που εντοπίστηκαν.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η συγκέντρωση των απαραίτητων πληροφοριών, η διασταύρωση και η επεξεργασία των στοιχείων, καθώς και η συμπλήρωση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, διάρκεσε 15 χρόνια περίπου. Θα πρέπει επομένως να δεχθούμε ότι τόσο η σύλληψη της ιδέας όσο και η ολοκλήρωσή του έργου, ήταν απόφαση του καθεστώτος Ερντογάν, αφού αυτός διαφεντεύει την Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια.
Όλη αυτή η δουλειά δεν έγινε τυχαία, αλλά υπήρχε δόλιος Στρατηγικός στόχος. Εκτιμάται όμως, από τις παρενέργειες που παρουσιάστηκαν, ότι είχαν συνεκτιμηθεί επίσης και κάποιες επιπλέον παράπλευρες επιπτώσεις.
Α. Το στρατηγικό όφελος για την Τουρκία
Ο «φαινόμενος» λόγος για τον οποία δαπανήθηκαν σημαντικά κονδύλια και εργατοώρες, ήταν η οργάνωση της κοινωνίας. Επάνω στην ηλεκτρονική εφαρμογή με το γενεαλογικό δένδρο του κάθε τούρκου πολίτη, κουμπώνουν άλλες εφαρμογές όπως τα φορολογικά, τα κληρονομικά, το κτηματολόγιο, το on line δημοτολόγιο και άλλα. Καταπολεμείται η διαφθορά και νοικοκυρεύεται ο δημόσιος Τομέας.
Όμως το καθεστώς Ερντογάν, όπως σχολιάζουν φίλοι και εχθροί του, είναι βουτηγμένο στη διαφθορά. Επομένως ο πραγματικός σκοπός υλοποίησης του προγράμματος δεν είναι τόσο το νοικοκύρεμα του Δημοσίου, αλλά η στρατηγική χρησιμοποίησή του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της Τουρκίας.
Με την εφαρμογή αυτή, εκατομμύρια τούρκοι ενημερώθηκαν έκπληκτοι ότι οι πρόγονοί τους, παππούδες ή προπάπποι, είτε είχαν γεννηθεί, είτε κατάγονταν από εθνότητες που σήμερα βρίσκονται εκτός Τουρκίας, κυρίως από Συρία, Αρμενία και Βαλκάνια ή είναι κουρδικής ή εβραϊκής καταγωγής.
Τόσος ήταν ο σκανδαλισμός της τουρκικής κοινωνίας από τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας, ώστε όταν στις 08-02-2018 κατέρρευσε η εφαρμογή από την μεγάλη επισκεψιμότητα, πολλές εξέχουσες προσωπικότητες της Τουρκίας πρότειναν να μπει φραγή στην ελεύθερη πρόσβαση στα γενεαλογικά στοιχεία, διότι αποτελούσαν κίνδυνο διάσπασης του κοινωνικού ιστού.
Άλλωστε για πολλά χρόνια τα στοιχεία αυτά ήταν απόρρητα και είχαν χαρακτηριστεί ως «κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας». Τα στοιχεία βέβαια ήταν γνωστά στις αρμόδιες κρατικές Υπηρεσίες, αλλά οι πολίτες ενημερώνονταν, αν δεν είχαν οικογενειακές μνήμες καταγωγής τους, μόνο αποσπασματικά όταν κατατάσσονταν στο στρατό ή όταν διεκδικούσαν κάποια υψηλόβαθμη θέση στο τουρκικό Δημόσιο.
Παρά τις αντιδράσεις, η ηλεκτρονική εφαρμογή αποκαταστάθηκε στις 14-02-2018 με διασφαλισμένη την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών. Αυτό είναι μία επιπλέον ατράνταχτη απόδειξη ότι εξυπηρετεί στρατηγικούς σχεδιασμούς του καθεστώτος Ερντογάν.
Β. Εκμετάλλευση στο εσωτερικό της Τουρκίας
Γιατί άραγε το καθεστώς Ερντογάν προωθεί την ηλεκτρονική εφαρμογή της γενεαλογικής καταγωγής, παρά τις όποιες προειδοποιήσεις από τους τούρκους διανοούμενους και από άλλες εξέχουσες προσωπικότητες; Δεν φοβάται το ράγισμα της εθνικής συνείδησης των τούρκων υπηκόων;
Όπως αναφέρουν διεθνείς αλλά και τούρκοι αναλυτές, ένα μεγάλο μέρος του τουρκικού πληθυσμού για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2018 ενημερώθηκε για τις εθνικές και θρησκευτικές καταβολές του. Ήταν πραγματικό σοκ για τους περισσότερους. Μεγαλύτερη έκπληξη ήταν για τους εθνικιστές, συμπεριλαμβανόμενων των Γκρίζων Λύκων, που πάντοτε υπερηφανεύονταν για την «καθαρή τούρκικη καταγωγή τους και την θρησκευτική τους παράδοση».
Σημειώνεται ότι τα θέματα της γενεαλογίας και της εθνικής καταγωγής ήταν πάντοτε αντικείμενα σχολιασμού στην τουρκική κοινωνία, αλλά αυτές οι συζητήσεις κρατούνταν πάντοτε μυστικές. Στην τουρκική κοινωνία θεωρείτο «στίγμα» για όλη την οικογένεια το να έχει κάποιος πρόγονος ασπαστεί το Ισλάμ, δηλαδή να έχει αλλαξοπιστήσει και να μην είναι γνήσιος μουσουλμάνος ή γνήσιος τούρκος.
Μετά την αποδέσμευση των στοιχείων, ακολούθησε ένα κύμα υποτιμητικών σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα κατά 90% ελεγχόμενα από το καθεστώς μέσα ενημέρωσης. Τα σχόλια αυτά είναι του τύπου:
«οι κρυπτο-έλληνες, οι κρυπτο-αρμένιοι, οι εβραίοι που ζουν στη χώρα αποκαλύφθηκαν», ή «οι προδότες θα μάθουν τελικά την καταγωγή τους», και άλλα παρόμοια.
Γιατί λοιπόν ο Ερντογάν αποφάσισε την αποδέσμευση των μέχρι τότε απόρρητων στοιχείων και προσωπικών δεδομένων;
Η μεγάλη αγωνία για τον Ερντογάν και το καθεστώς που επιχειρεί να επιβάλει στην Τουρκία, είναι οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές. Όπως έχει πολλάκις και ποικιλοτρόπως αναλυθεί, το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών θα είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για τον Ερντογάν. Μέχρι στιγμής έχει συνεταιριστεί με τα εθνικιστικά κόμματα όπως τους Γκρίζους Λύκους, για να εξασφαλίσει την πολυπόθητη πλειοψηφία.
Ο Ερντογάν δεν ξεχνάει ότι στο τελευταίο Δημοψήφισμα για την Συνταγματική αναθεώρηση και την ανάληψη υπερεξουσιών από τον ίδιο, είχε συγκεντρώσει ποσοστό μόνο 51%, έχοντας χάσει την πλειονότητα των αστικών κέντρων, όπου κυρίως δραστηριοποιούνται εθνικιστικές Οργανώσεις.
Παρά την επιβολή και διατήρηση από το 2016 μέχρι σήμερα του Στρατιωτικού Νόμου, την απόκτηση του 90% των μέσων ενημέρωσης και την προσπάθεια διαχείρισης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο Ερντογάν δεν νοιώθει ασφαλής να προχωρήσει σε εκλογές, αν δεν έχει προηγουμένως εξασφαλίσει για το κόμμα του το AKP, ένα αμιγές ποσοστό της τάξης του 70%, όπως έχει διαρρεύσει από μέλη του επιτελείου του. Δεξαμενή «αναρρόφησης» ψηφοφόρων είναι τα εθνικιστικά κόμματα.
Ο Ερντογάν ακόμα γνωρίζει ότι οι εθνικιστές είχαν στο παρελθόν συνεργαστεί με τον Κεμάλ για την οργάνωση του Κοσμικού – Κεμαλικού Κράτους. Εξ ανάγκης λοιπόν συνεργάζεται σήμερα μαζί τους, αλλά στην πραγματικότητα δεν τους έχει εμπιστοσύνη ότι θα του παρέχουν υποστήριξη και μετά τις εκλογές, όπως αυτός την επιθυμεί.
Με την στρατηγική κίνηση της αποδέσμευσης των οικογενειακών – γενεαλογικών στοιχείων, χτυπά ύπουλα τους συνεταίρους του τα εθνικιστικά κόμματα και βέβαια τους Γκρίζους Λύκους. Τούτο διότι τα πρώην μέλη των εθνικιστικών αυτών κομμάτων, που δεν έχουν αμιγώς τουρκική εθνική και μουσουλμανική καταγωγή, μετά την διαγραφή τους από τα εθνικιστικά κόμματα, βρίσκουν ασφαλές λιμάνι προστασίας στους φιλόξενους κόλπους του AKP. Σύμφωνα με πληροφορίες, δραστηριοποιούνται στην Τουρκία περίπου 36.000 TROLLs που οι περισσότεροι πριμοδοτούνται από το AKP. Αυτοί χρησιμοποιούνται συστηματικά για να τρολλάρουν στα κοινωνικά δίκτυα, είτε απειλώντας τους αντιπάλους, είτε υποστηρίζοντας την ένταξη στο μεγάλο και δυνατό κόμμα το AKP.
Επισημαίνεται ότι σε πολλές οικογένειες στην Τουρκία, οι παππούδες ή οι γονείς, ακόμα και εάν ήξεραν για την καταγωγή τους, το κρατούσαν κρυφό και δεν ενημέρωναν τα παιδιά τους για να τα προστατεύσουν. Για να προστατευτούν λοιπόν και να αποφύγουν τον κοινωνικό εξευτελισμό που συνεπάγεται η αποδέσμευση των οικογενειακών στοιχείων, είναι μονόδρομος η ένταξή τους στο ισχυρό κόμμα AKP. Ο Ερντογάν τους εγγυάται ασφάλεια προσωπική, οικογενειακή, περιουσιακή και επαγγελματική.
Μία σημαντικότατη αλλαγή συντελείται σήμερα στην κοινωνία της Τουρκίας. Συνδετικός ιστός της κοινωνίας δεν είναι πλέον η εθνική καταγωγή και η θρησκευτική συνείδηση, οι δύο δηλαδή σημαντικοί παράγοντες που οδήγησαν σε γενοκτονίες στο παρελθόν, αλλά η συμμετοχή στο πολιτικό κόμμα ΑΚP. Είναι η προσφορά του Ερντογάν προς τον ανομοιογενή λαό της Τουρκίας, που στην ουσία τον διαφοροποιεί από τον Κεμάλ και τις πρακτικές που αυτός εφάρμοσε. Γνωρίζοντας την εθνοτική σύσταση της Τουρκίας, αυτό μεταφράζεται σε εκατομμύρια ψηφοφόρους.
Γ. Εκμετάλλευση στο εξωτερικό
Το καθεστώς, με εύσχημο τρόπο προτρέπει τους έλκοντες καταγωγή από Ελλάδα, Συρία, Αρμενία, Ισραήλ, να επισκεφτούν τον τόπο καταγωγής των προγόνων τους και να αγοράσουν εκεί περιουσία. Με τον τρόπο αυτό το καθεστώς Ερντογάν, σε δεύτερο χρόνο θα προστρέξει σε υποστήριξή τους για να διεκδικήσουν προνόμια από τις χώρες καταγωγής τους. Είναι ένα έξυπνο σχέδιο της εξωτερικής πολιτικής της Γείτονος για τη δημιουργία ερεισμάτων, το οποίο θα αξιοποιήσει στη συνέχεια για την υποστήριξη διεκδικήσεων.
Για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των υπό δημιουργία ερεισμάτων, με εύσχημο τρόπο ομαδοποιεί σε Συλλόγους τους πολίτες, σύμφωνα με την καταγωγή τους. Με τη μεθόδευση αυτή έχουν δημιουργηθεί ή πρόκειται να δημιουργηθούν Σύλλογοι που έλκουν την καταγωγής τους από συγκεκριμένες περιοχές των χωρών στην περιφέρεια της Τουρκίας.
Για την Ελλάδα συγκεκριμένα, ομαδοποιούνται οι πολίτες με καταγωγή από περιοχές όπως την Μακεδονία, την Κρήτη, την Θεσσαλία και αλλού.
Κατά την συζήτηση του γράφοντα με τον G.Ο., ένα τούρκο πολίτη που ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη, άκουσε ότι:
«Έμαθα πως η οικογένεια του πατέρα μου κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη. Η οικογένεια της μητέρας μου από την Αδριανούπολη (Edirne). Κατά μία έννοια είμαι Μακεδόνας στην καταγωγή. Έχουμε βρεθεί περίπου 17.000 Μακεδόνες μόνο στην Κωνσταντινούπολη (Istanbul) και 80.000 σε όλη την Τουρκία. Θα οργανωθούμε σε Συλλόγους».
Τα ανωτέρω νούμερα αναγράφονται με επιφύλαξη, αλλά είναι όπως αναφέρθηκαν από το τούρκο συνομιλητή και πιθανόν σύμφωνα με δημοσιογραφικές αναφορές στη γειτονική χώρα. Ο συγκεκριμένος πρωτοστατεί στην ίδρυση Συλλόγου «Μακεδόνων» στην Κωνσταντινούπολη.
Αντιλαμβάνεται ο καθένας τις δυνατότητες χρησιμοποίησης αυτού του «εργαλείου» στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Οι Σύλλογοι αυτοί, με την υποστήριξη του καθεστώτος Ερντογάν, σύντομα θα ξεφυτρώσουν και δεν θα είναι μουσουλμανικοί που θα θέλουν να λέγονται τουρκικοί όπως στη Θράκη μας, αλλά θα είναι τουρκικοί που θα θέλουν να λέγονται Μακεδονικοί. Και βέβαια θα διεκδικούν το δικαίωμα να έχουν λόγο για τη Μακεδονία την χώρα των προγόνων τους. Ταυτόχρονα βέβαια θα εμφανιστούν αντίστοιχοι Σύλλογοι καταγόμενων από την Κρήτη, τη Θράκη, τη Θεσσαλία, ίσως και την Ήπειρο. Η ίδια Στρατηγική ισχύει για όλες τις χώρες της πρώην Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Με αυτά που έρχονται, διερωτάται κανείς αν είναι έτοιμα τα επιτελεία που διαχειρίζονται την εξωτερική Πολιτική της χώρας μας να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ή μήπως το θέμα θα αγνοηθεί μέχρι να φουντώσει και κάποια άλλη επόμενη κυβέρνηση θα αναγκαστεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά;
Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει επίσης οι αρμόδιες Υπηρεσίες να παρακολουθούν και να αναλύουν το μαζικό ρεύμα εξαγοράς ακινήτων από τούρκους υπηκόους. Και τούτο διότι δεν πρέπει να θεωρείται ότι είναι μία άδολη οικονομική συναλλαγή για την εισαγωγή κεφαλαίων και την απόκτηση «χρυσής visa» και Άδεια Ευρωπαϊκής (Ελληνικής) παραμονής. Η αφελής παραδοχή ότι είναι όλοι κατατρεγμένοι από το καθεστώς Ερντογάν και βρίσκουν καταφύγιο στη Ελλάδα είναι επικίνδυνο για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας μας. Τουλάχιστον δεν ανήκουν όλοι οι τούρκοι αγοραστές σε αυτή την κατηγορία.
Δ. Παράπλευρες προσεγγίσεις
Παρακολουθώντας το ξεδίπλωμα της Στρατηγικής Ερντογάν με αιχμή του δόρατος το γενεαλογικό, δημιουργούνται σκέψεις για παράπλευρες προσεγγίσεις.
Για παράδειγμα, ο Έντι Ράμα ηγέτης της Γείτονος, φίλης και συμμάχου Αλβανίας, με την υποστήριξη του Σουλτάνου Ερντογάν, θέτει θέμα «περιουσιών των Τσάμιδων». Είναι άραγε αυτογενής διεκδίκηση ή μήπως είναι ο «λαγός» του Ερντογάν, ώστε να προκληθεί η εξάντληση της όποιας επιχειρηματολογίας από την ελληνική πλευρά; Έτσι στη συνέχεια, το επιτελείο Ερντογάν γνωρίζοντας τις εθνικές μας θέσεις θα προετοιμάσει το φάκελο διεκδίκησης περιουσιών, βλέπε εδαφών, των επιμέρους τουρκικών εθνικών Συλλόγων που σήμερα δημιουργούνται;
Οι αλυτρωτικές επίσης διεκδικήσεις των Σκοπιανών, με εμφανή υποστήριξη του Ερντογάν, μήπως είναι πλοκάμι της ίδιας τουρκικής Στρατηγικής σχεδίασης που θα υποστηριχθεί από τους Μακεδονικούς Συλλόγους που ιδρύονται στην Τουρκία;
Έχει άραγε σκεφτεί Έλληνας διαπραγματευτής, πολιτικός, διπλωμάτης, εμπειρογνώμονας, ότι οι τουρκικές αναφορές για τροποποίηση της Συνθήκης της Λωζάννης, είναι δυνατόν να μην εστιάζουν σε άμεση αλλαγή συνόρων στα δυτικά της Τουρκίας, αλλά αρχικά να αναφέρονται στα σχετικά Άρθρα της Συνθήκης που περιγράφουν τα θέματα «ανταλλαγής πληθυσμών και περιουσιών»; Επόμενο βήμα βέβαια θα είναι η αλλαγή συνόρων, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η Τουρκία.
Από συζητήσεις με τούρκους εμπειρογνώμονες, καθίσταται σαφές ότι έχουν μελετήσει τα σχετικά Άρθρα της Συνθήκης της Λωζάννης, μέχρι κεραίας. Ο αναγνώστης/μελετητής των Άρθρων αυτών, εντοπίζει αρκετά πατήματα για πιθανές διεκδικήσεις.
Μία παράμετρος που έγινε γνωστή από τους τούρκους συνομιλητές στον γράφοντα, είναι ότι μέσα από τα γενεαλογικά στοιχεία που έχουν καταγραφεί, είναι δυνατός ο εντοπισμός των προγόνων του που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν περιουσίες στην Τουρκία το 1922 και με την επίδειξη αποδεικτικών στοιχείων να διεκδικηθούν αποζημιώσεις από τους νόμιμους κληρονόμους τους! Άλλωστε έχουν ήδη εκδοθεί Αποφάσεις αποζημιώσεων ελλήνων-ελληνοκυπρίων από τα Διεθνή δικαστήρια και επομένως η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι πλέον ισχύει το δεδικασμένο και επιχειρεί να το εκμεταλλευτεί προς όφελός της, ως παράμετρο της Στρατηγικής της σχεδίασης.
Με ανοικτό αυτό το ενδεχόμενο αποζημιώσεων των ελλήνων προσφύγων από την Τουρκία του Ερντογάν, είναι αναμενόμενο ότι σε επόμενο στάδιο θα υποβληθούν αντίστοιχα αιτήματα αποζημιώσεων από Τούρκους υπηκόους προς την Ελλάδα.
Μία άλλη επιπλέον παράμετρος που χρήζει προσοχής είναι η συναισθηματική προσέγγιση. Για παράδειγμα αναφέρονται τα συναισθήματα που εξέφρασε ο G.E. υψηλόβαθμος Τούρκος αξιωματούχος που τον τελευταίο χρόνο για λόγους προσωπικής ασφάλειας κατοικεί εκτός Τουρκίας:
«γνώριζα αόριστα ότι είχα κάποια μακρινή ελληνική καταγωγή. Από τον περασμένο Φεβρουάριο γνωρίζω ότι η οικογένεια του πατέρα μου κατάγεται από την Κρήτη και της μητέρας μου από τη Θεσσαλία. Επισκέφτηκα ήδη στην Κρήτη το χωριό των προγόνων μου και ένοιωσα τέτοια συγκίνηση που δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου».
Η σύζυγος του ανωτέρω διατηρούσε πιο ουδέτερη προσέγγιση, ενώ το τέκνο τους που φοιτά σε ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο, είναι της άποψης ότι τα πατρογονικά πρέπει να ανήκουν στην Τουρκία.
Πως άραγε θα εκφραστούν στο μέλλον αυτής της μορφής συναισθήματα και ποιος τρίτος παίκτης, ίσως η Ελλάδα ή η Τουρκία, η ΕΕ ή οι ΗΠΑ και πιθανόν άλλοι, θα επιχειρήσει να τα εκμεταλλευτεί;
Παλιρροϊκό κύμα αναμένεται να χτυπήσει τις ελληνικές παραλίες ως επακόλουθο του ισχυρού σεισμού που είναι η δημοσιοποίηση στην Τουρκία των γενεαλογικών δεδομένων τον Φεβρουάριο του 2018. Η γενικότερη απορία που εκφράζεται είναι εάν: «Έχουσιν γνώσιν οι Φύλακες», όπως επισημαίνεται ως δήλωση επαγρύπνησης, σε επίκαιρη ευαγγελική φράση που αναφέρεται στην ανάσταση του Χριστού.
(Σχόλιο: Για λόγους προσωπικής τους ασφάλειας, δεν αναφέρονται τα ονόματα των Τούρκων υπηκόων που εκφράζουν απόψεις στην παρούσα Ανάλυση).
* Ο αντιπτέραρχος (Ι)εα Ιωάννης Αναστασάκης, δραστηριοποιείται ως στρατηγικός αναλυτής, στο Περιφερειακό Παρατηρητήριο: «Ασφάλεια για την Οικονομική Ανάπτυξη στην Ανατολική Μεσόγειο & την Μέση Ανατολή».
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου