Η αυγή του 21ου αιώνα χαρακτηρίζεται από ένα κόσμο όπου τα σύνορα και οι φυσικοί φραγμοί μεταξύ των χωρών, των ατόμων και των λαών έχουν συρρικνωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να ζούμε ουσιαστικά σε ένα α-συνοριακό παγκόσμιο περιβάλλον, το επονομαζόμενο παγκόσμιο χωριό.
Η έννοια της εκμηδένισης των φραγμών της σημερινής εποχής έναντι άλλων έγκειται κυρίως στο γεγονός πως οι συνθήκες επικοινωνίας αμετακλήτως έχουν καταστεί ασύλληπτες και άμεσες. Αυτό σημαίνει πως άτομα που ζουν στο ένα ημισφαίριο μπορούν να επικοινωνήσουν με ομάδες, θεσμούς ή και μεμονωμένους ανθρώπους στην άλλη άκρη του πλανήτη μέσω της εικόνας, του διαδικτύου, της κινητής ή και δορυφορικής τηλεφωνίας.
Η σημερινή εποχή έχει ως ειδοποιό γνώρισμα και χαρακτηριστικό την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, την εισαγωγή, χρήση και διάδοση του διαδικτύου και των εφαρμογών που αυτό προσφέρει, την προβολή εικόνων και την αναμετάδοση ηχητικών και οπτικών αρχείων αυτοστιγμεί, την δυνατότητα μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών, αλλά και την παροχή υπηρεσιών κατά τρόπο πρωτόγνωρα ταχύτατο και ρεαλιστικά αποτελεσματικό. Ως προς την διάσταση της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, το διάστημα μετά το τέλος του 20ου αιώνα, διαμόρφωσε τις προϋποθέσεις της ανεμπόδιστης και εν πολλοίς ανεξέλεγκτης μετακίνησης κεφαλαίων, της ελεύθερης ανάπτυξης της οικονομίας της αγοράς με την ανάδειξη του καπιταλισμού και της φιλελεύθερης προσέγγισης της οικονομίας ως του κυρίαρχου μοντέλου, όπου η υλοποίησή του επιχειρείται κατά τρόπο οικουμενικό.
Η παγκοσμιοποίηση σηματοδοτεί ως εκ τούτου αμετάκλητα και μη αναστρέψιμα, την έναρξη μιας νέας εποχής στις ανθρώπινες σχέσεις και στην διεθνή τάξη, επηρεάζοντας έθνη, κράτη, χώρες, πολιτισμούς, λαούς και κοινωνίες σε ολόκληρο τον κόσμο και διαμορφώνοντας σε πολλαπλά και διασυνδεόμενα επίπεδα την ανθρωπότητα, όπως της ενοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και της πολιτικής, με την τάση της οικοδόμησης, με αφετηρία τις ΗΠΑ, παγκόσμιου κράτους. Το τελευταίο εγχείρημα οικοδόμησης ενός παγκόσμιου κράτους, προεξαρχουσών των ΗΠΑ, απέτυχε ήδη παταγωδώς.
Αναπόδραστα η παγκοσμιοποιημένη περίοδος που βιώνουμε σήμερα αφορά ιδιαιτέρως και στην πτυχή του πολιτισμού σε μια ευρύτατη οπτική, με την εξορισμού προσέγγιση των διαφόρων κουλτούρων και κοινωνικών τάξεων και την τάση αναμόρφωσης των υπαρχόντων σχημάτων ή την πρόκληση διαμόρφωσης ενός ομογενοποιημένου μοντέλου κουλτούρας με την σύγκλιση και εναρμόνιση πολιτισμικών αξιών.
Η ανωτέρω περιγραφή αποτυπώνει την διάθρωση του κόσμου σε ένα οριζόντιο άξονα, όπου παρατηρείται η ομογενοποίηση των στάσεων και συμπεριφορών της κουλτούρας του ανθρώπου, στην καθημερινότητά του, σε οικουμενικό επίπεδο και η δυνάμει διαμόρφωση ενός ενιαίου παγκόσμιου συνόλου που εκφράζεται στις πρακτικές μορφές της ζωής, όπως είναι το φαγητό, η ενδυμασία, η μουσική, όσο και στην αντίληψη του κόσμου σε μια ενιαία προσέγγιση όλων και προς όλα.
Παράλληλα, αναδεικνύεται και η σύγκρουση των διαφόρων πολιτισμικών μοντέλων με εμφανείς τις τάσεις για ριζοσπαστική εναντίωση προς την σύμπλευση με την ιδεολογία του δυτικού φιλελευθερισμού ή τις επιταγές του δυτικοτραφούς και αμερικανικού προτύπου. Το φαινόμενο της διαιρετικής τομής του κόσμου με έμφαση στην πτυχή του πολιτισμού δεν εμφανίζεται μόνο στις χώρες που αναπτύσσεται ο εκάστοτε πολιτισμός, αλλά στην σημερινή εποχή αποκτά ευρύτατες διαστάσεις που, όπως καθημερινά παρακολουθούμε, εκδηλώνεται ως ασύμμετρη απειλή και ειδικά στην περίπτωση της ισλαμικής τρομοκρατίας, κατά τρόπο φρικώδη και ασύλληπτα βίαιο.
Η έννοια της ασύμμετρης απειλής γεννήθηκε από τις αποτυχημένες πολεμικές επεμβάσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην Μέση Ανατολή, με έμφαση στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, όπου με διακηρυγμένο στόχο την δημοκρατία και την ελευθερία έφεραν το χάος και την εξαθλίωση, συμβάλλοντας καθοριστικά στην γέννηση του φαινομένου της ισλαμικής τρομοκρατίας. Η προχειρότητα, η ανευθυνότητα και η επιπολαιότητα, με την οποία κινήθηκαν και κινούνται προκαλεί ανασφάλεια παντού γιατί δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε εκείνους ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν την σημερινή δράση των νεοβαρβάρων του Ισλάμ κατά τρόπο αποτελεσματικό και κυρίως χωρίς να προκαλέσουν περαιτέρω παρενέργειες, που να οδηγήσουν στην παγκοσμιοποίηση της σύγκρουσης των ακραίων ισλαμιστών με τον δυτικό κόσμο. Ο τρόπος που κινούνται, σχεδιάζουν και αντιμετωπίζουν τα προβλήματα οι ΗΠΑ μας θυμίζουν την περίφημη ρήση του Κλεμανσώ, όπου κατ’ αναλογία και παραφράζοντάς τον θα λέγαμε πως η εναπόθεση της ευθύνης για την παγκόσμια ειρήνη στις ΗΠΑ είναι εξαιρετικά υψηλού ρίσκου υπόθεση για αυτή τούτη την ειρήνη και την ασφάλεια.
Χριστόδουλος Κ.Γιαλλουρίδης
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
πηγή
Δημοσίευση σχολίου