Οι τεκτονικές μεταβολές στον αραβικό κόσμο και οι ισορροπίες εξουσίας της Δύσης. Τι μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια του Ισραήλ μακροπρόθεσμα. Η σημασία της ειρήνευσης με τους γείτονες. Γράφει ο G.Rachman.
Όταν την περασμένη εβδομάδα άκουσα τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου να δηλώνει ότι ο ισραηλινός βομβαρδισμός του σχολείου του ΟΗΕ είναι κάτι «αδύνατον να υπερασπιστούμε», για μια στιγμή νόμισα ότι κάτι καινούργιο συμβαίνει.
Οι Αμερικανοί σίγουρα δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν καταδικάσει τόσο έντονα το Ισραήλ, θεώρησα. Αλλά ένας συνάδελφος με καλύτερη μνήμη μου θύμισε ότι η κατάληψη της δυτικής Βηρυτού το 1982 από το Ισραήλ είχε υποχρεώσει τον Πρόεδρο Ronald Reagan (μάλιστα, τον Reagan) να καλέσει στο τηλέφωνο τον Menachem Begin, τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, και να τον κατηγορήσει ότι διαπράττει ολοκαύτωμα. Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στο να σκοτώνει ο στρατός του Ισραήλ εκατοντάδες πολίτες. Επίσης, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στη διεθνή κατακραυγή που προκαλεί.
Στα 32 χρόνια που πέρασαν από το τηλεφώνημα του Reagan στον Begin, έχει πέσει το Τείχος του Βερολίνου, έχει καταρρεύσει η Σοβιετική Ένωση, η Κίνα έχει μεταμορφωθεί, το απαρτχάιντ έληξε και το internet έφερε την επανάσταση στην επικοινωνία. Αλλά η διαμάχη Ισραηλινών - Παλαιστινίων συνεχίζεται (δύο φορές ιντιφάντα, τρεις εισβολές στη Γάζα, κι άλλοι πόλεμοι στον Λίβανο και αμέτρητες αποτυχημένες πρωτοβουλίες ειρήνευσης).
Ενώ όμως οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι παραμένουν μπλεγμένοι στην αιματηρή διαμάχη, η περιοχή γύρω τους αλλάζει ταχέως. Για την ώρα, αυτές οι αλλαγές, στην ουσία καθιστούν το Ισραήλ λιγότερο ευάλωτο στη διεθνή κατακραυγή. Μακροπρόθεσμα όμως, οι μεταβολές στις παγκόσμιες ισορροπίες εξουσίας δείχνουν ότι το μέλλον του είναι σκοτεινό, ειδικά αν δεν πετύχει ειρήνευση με τους Παλαιστίνιους.
Μέχρι στιγμής, το Ισραήλ ευνοείται από το γεγονός ότι ο αραβικός κόσμος, που έχει λειτουργήσει ως βασικός υπερασπιστής των Παλαιστινίων σε προηγούμενες συρράξεις, διαλύεται. Η Συρία και το Ιράκ μαστίζονται από διαμάχες και η Λιβύη βρίσκεται σε αναταραχή.
Η ίδια η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει δολοφονήσει εκατοντάδες υποστηρικτές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο Κάιρο και θεωρεί τη Χαμάς παραφυάδα της Αδελφότητας. Η Σαουδική Αραβία, η άλλη μεγάλη δύναμη στον αραβικό κόσμο, τρέφει επίσης βαθιά έχθρα για τη Χαμάς.
Έξω από την περιοχή, οι γεωπολιτικές μεταβολές τραβούν στα άκρα την αντιισραηλινή αντίδραση. Οι κυβερνήσεις της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας ανησυχούν βαθιά για την απειλή του ριζοσπαστικού Ισλάμ στις πατρίδες τους.
Την περασμένη εβδομάδα πάνω από 100 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην κινεζική επαρχία Σινζιάνγκ, σε μάχες που προκάλεσαν μουσουλμάνοι αποσχιστές. Στη Ρωσία υπάρχουν επίσης 20 εκατομμύρια μουσουλμάνοι πολίτες και, μετά από δύο άγριους πολέμους στην Τσετσενία, επικρατεί μια παράνοια για τους ισλαμιστές στρατιώτες. Ο Ινδός πρωθυπουργός Narendra Modi είναι ινδουιστής που κατηγορείται για συνενοχή στις αντιμουσουλμανικές ακρότητες.
Αυτές οι πολιτικές μεταβολές δεν καθρεφτίζονται στην επίσημη διπλωματία. Η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής έρευνας για πιθανά εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, στην πρόσφατη συνεδρίαση του συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (οι χώρες της Ε.Ε. απείχαν και οι ΗΠΑ καταψήφισαν).
Η καταδίκη όμως είχε κάτι το στερεότυπο. Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι στις υψηλού επιπέδου συναντήσεις μεταξύ των ηγετών του Ισραήλ και της Κίνας, οι Κινέζοι σπατάλησαν «το πολύ 20 δευτερόλεπτα» για το ζήτημα της Παλαιστίνης. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Benjamin Netanyahu και ο πρόεδρος της Ρωσίας Vladimir Putin είναι γνωστό ότι τα βρίσκουν περίφημα.
Ενώ όμως οι παραδοσιακοί εχθροί του Ισραήλ γίνονται λιγότερο επιθετικοί, οι σύμμαχοί του γίνονται λιγότερο φιλικοί. Η σχέση ανάμεσα στον κ. Netanyahu και τον Αμερικανό πρόεδρο Barack Obama είναι παγωμένη και ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι επικρίνουν ανοιχτά τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry.
Οι δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ δείχνουν επίσης ότι οι νέοι άνθρωποι συμπαθούν το Ισραήλ πολύ λιγότερο από τους μεγαλύτερους. Ωστόσο πρέπει να περάσουν δεκαετίες ίσως για να διυλιστούν αυτού του είδους οι μεταβολές στην αμερικανική πολιτική. Η θέση του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον έχει γερές βάσεις. Η αμερικανική Γερουσία ψήφισε ομόφωνα υπέρ της επίθεσης στην Γάζα και η κυβέρνηση Obama συνδυάζει τις διπλωματικές καταδίκες των πράξεων του Ισραήλ με συνεχιζόμενες πωλήσεις όπλων και παροχή βοήθειας.
Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν ανοιχτά αποτροπιασμό για τις πράξεις του Ισραήλ στη Γάζα και ο μεγάλος μουσουλμανικός πληθυσμός της Ευρώπης πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις εναντίον του. Αλλά οι μουσουλμάνοι της Ευρώπης είναι ομάδες συχνά περιθωριοποιημένες και αντιπαθείς.
Ο Γάλλος πρωθυπουργός Manuel Valls καταδίκασε τις αντισημιτικές διαδηλώσεις που όπως είπε καταλήγουν στον «τζιχαντισμό, στην αποσταθεροποίηση του Ισραήλ και στην έχθρα της Γαλλίας». Οι παρεμβάσεις αυτού του είδους βοηθούν το Ισραήλ γιατί μειώνουν τη συμπάθεια για τους Παλαιστίνιους.
Το Ισραήλ επί μακρόν ανησυχεί για το ενδεχόμενο κυρώσεων από την Ε.Ε. Αλλά τα μέτρα που συζητιούνται, για παράδειγμα η απαγόρευση των εισαγωγών από παράνομους ισραηλινούς οικισμούς, θα είχαν συμβολική μόνο επίδραση. Παρακολουθώντας τη διεθνή εικόνα, το Ισραήλ μοιάζει να αποφάσισε ότι αντέχει να αψηφήσει τη διεθνή καταδίκη του πολέμου στη Γάζα. Ίσως να υπολογίζει σωστά, τουλάχιστον όσον αφορά την τρέχουσα διαμάχη.
Αλλά οι πολιτικές μεταβολές που σήμερα βοηθούν το Ισραήλ μπορεί μακροπρόθεσμα να αποδειχθούν πολύ πιο δυσοίωνες. Η αναταραχή στον αραβικό κόσμο ίσως έχει προκαλέσει έναν συγκερασμό δυνάμεων που λειτουργεί υπέρ του. Αλλά η κατάσταση μπορεί εύκολα να αλλάξει. Και ορισμένες από τις ανερχόμενες δυνάμεις στην περιοχή -όπως το Isis στο Ιράκ- κάνουν τη Χαμάς να μοιάζει μετριοπαθής.
Σε ευρύτερο πεδίο, η σχετική αποκλιμάκωση της αμερικανικής ισχύος είναι κακή εξέλιξη για μια χώρα που, πολιτιστικά, αποτελεί «φυλάκιο» της Δύσης. Η προθυμία της Αμερικής για εμπλοκές στις διαμάχες της Μέσης Ανατολής μειώνεται. Κι αυτό σημαίνει ότι, μακροπρόθεσμα, το μόνο που μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια του Ισραήλ είναι η ειρήνευση με τους γείτονές του. Το γκρέμισμα της Γάζας και η δολοφονία εκατοντάδων πολιτών κάθε λίγα χρόνια απομακρύνει ακόμη περισσότερο αυτό το ενδεχόμενο.
Αλλά η εμμονική με την ασφάλεια κυβέρνηση του Ισραήλ, την οποία στηρίζει μια ακόμη πιο δεξιά κοινωνία, δεν δείχνει να σκέφτεται το μακροπρόθεσμο μέλλον.
Οι Αμερικανοί σίγουρα δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν καταδικάσει τόσο έντονα το Ισραήλ, θεώρησα. Αλλά ένας συνάδελφος με καλύτερη μνήμη μου θύμισε ότι η κατάληψη της δυτικής Βηρυτού το 1982 από το Ισραήλ είχε υποχρεώσει τον Πρόεδρο Ronald Reagan (μάλιστα, τον Reagan) να καλέσει στο τηλέφωνο τον Menachem Begin, τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, και να τον κατηγορήσει ότι διαπράττει ολοκαύτωμα. Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στο να σκοτώνει ο στρατός του Ισραήλ εκατοντάδες πολίτες. Επίσης, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στη διεθνή κατακραυγή που προκαλεί.Στα 32 χρόνια που πέρασαν από το τηλεφώνημα του Reagan στον Begin, έχει πέσει το Τείχος του Βερολίνου, έχει καταρρεύσει η Σοβιετική Ένωση, η Κίνα έχει μεταμορφωθεί, το απαρτχάιντ έληξε και το internet έφερε την επανάσταση στην επικοινωνία. Αλλά η διαμάχη Ισραηλινών - Παλαιστινίων συνεχίζεται (δύο φορές ιντιφάντα, τρεις εισβολές στη Γάζα, κι άλλοι πόλεμοι στον Λίβανο και αμέτρητες αποτυχημένες πρωτοβουλίες ειρήνευσης).
Ενώ όμως οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι παραμένουν μπλεγμένοι στην αιματηρή διαμάχη, η περιοχή γύρω τους αλλάζει ταχέως. Για την ώρα, αυτές οι αλλαγές, στην ουσία καθιστούν το Ισραήλ λιγότερο ευάλωτο στη διεθνή κατακραυγή. Μακροπρόθεσμα όμως, οι μεταβολές στις παγκόσμιες ισορροπίες εξουσίας δείχνουν ότι το μέλλον του είναι σκοτεινό, ειδικά αν δεν πετύχει ειρήνευση με τους Παλαιστίνιους.
Μέχρι στιγμής, το Ισραήλ ευνοείται από το γεγονός ότι ο αραβικός κόσμος, που έχει λειτουργήσει ως βασικός υπερασπιστής των Παλαιστινίων σε προηγούμενες συρράξεις, διαλύεται. Η Συρία και το Ιράκ μαστίζονται από διαμάχες και η Λιβύη βρίσκεται σε αναταραχή.
Η ίδια η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει δολοφονήσει εκατοντάδες υποστηρικτές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο Κάιρο και θεωρεί τη Χαμάς παραφυάδα της Αδελφότητας. Η Σαουδική Αραβία, η άλλη μεγάλη δύναμη στον αραβικό κόσμο, τρέφει επίσης βαθιά έχθρα για τη Χαμάς.
Έξω από την περιοχή, οι γεωπολιτικές μεταβολές τραβούν στα άκρα την αντιισραηλινή αντίδραση. Οι κυβερνήσεις της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας ανησυχούν βαθιά για την απειλή του ριζοσπαστικού Ισλάμ στις πατρίδες τους.
Την περασμένη εβδομάδα πάνω από 100 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην κινεζική επαρχία Σινζιάνγκ, σε μάχες που προκάλεσαν μουσουλμάνοι αποσχιστές. Στη Ρωσία υπάρχουν επίσης 20 εκατομμύρια μουσουλμάνοι πολίτες και, μετά από δύο άγριους πολέμους στην Τσετσενία, επικρατεί μια παράνοια για τους ισλαμιστές στρατιώτες. Ο Ινδός πρωθυπουργός Narendra Modi είναι ινδουιστής που κατηγορείται για συνενοχή στις αντιμουσουλμανικές ακρότητες.
Αυτές οι πολιτικές μεταβολές δεν καθρεφτίζονται στην επίσημη διπλωματία. Η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής έρευνας για πιθανά εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, στην πρόσφατη συνεδρίαση του συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (οι χώρες της Ε.Ε. απείχαν και οι ΗΠΑ καταψήφισαν).
Η καταδίκη όμως είχε κάτι το στερεότυπο. Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι στις υψηλού επιπέδου συναντήσεις μεταξύ των ηγετών του Ισραήλ και της Κίνας, οι Κινέζοι σπατάλησαν «το πολύ 20 δευτερόλεπτα» για το ζήτημα της Παλαιστίνης. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Benjamin Netanyahu και ο πρόεδρος της Ρωσίας Vladimir Putin είναι γνωστό ότι τα βρίσκουν περίφημα.
Ενώ όμως οι παραδοσιακοί εχθροί του Ισραήλ γίνονται λιγότερο επιθετικοί, οι σύμμαχοί του γίνονται λιγότερο φιλικοί. Η σχέση ανάμεσα στον κ. Netanyahu και τον Αμερικανό πρόεδρο Barack Obama είναι παγωμένη και ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι επικρίνουν ανοιχτά τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry.
Οι δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ δείχνουν επίσης ότι οι νέοι άνθρωποι συμπαθούν το Ισραήλ πολύ λιγότερο από τους μεγαλύτερους. Ωστόσο πρέπει να περάσουν δεκαετίες ίσως για να διυλιστούν αυτού του είδους οι μεταβολές στην αμερικανική πολιτική. Η θέση του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον έχει γερές βάσεις. Η αμερικανική Γερουσία ψήφισε ομόφωνα υπέρ της επίθεσης στην Γάζα και η κυβέρνηση Obama συνδυάζει τις διπλωματικές καταδίκες των πράξεων του Ισραήλ με συνεχιζόμενες πωλήσεις όπλων και παροχή βοήθειας.
Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν ανοιχτά αποτροπιασμό για τις πράξεις του Ισραήλ στη Γάζα και ο μεγάλος μουσουλμανικός πληθυσμός της Ευρώπης πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις εναντίον του. Αλλά οι μουσουλμάνοι της Ευρώπης είναι ομάδες συχνά περιθωριοποιημένες και αντιπαθείς.
Ο Γάλλος πρωθυπουργός Manuel Valls καταδίκασε τις αντισημιτικές διαδηλώσεις που όπως είπε καταλήγουν στον «τζιχαντισμό, στην αποσταθεροποίηση του Ισραήλ και στην έχθρα της Γαλλίας». Οι παρεμβάσεις αυτού του είδους βοηθούν το Ισραήλ γιατί μειώνουν τη συμπάθεια για τους Παλαιστίνιους.
Το Ισραήλ επί μακρόν ανησυχεί για το ενδεχόμενο κυρώσεων από την Ε.Ε. Αλλά τα μέτρα που συζητιούνται, για παράδειγμα η απαγόρευση των εισαγωγών από παράνομους ισραηλινούς οικισμούς, θα είχαν συμβολική μόνο επίδραση. Παρακολουθώντας τη διεθνή εικόνα, το Ισραήλ μοιάζει να αποφάσισε ότι αντέχει να αψηφήσει τη διεθνή καταδίκη του πολέμου στη Γάζα. Ίσως να υπολογίζει σωστά, τουλάχιστον όσον αφορά την τρέχουσα διαμάχη.
Αλλά οι πολιτικές μεταβολές που σήμερα βοηθούν το Ισραήλ μπορεί μακροπρόθεσμα να αποδειχθούν πολύ πιο δυσοίωνες. Η αναταραχή στον αραβικό κόσμο ίσως έχει προκαλέσει έναν συγκερασμό δυνάμεων που λειτουργεί υπέρ του. Αλλά η κατάσταση μπορεί εύκολα να αλλάξει. Και ορισμένες από τις ανερχόμενες δυνάμεις στην περιοχή -όπως το Isis στο Ιράκ- κάνουν τη Χαμάς να μοιάζει μετριοπαθής.
Σε ευρύτερο πεδίο, η σχετική αποκλιμάκωση της αμερικανικής ισχύος είναι κακή εξέλιξη για μια χώρα που, πολιτιστικά, αποτελεί «φυλάκιο» της Δύσης. Η προθυμία της Αμερικής για εμπλοκές στις διαμάχες της Μέσης Ανατολής μειώνεται. Κι αυτό σημαίνει ότι, μακροπρόθεσμα, το μόνο που μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια του Ισραήλ είναι η ειρήνευση με τους γείτονές του. Το γκρέμισμα της Γάζας και η δολοφονία εκατοντάδων πολιτών κάθε λίγα χρόνια απομακρύνει ακόμη περισσότερο αυτό το ενδεχόμενο.
Αλλά η εμμονική με την ασφάλεια κυβέρνηση του Ισραήλ, την οποία στηρίζει μια ακόμη πιο δεξιά κοινωνία, δεν δείχνει να σκέφτεται το μακροπρόθεσμο μέλλον.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου