Το πολύπλοκο παζλ της Λιβύης

Η αριστοτεχνική διαχείριση των διαφορών μεταξύ των φυλών κράτησε τον συνταγματάρχη στην εξουσία για πάνω από 40 χρόνια, αλλά όλα δείχνουν πως τώρα έχασε τον έλεγχο.

Κλειδί» για το μέλλον του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι αναμένεται να αποτελέσει η στάση των φυλάρχων της Λιβύης. Αντίθετα με την Τυνησία και την Αίγυπτο,
όπου καταλυτικό ρόλο έπαιξε η ελίτ του στρατού -κυρίως με την άρνησή της να ανοίξει πυρ κατά του λαού-, στη Λιβύη παρατηρείται μια πολύ πιο σύνθετη και ασαφής δομή εξουσίας την οποία διαχειριζόταν με «μαεστρία» για πάνω από 40 χρόνια ο Καντάφι.
Προερχόμενος από τη μικρή φυλή Καντάφα -τα μέλη της οποίας ήταν στο παρελθόν νομάδες βοσκοί-, ο συνταγματάρχης βασίστηκε σε αυτήν αλλά και στις φυλές Ουαρφάλι και Μαγράχι (οι πλέον πολυπληθείς) για να εδραιώσει την εξουσία του, περιθωριοποιώντας ταυτόχρονα άλλες μικρότερες φυλές που βρίσκονταν στο πλούσιο σε πετρέλαιο ανατολικό τμήμα της χώρας.

Ενισχύοντας -παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου- τη «φυλετική ταυτότητα», ο Καντάφι κυβερνούσε βασιζόμενος σε δύο πυλώνες, τη δημιουργία «προνομιούχων» φυλών στο εσωτερικό και τη διπλωματία του πετρελαίου στο εξωτερικό. Τα μέλη της φυλής του προωθήθηκαν σε προνομιούχες μονάδες του στρατού και στην προσωπική φρουρά του, ενώ οι Ουαρφάλι απέκτησαν ισχυρή παρουσία στον μηχανισμό ασφαλείας και οι Μαγράχι δραστηριοποιούνταν στη διοίκηση.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Καντάφι κατάφερνε επί πολλά χρόνια να εξαγοράζει και να οπλίζει ορισμένες φυλές στρέφοντάς τες εναντίον άλλων τμημάτων του πληθυσμού, αυτό δεν φαίνεται να αρκεί σήμερα για να του εξασφαλίσει την παραμονή στην εξουσία.
Οπως επισημαίνουν αναλυτές, ο Καντάφι έχει ήδη χάσει τον έλεγχο στο ανατολικό τμήμα της χώρας, όπου δεν υπήρξε ποτέ δημοφιλής, αλλά παράλληλα παρατηρούνται πολλά περιστατικά «αποστασίας» από μέλη του στρατού που ανήκουν σε φυλές οι οποίες ήταν μέχρι χθες «πιστές» στο καθεστώς. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μέχρι πρότινος στρατηγική τού «διαίρει και βασίλευε» που ακολουθούσε ο Καντάφι έναντι των φυλών δεν φαίνεται να επιβιώνει, κυρίως επειδή τα μέλη των ισχυρών φυλών που προωθήθηκαν στον στρατό δείχνουν την τάση να ενώνονται με τον λαό, ακόμη και με παραδοσιακά αντίπαλες φυλές, βάζοντας την φυλετική τους ταυτότητα σε δεύτερη μοίρα.
Ομως, ορισμένοι αναλυτές προειδοποιούν πως ο Καντάφι έχει μάθει όλες αυτές τις δεκαετίες να χειρίζεται με μεγάλο «ταλέντο» τις φυλετικές αντιπαλότητες και δεν αποκλείεται να προσπαθήσει να δελεάσει χρηματικά και να οπλίσει άλλες μικρότερες φυλές ώστε να οδηγήσει τη χώρα σε ενδο-φυλετική σύρραξη.
ΕΘΝΟΣ