Σε επικίνδυνη κλιμάκωση έχει οδηγηθεί η… κόντρα ανάμεσα σε Ρωσία και ΝΑΤΟ-ΕΕ, με φόντο τις επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις του εναέριου χώρου χωρών της Συμμαχίας τις τελευταίες εβδομάδες.
Την Παρασκευή, τρία ρωσικά MiG-31 παραβίασαν τον εσθονικό εναέριο χώρο για 12 λεπτά, προτού αναχαιτιστούν από μαχητικά του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων ιταλικών F-35 που συμμετέχουν στην αποστολή ενισχυμένης αστυνόμευσης του εναέριου χώρου της Βαλτικής. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ρωσικά drones εισήλθαν στο έδαφος της Πολωνίας και τουλάχιστον τρία καταρρίφθηκαν, μετά από την επέμβαση πολωνικών F-16 και ολλανδικών F-35. Πλέον το ΝΑΤΟ βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα δύσκολο ερώτημα: Aν πρέπει να απαντήσει καταρρίπτοντας τα ρωσικά αεροσκάφη.
«Η Ρωσία δεν πρέπει να έχει καμία αμφιβολία: το ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοί του θα χρησιμοποιήσουν, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όλα τα απαραίτητα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα για να αμυνθούν», ανέφεραν οι πρεσβευτές του ΝΑΤΟ σε δήλωση που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη.
Από την πλευρά της, η Μόσχα επιμένει ότι δεν έχει κάνει τίποτα κακό.
Η συζήτηση για κατάρριψη ρωσικών μαχητικών
Αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και της Σουηδίας, προειδοποιούν τώρα ότι είναι έτοιμες να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη που εισέρχονται στον εναέριο χώρο τους.
Όμως, σύμφωνα με τον Charly Salonius-Pasternak, διευθύνοντα σύμβουλο του think tank Nordic West Office με έδρα το Ελσίνκι, υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά μεταξύ της Μόσχας και του ΝΑΤΟ. «Η Ρωσία έχει πει ότι θεωρεί πως βρίσκεται σε στρατιωτική σύγκρουση με εμάς και τη Δύση. Εμείς δεν το βλέπουμε έτσι, και γι’ αυτό, οι κανόνες εμπλοκής μας είναι διαφορετικοί», δήλωσε.
Στο πλαίσιο αυτό το Politico παρουσιάζει -με τη μορφή ερωταπαντήσεων- όλα όσα ισχύουν για τα περιθώρια αντίδρασης του ΝΑΤΟ.
Ποιοι είναι οι κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ;
Οι κανόνες εμπλοκής της συμμαχίας είναι απόρρητοι.
Καθορίζουν «τις παραμέτρους για το τι μπορεί να κάνει ο στρατός σε οποιαδήποτε δεδομένη κατάσταση, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πολύ διαφορετικοί ανάλογα με την αποστολή ή την επιχείρηση», εξήγησε η Oana Lungescu, πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, η οποία σήμερα είναι διακεκριμένη συνεργάτιδα στο think tank Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Οι κανόνες εμπλοκής πρέπει να είναι σύμφωνοι με την πολιτική κατεύθυνση της συμμαχίας, πρόσθεσε. «Για το ΝΑΤΟ, η κύρια πολιτική κατεύθυνση είναι ότι πρόκειται για μια αμυντική συμμαχία, στόχος της οποίας είναι να αποτρέψει την επιθετικότητα και να προλάβει οποιαδήποτε σύγκρουση, και αν αυτό αποτύχει, να αμυνθεί και να την καταστρέψει».
Εγκρίνονται από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (NAC), στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ. Εφαρμόζονται από τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης (SACEUR), ο οποίος σήμερα είναι ο στρατηγός Alexus Grynkewich, στρατηγός της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ που επίσης διοικεί τις αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Όπως κάθε πολιτική απόφαση εντός της συμμαχίας, οι κανόνες εμπλοκής απαιτούν συναίνεση.
Τι γίνεται με τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις;
Οι κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ δεν εμποδίζουν τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις στο έδαφός τους, όταν βρίσκονται υπό εθνική διοίκηση.
Την Τρίτη, η Λιθουανία υιοθέτησε νέους κανόνες που επιτρέπουν στον στρατό της να αντιδρά σε παραβιάσεις του εναέριου χώρου «νωρίτερα και ταχύτερα». Η Ρουμανία, της οποίας ο εναέριος χώρος παραβιάστηκε πολλές φορές από ρωσικά drones τους τελευταίους μήνες, συγκαλεί την Πέμπτη το Ανώτατο Συμβούλιο Άμυνας για να καθορίσει τους κανόνες εμπλοκής σε περίπτωση περισσότερων εισβολών από drones ή επανδρωμένα αεροσκάφη.
Ωστόσο, μπορεί να υπάρξουν κίνδυνοι αν μια μονομερής ενέργεια μιας χώρας οδηγήσει σε κλιμάκωση, όπως άφησε να εννοηθεί τη Δευτέρα ο Πολωνός πρωθυπουργός Donald Tusk. «Είμαστε έτοιμοι για οποιαδήποτε απόφαση με στόχο την καταστροφή αντικειμένων που μπορεί να μας απειλήσουν, όπως τα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη», δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, προσθέτοντας παράλληλα ότι πρέπει επίσης να επιτευχθεί κάποια μορφή συναίνεσης μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ. «Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος… ότι όλοι οι σύμμαχοί μας θα το αντιμετωπίσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως εμείς. Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος ότι όταν η σύγκρουση εισέλθει σε μια τόσο οξεία φάση, δεν θα είμαστε μόνοι σε αυτό», συνέχισε ο Πολωνός πρωθυπουργός. «Πρέπει να το σκεφτούμε δύο φορές πριν αποφασίσουμε για ενέργειες που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια πολύ οξεία φάση της σύγκρουσης».
Όμως, αυτό το σενάριο δεν θα είχε εφαρμογή στην κατάσταση της Παρασκευής πάνω από την Εσθονία, επειδή τα κράτη της Βαλτικής δεν διαθέτουν δικούς τους στόλους μαχητικών αεροσκαφών και βασίζονται στις αποστολές αστυνόμευσης του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με έναν πρώην αξιωματούχο του ΝΑΤΟ, ακριβώς επειδή η Εσθονία δεν έχει δικά της πολεμικά αεροπλάνα, η Ρωσία παραβίασε τον εναέριο χώρο της χώρας: «Εάν η εισβολή είχε γίνει πάνω από τη Φινλανδία, οι Φινλανδοί θα μπορούσαν να είχαν αποφασίσει να το καταρρίψουν. Στον εναέριο χώρο της Βαλτικής, είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε την αλυσίδα διοίκησης του ΝΑΤΟ».
Γιατί το ΝΑΤΟ δεν κατέρριψε τα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι -τόσο πολιτικοί όσο και στρατιωτικοί- για τους οποίους τα πολεμικά αεροπλάνα του ΝΑΤΟ δεν κατέρριψαν τα ρωσικά MiG-31 την περασμένη εβδομάδα.
«Οι αποφάσεις για το αν θα γίνει κατάρριψη αεροσκαφών… βασίζονται πάντα σε διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την απειλή που συνιστά το αεροσκάφος», δήλωσε την Τρίτη ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Mark Rutte, υποστηρίζοντας ότι «δεν εντοπίστηκε καμία άμεση απειλή» στην Εσθονία.
Επανέλαβε τα λόγια του πρωθυπουργού της Εσθονίας Kristen Michal, ο οποίος δήλωσε ότι «υπάρχουν σίγουρα διάφορες παράμετροι για τη χρήση βίας», αφήνοντας να εννοηθεί ότι το περιστατικό της Παρασκευής δεν το επέβαλε, παρά τον προφανώς σκόπιμο χαρακτήρα του.
Η απάντηση του ΝΑΤΟ ήταν σύμφωνη με τη διαδικασία, δήλωσε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης ο πρώην αρχηγός της πολεμικής αεροπορίας της Εσθονίας Jaak Tarien, προσθέτοντας ότι η βία δεν χρησιμοποιείται αμέσως σε καιρό ειρήνης, με την υπόθεση ότι οι παραβιάσεις μπορεί να είναι λάθος.
Σύμφωνα με τον Mykola Bielieskov, Ουκρανό στρατιωτικό αναλυτή και ερευνητή στο Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών της Ουκρανίας, τόσο ο κίνδυνος κλιμάκωσης όσο και η αβεβαιότητα σχετικά με τη στάση του Donald Trump έπαιξαν ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε το ΝΑΤΟ. «ΚΣανείς δεν θα ξεκινήσει τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο εξαιτίας αυτού», είπε. Οι ευρωπαϊκές χώρες «πιστεύουν ότι το ΝΑΤΟ συγκρατείται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει βεβαιότητα για την αντίδραση και τη θέση των ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Trump».
Επιδιώκουν οι χώρες του ΝΑΤΟ να αλλάξουν τους κανόνες εμπλοκής;
Είναι ασαφές κατά πόσο οι ισχύοντες κανόνες εμπλοκής επιτρέπουν στους μαχητές του ΝΑΤΟ να καταρρίπτουν ρωσικά πολεμικά αεροπλάνα – και αν ναι, υπό ποιες συνθήκες.
Μέσα στη συμμαχία, η γενική αίσθηση είναι ότι οι αμυντικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ είναι επαρκείς.
«Θα υπάρξουν πολλές συζητήσεις» μετά την Εσθονία, δήλωσε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ, στον οποίο χορηγήθηκε ανωνυμία για να μιλήσει με ειλικρίνεια, «αλλά δεν υπήρχε η αίσθηση ότι ήμασταν πίσω».
Υπάρχει μια συνεχιζόμενη συζήτηση για το αν οι κανόνες για τις αποστολές αστυνόμευσης του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ πρέπει να γίνουν πιο αυστηροί. «Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν στο ΝΑΤΟ σχετικά με τα κατάλληλα μέτρα και τις απαντήσεις. Είναι σημαντικό η Ρωσία να αλλάξει τη συμπεριφορά της», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.
Κορυφαίοι αξιωματούχοι στην Εσθονία, τη Λιθουανία και την Τσεχία ζητούν μια πιο δυναμική απάντηση την επόμενη φορά που η Ρωσία θα δοκιμάσει το ΝΑΤΟ, δηλαδή την κατάρριψη των πολεμικών αεροσκαφών της Μόσχας. «Πρέπει να απαντήσουμε κατάλληλα, συμπεριλαμβανομένης ενδεχομένως της κατάρριψης ρωσικών αεροσκαφών», δήλωσε ο Τσέχος πρόεδρος Petr Pavel.
Μιλώντας στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών την Τρίτη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ρωτήθηκε αν πιστεύει ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη που εισέρχονται στον εναέριο χώρο τους. «Ναι, το πιστεύω», απάντησε.
«Ελήφθη», απάντησε ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Radosław Sikorski.
Πώς θα μπορούσε το ΝΑΤΟ να αλλάξει τους κανόνες εμπλοκής;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αλλαγή των κανόνων εμπλοκής θα έπρεπε να περάσει από το NAC, όπου οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ θα λάμβαναν μια απόφαση βασισμένη σε συναίνεση, στηριζόμενοι σε στρατιωτικές συμβουλές και συζητήσεις με τον SACEUR Grynkewich.
Ωστόσο, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο SACEUR έχει περισσότερη εξουσία να κάνει προσαρμογές χωρίς να περνά από το NAC – όπως το να στέλνει περισσότερα πλοία ή αεροπλάνα σε μια δεδομένη περιοχή.
«Τα αμυντικά σχέδια του ΝΑΤΟ ενεργοποιήθηκαν στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Αυτά τα σχέδια… συνεχίζουν να προσαρμόζονται, γεγονός που δίνει επίσης στον SACEUR σημαντική εξουσία σχετικά με τον τρόπο χρήσης των μέσων και των δυνάμεων», δήλωσε η Lungescu, η πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ.
Τι συνέβη την τελευταία φορά που μια χώρα του ΝΑΤΟ κατέρριψε ρωσικό αεροσκάφος;
Το 2015, η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό Sukhoi-24M κοντά στα τουρκοσυριακά σύνορα, μετά από παραβίαση του εναέριου χώρου διάρκειας 17 δευτερολέπτων και έπειτα από αρκετές προειδοποιήσεις.
Ωστόσο, το περιστατικό αυτό δεν αποτελούσε μέρος αποστολής του ΝΑΤΟ -σε αντίθεση με το περιστατικό της Παρασκευής– αλλά έγινε στο πλαίσιο εθνικής δικαιοδοσίας. «Είχαν τη δική τους πολεμική αεροπορία και έλαβαν την απόφαση σε εθνικό επίπεδο, ενώ ενημέρωσαν τους συμμάχους (λεπτομερώς) μόνο εκ των υστέρων. Αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό», δήλωσε ο ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ που αναφέρθηκε παραπάνω.
Η Άγκυρα ενεργοποίησε το Άρθρο 4 του ΝΑΤΟ και έπαιξε τον ήχο της προειδοποίησης στο NAC, το οποίο στη συνέχεια εξέδωσε ανακοίνωση. Μετά από αυτό, η στρατιωτική συμμαχία βοήθησε την Τουρκία να παρακολουθεί τον εναέριο χώρο της με περισσότερα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης AWACS.
Σύμφωνα με τον Tarien της Εσθονίας, το περιστατικό είχε συνέπειες: Η Μόσχα επέβαλε εμπορικές κυρώσεις στην Άγκυρα και ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan ζήτησε τελικά συγγνώμη. Ωστόσο, τα ρωσικά αεροπλάνα σταμάτησαν να πετούν στον τουρκικό εναέριο χώρο.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου