Νίκος Στραβελάκης
Στον ανάλογο απολογισμό πριν από ένα χρόνο περίπου αναρωτιόμουν αν το 2023 θα ήταν η χρονιά που θα σημάδευε το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Σήμερα αυτό αποτελεί βεβαιότητα. Οι περιφερειακοί πόλεμοι συνεχίζονται και επεκτείνονται, οι ζώνες επιρροής παγιώνονται και οι οικονομικοί ανταγωνισμοί εντείνονται. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι οι περισσότερες χώρες αναζητούν πλέον χώρο και ρόλο στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται.
Το 2024 είναι σίγουρο ότι αυτό θα συνεχιστεί και θα ενταθεί ιδιαίτερα στην πορεία προς τις Αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Ο λόγος είναι ότι στο πλαίσιό τους θα συγκρουστούν διαφορετικές πολιτικές γραμμές στο εσωτερικό της κυρίαρχης τάξης των ΗΠΑ. Η γραμμή του προέδρου Biden προωθεί την επαναβιομηχάνιση της χώρας μέσα από ένα ευρύ πρόγραμμα επιδοτήσεων και ενισχύσεων στο όνομα της «πράσινης μετάβασης». Τη γραμμή αυτή συνόψισε πριν λίγο καιρό ο νομπελίστας Joseph Stiglitz στην Αθήνα. Χαριτολογώντας για τις απόψεις του προκατόχου του στο συμβούλιο οικονομικών εμπειρογνωμόνων των ΗΠΑ Michael Boskin είπε ότι, αντίθετα με τις απόψεις του κ. Boskin, έχει σημασία αν «οι ΗΠΑ παράγουν πατατάκια τσιπς ή τσιπς ηλεκτρονικών υπολογιστών». Άλλωστε, στους υπολογιστές και τον κυβερνοχώρο βρίσκεται η καρδιά της αντιπαράθεσης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα. Αντίστοιχα, στην παροχή και τον έλεγχο της αγοράς ενέργειας βρίσκεται και η αντιπαράθεση των ΗΠΑ με τη Ρωσία και τον Αραβικό κόσμο.
Στο γεωπολιτικό πεδίο η πολιτική Biden έχει δημιουργήσει αντιδράσεις. Η διεύρυνση της ομάδας BRICS από 1/1/2024 με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Αργεντινή είναι η σημαντικότερη εξέλιξη. Μια δυναμική που θα φέρει τη συγκεκριμένη ομάδα χωρών να αντιπροσωπεύει το 30% το παγκόσμιου ΑΕΠ. Περιέργως, αυτό δεν φαίνεται να προβληματίζει τους αρχιτέκτονες της πολιτικής Biden. Θεωρούν ότι αρκεί η αρραγής συμμαχία ΗΠΑ- Ευρωπαϊκής Ένωσης (την οποία θεωρούν δεδομένη), αφού αντιπροσωπεύουν από κοινού το 40% του παγκοσμίου ΑΕΠ. Τούτο, κατά τους συνεργάτες του προέδρου Biden, εξασφαλίζει την μεγέθυνση της αναγεννημένης βιομηχανίας τους μάλιστα χωρίς το κινεζικό ανταγωνισμό.
Αυτό όμως δεν αρέσει καθόλου στους Αμερικανούς τραπεζίτες οι οποίοι θέλουν την εκτόνωση των περιφερειακών αντιδράσεων και την παύση των αναγκαστικών μέτρων απέναντι σε Ρώσους ολιγάρχες, Κινέζους γραφειοκράτες και Άραβες επενδυτές. Πόσο μάλλον όταν υπάρχει ορατός κίνδυνος να απωλέσουν τα έσοδα από το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών swift και ίσως να βρεθούν και απέναντι σε ένα νέο αποθεματικό νόμισμα ανταγωνιστικό προς το δολάριο και το ευρώ. Το τραπεζικό κεφάλαιο βρίσκεται πίσω από τη υποψηφιότητα Τράμπ και ποντάρει στη δυσαρέσκεια των φτωχών εργατικών στρωμάτων απέναντι στην ασφυκτική ανισότητα του σημερινού κόσμου για να επιτύχει την ανατροπή.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι σε αυτό το πλαίσιο η προεδρία Biden θα προσπαθήσει να δώσει μόνιμο χαρακτήρα στους πολέμους στην Ουκρανία και στη γενοκτονία στη Παλαιστίνη, ενώ η ρατσιστική και ξενόφοβη ρητορική του Τράμπ αναμένεται να ξεπεράσει κάθε όριο. Είναι μια τραγωδία από κάθε άποψη
Στο περιβάλλον της κρίσης τέτοιου είδους Ιμπεριαλιστικές και ενδοαστικές αντιθέσεις μόνο δεινά μπορούν να φέρουν. Αυτό δεν είναι προφανές μόνο στη Γάζα και τις υπόλοιπες δοκιμαζόμενες περιοχές του πλανήτη. Είναι περισσότερο από εμφανές και στο εσωτερικό των Ιμπεριαλιστικών χωρών. Στην Αμερική του Biden και του Τράμπ το προσδόκιμο ζωής των φτωχών έχει φτάσει να μειώνεται. Είναι η πρώτη φορά μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Την ίδια ώρα η ανώτατη εκπαίδευση αποτελεί άπιαστο όνειρο για όλο και περισσότερους νέους και νέες κυρίως λόγω των υψηλών διδάκτρων.
Η Ελλάδα παρόλο που είναι η μόνη οικονομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από τις λίγες παγκοσμίως όπου το ΑΕΠ είναι χαμηλότερο από το 2009 αυτές οι εξελίξεις δεν αποτελούν τμήμα του δημόσιου διαλόγου. Αντίθετα το 2024 φαίνεται ότι θα σημαδευτεί από σκληρές αντιπαραθέσεις για τη Δημόσια ανώτατη παιδεία και υγεία. Την ίδια ώρα η χάραξη των ΑΟΖ στο Αιγαίο από τις πολυεθνικές αντιμετωπίζεται σαν ένα διμερές ζήτημα Ελλάδας – Τουρκίας παρόλο που συνδέεται με ευρύτερες ισορροπίες στην περιοχή.
Το 2024 είναι σίγουρο ότι αυτό θα συνεχιστεί και θα ενταθεί ιδιαίτερα στην πορεία προς τις Αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Ο λόγος είναι ότι στο πλαίσιό τους θα συγκρουστούν διαφορετικές πολιτικές γραμμές στο εσωτερικό της κυρίαρχης τάξης των ΗΠΑ. Η γραμμή του προέδρου Biden προωθεί την επαναβιομηχάνιση της χώρας μέσα από ένα ευρύ πρόγραμμα επιδοτήσεων και ενισχύσεων στο όνομα της «πράσινης μετάβασης». Τη γραμμή αυτή συνόψισε πριν λίγο καιρό ο νομπελίστας Joseph Stiglitz στην Αθήνα. Χαριτολογώντας για τις απόψεις του προκατόχου του στο συμβούλιο οικονομικών εμπειρογνωμόνων των ΗΠΑ Michael Boskin είπε ότι, αντίθετα με τις απόψεις του κ. Boskin, έχει σημασία αν «οι ΗΠΑ παράγουν πατατάκια τσιπς ή τσιπς ηλεκτρονικών υπολογιστών». Άλλωστε, στους υπολογιστές και τον κυβερνοχώρο βρίσκεται η καρδιά της αντιπαράθεσης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα. Αντίστοιχα, στην παροχή και τον έλεγχο της αγοράς ενέργειας βρίσκεται και η αντιπαράθεση των ΗΠΑ με τη Ρωσία και τον Αραβικό κόσμο.
Στο γεωπολιτικό πεδίο η πολιτική Biden έχει δημιουργήσει αντιδράσεις. Η διεύρυνση της ομάδας BRICS από 1/1/2024 με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Αργεντινή είναι η σημαντικότερη εξέλιξη. Μια δυναμική που θα φέρει τη συγκεκριμένη ομάδα χωρών να αντιπροσωπεύει το 30% το παγκόσμιου ΑΕΠ. Περιέργως, αυτό δεν φαίνεται να προβληματίζει τους αρχιτέκτονες της πολιτικής Biden. Θεωρούν ότι αρκεί η αρραγής συμμαχία ΗΠΑ- Ευρωπαϊκής Ένωσης (την οποία θεωρούν δεδομένη), αφού αντιπροσωπεύουν από κοινού το 40% του παγκοσμίου ΑΕΠ. Τούτο, κατά τους συνεργάτες του προέδρου Biden, εξασφαλίζει την μεγέθυνση της αναγεννημένης βιομηχανίας τους μάλιστα χωρίς το κινεζικό ανταγωνισμό.
Αυτό όμως δεν αρέσει καθόλου στους Αμερικανούς τραπεζίτες οι οποίοι θέλουν την εκτόνωση των περιφερειακών αντιδράσεων και την παύση των αναγκαστικών μέτρων απέναντι σε Ρώσους ολιγάρχες, Κινέζους γραφειοκράτες και Άραβες επενδυτές. Πόσο μάλλον όταν υπάρχει ορατός κίνδυνος να απωλέσουν τα έσοδα από το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών swift και ίσως να βρεθούν και απέναντι σε ένα νέο αποθεματικό νόμισμα ανταγωνιστικό προς το δολάριο και το ευρώ. Το τραπεζικό κεφάλαιο βρίσκεται πίσω από τη υποψηφιότητα Τράμπ και ποντάρει στη δυσαρέσκεια των φτωχών εργατικών στρωμάτων απέναντι στην ασφυκτική ανισότητα του σημερινού κόσμου για να επιτύχει την ανατροπή.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι σε αυτό το πλαίσιο η προεδρία Biden θα προσπαθήσει να δώσει μόνιμο χαρακτήρα στους πολέμους στην Ουκρανία και στη γενοκτονία στη Παλαιστίνη, ενώ η ρατσιστική και ξενόφοβη ρητορική του Τράμπ αναμένεται να ξεπεράσει κάθε όριο. Είναι μια τραγωδία από κάθε άποψη
Στο περιβάλλον της κρίσης τέτοιου είδους Ιμπεριαλιστικές και ενδοαστικές αντιθέσεις μόνο δεινά μπορούν να φέρουν. Αυτό δεν είναι προφανές μόνο στη Γάζα και τις υπόλοιπες δοκιμαζόμενες περιοχές του πλανήτη. Είναι περισσότερο από εμφανές και στο εσωτερικό των Ιμπεριαλιστικών χωρών. Στην Αμερική του Biden και του Τράμπ το προσδόκιμο ζωής των φτωχών έχει φτάσει να μειώνεται. Είναι η πρώτη φορά μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Την ίδια ώρα η ανώτατη εκπαίδευση αποτελεί άπιαστο όνειρο για όλο και περισσότερους νέους και νέες κυρίως λόγω των υψηλών διδάκτρων.
Η Ελλάδα παρόλο που είναι η μόνη οικονομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από τις λίγες παγκοσμίως όπου το ΑΕΠ είναι χαμηλότερο από το 2009 αυτές οι εξελίξεις δεν αποτελούν τμήμα του δημόσιου διαλόγου. Αντίθετα το 2024 φαίνεται ότι θα σημαδευτεί από σκληρές αντιπαραθέσεις για τη Δημόσια ανώτατη παιδεία και υγεία. Την ίδια ώρα η χάραξη των ΑΟΖ στο Αιγαίο από τις πολυεθνικές αντιμετωπίζεται σαν ένα διμερές ζήτημα Ελλάδας – Τουρκίας παρόλο που συνδέεται με ευρύτερες ισορροπίες στην περιοχή.
Δημοσίευση σχολίου