“Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς την Τουρκία, η οποία συνδυάζει μια δύσκολη γεωπολιτική κατάσταση υπό τον Ερντογάν που διακατέχεται από πεισματική επιθυμία να εξασφαλίσει μια ανεξάρτητη θέση στη διεθνή πολιτική σκακιέρα”, γράφει ρωσικό δημοσίευμα. “Δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των τουρκικών προεδρικών και βουλευτικών εκλογών του Μαΐου, αλλά βλέπουμε ότι η αντιπολίτευση δεν προσφέρει έναντι του Ερντογάν μια πειστική εναλλακτική. Σε περίπτωση νίκης του Ερντογάν η Ρωσία θα έχει να αντιμετωπίσει κατά τα επόμενα χρόνια την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, που διαμόρφωσε ο ίδιος.
Για να καταλάβουμε τι μοναδική θέση κατέχει ο διάδοχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην εικόνα μας για τον περιβάλλοντα κόσμο, αρκεί να θυμηθούμε ότι η Τουρκία είναι μια χώρα με την οποία η Ρωσία πολέμησε 12 φορές – περισσότερες από οποιονδήποτε στην ιστορία της. Οι Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι διήρκεσαν 350 χρόνια (1568-1918) και κράτησαν συνολικά 69 χρόνια και η μέση διάρκεια της ειρήνης δεν ξεπερνούσε το ένα τέταρτο του αιώνα. Ήταν η λύση του «τουρκικού προβλήματος» που έφερε την πιο ηρωική περίοδο της ρωσικής στρατιωτικής ιστορίας, όταν σε ολόκληρο τον 18ο αιώνα δεν είχαμε ήττες στο πεδίο της μάχης.
Ταυτόχρονα, υπάρχει κάποια υποτίμηση στις σχέσεις μας με την Τουρκία – άλλωστε είναι ο μοναδικός ιστορικός αντίπαλος της Ρωσίας, που δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί κατά την αυτοκρατορική περίοδο της εθνικής ιστορίας. Οι άλλες δύο – η Πολωνία και η Σουηδία – ηττήθηκαν και η θέση τους στις διεθνείς υποθέσεις έγινε ασήμαντη. Ακόμη και η Πολωνία, που αγωνίζεται να αποδείξει την παρουσία της στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, δεν θεωρείται από τους γείτονές της τίποτα περισσότερο από μια εδαφική βάση για την αμερικανική ή τη βρετανική πολιτική. Η Τουρκία, παρεμπιπτόντως, δεν θεωρείται ως τέτοια, αν και παραμένει χώρα του ΝΑΤΟ και παρέχει μια βάση για την ανάπτυξη αμερικανικών δυνάμεων.
Τελικά, το γεγονός ότι η Τουρκία μπόρεσε να παραμείνει ως ένα αρκετά μεγάλο κράτος με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι ακόμη και ευεργετικό για τη Ρωσία. Αν πριν από 100 χρόνια αυτή η δύναμη έπεφτε κάτω από τα χτυπήματα των αντιπάλων της, πολύ πιθανόν θα είχαμε να κάνουμε με ένα αδύναμο και πικρό εξάρτημα της Δύσης στον ισλαμικό κόσμο. Αυτό όμως δεν συνέβη. Και σε αρκετές δεκαετίες στενών σχέσεων με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, η τουρκική ελίτ έχει συσσωρεύσει αρκετό θυμό προς τους δυτικούς συμμάχους της. Και από την πλευρά της Ρωσίας, η Τουρκία έχει ακόμη και κάποιο σεβασμό, αφού αποδείχτηκε άσπαστο καρύδι για εμάς.
Η απόρριψη της Τουρκίας από τη Δύση είναι προϊόν βαθιών πολιτισμικών διαφορών. Όχι λιγότερο βαθιές από αυτές που χωρίζουν τη Ρωσία και την Ευρώπη. Και στις δύο περιπτώσεις, μιλάμε για ένα μείγμα πολιτιστικών-θρησκευτικών και ιστορικών παραγόντων σχέσεων μεταξύ Δύσης και μεγάλων εθνών, που δεν κατάφερε να υποτάξει στη θέλησή της. Τον περασμένο αιώνα, η Τουρκία προσπάθησε να γίνει Ευρώπη και μάλιστα στάθηκε στην αίθουσα αναμονής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αρκετές δεκαετίες.
Ο ίδιος ο Ερντογάν ξεκίνησε τις δραστηριότητές του στην εξωτερική πολιτική με την επιθυμία να ενταχθεί σε αυτήν την ένωση κρατών. Τώρα αυτές οι ιδέες έχουν σχεδόν ξεχαστεί στην Τουρκία. Η νέα γενιά της τουρκικής ελίτ μεγάλωσε με την αντίληψη ότι ο δρόμος προς την «ευρωπαϊκή οικογένεια» είναι κλειστός και ότι είναι απαραίτητο να οικοδομήσουμε μόνοι μας το μέλλον. Αυτό προσπαθεί να κάνει ο Ρετζέπ Ερντογάν, υπό την ηγεσία του οποίου η Άγκυρα μπόρεσε να κάνει πολλά για να ενισχύσει τη διεθνή της θέση.
Τα κοινά συμφέροντα Ρωσίας – Τουρκίας είναι ισχυρά
Οι πολυάριθμες συγκρούσεις με τους γείτονες δίνουν τη θέση τους στον διπλωματικό διάλογο. Η ισορροπία στα πρόθυρα μιας σύγκρουσης με τη Ρωσία το 2015 μετατράπηκε σε μια σχέση σεβασμού σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία πουλά όπλα στο καθεστώς του Κιέβου, αυτό δεν γίνεται αντιληπτό στη Ρωσία ως βάση για σύγκρουση. Άλλωστε, την ίδια στιγμή, οι τουρκικές επιχειρήσεις κάνουν πολλά για να μετριάσουν τις συνέπειες του οικονομικού πολέμου της Δύσης κατά της Μόσχας. Μπορεί να υπάρχουν πολλές ιδιωτικές διεκδικήσεις κατά του Τούρκου ηγέτη. Αλλά ποτέ δεν επιτρέπει στον εαυτό του κάτι για το οποίο θα μπορούσε να κατηγορηθεί για ανεπαρκή ευθύνη.
Οι ενέργειες της Άγκυρας, που πριν από μερικά χρόνια θεωρούνταν περιπετειώδεις, φαίνονται πλέον απολύτως φυσικές για ένα κράτος που επιδιώκει να διατηρήσει την ανεξαρτησία του σε δύσκολες εξωτερικές συνθήκες. Και εκ πρώτης όψεως, η σταθερή πολιτική των Ευρωπαίων αποδεικνύεται ότι είναι σημάδι της πλήρους αδυναμίας τους να επηρεάσουν με κάποιο τρόπο τη μοίρα τους και το μέλλον ολόκληρης της περιοχής.
Αν και δεν είναι φιλική, δεν δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στο Κρεμλίνο
Είναι η Τουρκία υπό τον Ερντογάν φιλική χώρα για τη Ρωσία; Όχι, αν συγκρίνουμε τη συμπεριφορά της με την Κίνα ή ακόμη και με μεμονωμένα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ. Ταυτόχρονα, όμως, δεν δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη Μόσχα, και μάλιστα βοηθά στην επίλυση ορισμένων. Η Άγκυρα δεν ξεχνά ποτέ το ενδιαφέρον της, αλλά ταυτόχρονα ακολουθεί μια ανεξάρτητη πολιτική που δεν μπορεί να κατηγορηθεί για απλή υλοποίηση των σχεδίων των άλλων. Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν μάλιστα ότι η Τουρκία είναι ένα παράδειγμα του πώς ένα μεσαίου μεγέθους κράτος μπορεί να συμπεριφέρεται σε μια αβέβαιη παγκόσμια τάξη και σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων.
Απρόβλεπτος ο Ερντογάν;
Κατά μία έννοια, είναι. Η τουρκική εξωτερική πολιτική υπό τον Ερντογάν ήταν και θα παραμείνει απρόβλεπτη με την καλή έννοια του όρου. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο Πρόεδρος Μακρόν ή ο Καγκελάριος Σολτς μπορούν να μιλήσουν πολύ για τον δισταγμό τους και για να βρουν τον δικό τους δρόμο. Ωστόσο, τελικά, οι πρακτικές ενέργειές τους είναι αρκετά αναμενόμενες – αντανακλούν τις αμερικανικές προτιμήσεις. Αλλά δεν είναι απολύτως απαραίτητο να περιμένουμε μια τέτοια γραμμική συμπεριφορά από την Άγκυρα. Πιο συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο, αλλά θα είναι τα τουρκικά συμφέροντα που θα λειτουργήσουν ως κύρια γραμμή εδώ και όχι τα συμφέροντα κάποιου άλλου. Επομένως, είναι δυνατό να αντιμετωπίσουμε την Τουρκία υπό τον Ερντογάν – αυτή η δύναμη είναι μια ανεξάρτητη μονάδα.
Η πτώση του Ερντογάν θα βλάψει τη Ρωσία…
Οι σοβαρές εσωτερικές πολιτικές ανατροπές στην Τουρκία και η άνοδος της αντιπολίτευσης στην εξουσία είναι δυσμενείς για τη Ρωσία. Πρώτα από όλα, γιατί η χώρα δεν έχει καταφέρει ακόμη να επιταχύνει τον απαιτούμενο ρυθμό ανεξάρτητης ανάπτυξης και να αποκτήσει την απαραίτητη οικονομική σταθερότητα για αυτό. Μια πιθανή εκλογική ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κυριολεκτικά θα παρασύρει την Τουρκία σε ένα αβέβαιο μέλλον.
Ταυτόχρονα, η πόρτα στο παρελθόν, όπου υπήρχαν σχέδια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μια ήρεμη ζωή ως πηγή εργασιακών πόρων για τις γηρασμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες, έχει ήδη κλείσει. Πρώτα από όλα γιατί η ίδια η Άγκυρα κατανοεί την αδυναμία να στηριχθεί σε μια τέτοια προοπτική. Η Τουρκία είναι ένα παράδειγμα της μοίρας ενός μεσαίου μεγέθους ανεξάρτητου κράτους της ταραγμένης εποχής μας. Η κρίση της παγκοσμιοποίησης και η αυξανόμενη σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων σημαίνει ότι χώρες όπως αυτή δεν μπορούν να ελπίζουν σε ένα ειρηνικό μέλλον.
Απομένουν δύο επιλογές: να υποτάξουν πλήρως τα συμφέροντά τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως συνέβη με τους Ευρωπαίους, ή να αναζητήσουν τους δικούς τους τρόπους ανάπτυξης, διακινδυνεύοντας συνεχώς να βρεθούν σε μια κατάσταση που απειλεί την ίδια τους την ύπαρξη.Πολλές χώρες προσπαθούν να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία βασιζόμενες στους φυσικούς τους πόρους, όπως οι αραβικές μοναρχίες αλλά και μερικές ασιατικές χώρες, αλλά δεν έχουν τις ζωηρές στρατιωτικές και πολιτικές δυνατότητες από τις οποίες διακατέχεται η Τουρκία…
Είναι η Τουρκία υπό τον Ερντογάν φιλική χώρα για τη Ρωσία; Όχι, αν συγκρίνουμε τη συμπεριφορά της με την Κίνα ή ακόμη και με μεμονωμένα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ. Ταυτόχρονα, όμως, δεν δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη Μόσχα, και μάλιστα βοηθά στην επίλυση ορισμένων. Η Άγκυρα δεν ξεχνά ποτέ το ενδιαφέρον της, αλλά ταυτόχρονα ακολουθεί μια ανεξάρτητη πολιτική που δεν μπορεί να κατηγορηθεί για απλή υλοποίηση των σχεδίων των άλλων. Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν μάλιστα ότι η Τουρκία είναι ένα παράδειγμα του πώς ένα μεσαίου μεγέθους κράτος μπορεί να συμπεριφέρεται σε μια αβέβαιη παγκόσμια τάξη και σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων.
Απρόβλεπτος ο Ερντογάν;
Κατά μία έννοια, είναι. Η τουρκική εξωτερική πολιτική υπό τον Ερντογάν ήταν και θα παραμείνει απρόβλεπτη με την καλή έννοια του όρου. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο Πρόεδρος Μακρόν ή ο Καγκελάριος Σολτς μπορούν να μιλήσουν πολύ για τον δισταγμό τους και για να βρουν τον δικό τους δρόμο. Ωστόσο, τελικά, οι πρακτικές ενέργειές τους είναι αρκετά αναμενόμενες – αντανακλούν τις αμερικανικές προτιμήσεις. Αλλά δεν είναι απολύτως απαραίτητο να περιμένουμε μια τέτοια γραμμική συμπεριφορά από την Άγκυρα. Πιο συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο, αλλά θα είναι τα τουρκικά συμφέροντα που θα λειτουργήσουν ως κύρια γραμμή εδώ και όχι τα συμφέροντα κάποιου άλλου. Επομένως, είναι δυνατό να αντιμετωπίσουμε την Τουρκία υπό τον Ερντογάν – αυτή η δύναμη είναι μια ανεξάρτητη μονάδα.
Η πτώση του Ερντογάν θα βλάψει τη Ρωσία…
Οι σοβαρές εσωτερικές πολιτικές ανατροπές στην Τουρκία και η άνοδος της αντιπολίτευσης στην εξουσία είναι δυσμενείς για τη Ρωσία. Πρώτα από όλα, γιατί η χώρα δεν έχει καταφέρει ακόμη να επιταχύνει τον απαιτούμενο ρυθμό ανεξάρτητης ανάπτυξης και να αποκτήσει την απαραίτητη οικονομική σταθερότητα για αυτό. Μια πιθανή εκλογική ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κυριολεκτικά θα παρασύρει την Τουρκία σε ένα αβέβαιο μέλλον.
Ταυτόχρονα, η πόρτα στο παρελθόν, όπου υπήρχαν σχέδια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μια ήρεμη ζωή ως πηγή εργασιακών πόρων για τις γηρασμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες, έχει ήδη κλείσει. Πρώτα από όλα γιατί η ίδια η Άγκυρα κατανοεί την αδυναμία να στηριχθεί σε μια τέτοια προοπτική. Η Τουρκία είναι ένα παράδειγμα της μοίρας ενός μεσαίου μεγέθους ανεξάρτητου κράτους της ταραγμένης εποχής μας. Η κρίση της παγκοσμιοποίησης και η αυξανόμενη σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων σημαίνει ότι χώρες όπως αυτή δεν μπορούν να ελπίζουν σε ένα ειρηνικό μέλλον.
Απομένουν δύο επιλογές: να υποτάξουν πλήρως τα συμφέροντά τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως συνέβη με τους Ευρωπαίους, ή να αναζητήσουν τους δικούς τους τρόπους ανάπτυξης, διακινδυνεύοντας συνεχώς να βρεθούν σε μια κατάσταση που απειλεί την ίδια τους την ύπαρξη.Πολλές χώρες προσπαθούν να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία βασιζόμενες στους φυσικούς τους πόρους, όπως οι αραβικές μοναρχίες αλλά και μερικές ασιατικές χώρες, αλλά δεν έχουν τις ζωηρές στρατιωτικές και πολιτικές δυνατότητες από τις οποίες διακατέχεται η Τουρκία…
Δημοσίευση σχολίου