Δημήτρης Μηλάκας
Μέσα στο προσεχές δεκαήμερο τα ελληνοτουρκικά και η έκρυθμη κατάσταση που έχουν διαμορφώσει οι επιλογές της Άγκυρας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα βρεθούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στο τραπέζι των συζητήσεων στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο: στις συνόδους κορυφής της Ε.Ε. (23-24.6) και του ΝΑΤΟ (29-30.6).
Αν και το ελληνοτουρκικό «πρόβλημα» δεν είναι το κορυφαίο στην ατζέντα των εν λόγω ευρω-ατλαντικών συνόδων, η βαριά/επικίνδυνη ατμόσφαιρα που έχει διαμορφωθεί στις σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας υποχρεώνει εταίρους και συμμάχους να ασχοληθούν με το θέμα, ασκώντας πίεση και επιρροή προκειμένου να περιοριστούν οι πιθανότητες μιας καλοκαιρινής ελληνοτουρκικής θερμής αντιπαράθεσης.
Σε κάθε περίπτωση τα ελληνοτουρκικά υπό το πρίσμα των τελευταίων τουρκικών απαιτήσεων/απειλών (αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου ή αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επ’ αυτών) βρίσκονται ήδη τοποθετημένα στο ευρω-ατλαντικό διπλωματικό τραπέζι από την Τουρκία, δίπλα ακριβώς από το veto της Άγκυρας στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη Συμμαχία, που «καίει» τις ΗΠΑ.
Αν δίπλα σ’ αυτά προστεθεί και η διακηρυγμένη πρόθεση της Άγκυρας να εισβάλει στη βόρεια Συρία, προκειμένου να υπονομεύσει το κουρδικό προγεφύρωμα των Αμερικανών στην περιοχή, καθώς και η απαίτησή της για επανέναρξη των εξοπλιστικών της προγραμμάτων από την αμερικανική πολεμική βιομηχανία, εμφανίζεται απτό το διαπραγματευτικό πλαίσιο που ήδη έχει διαμορφώσει η τουρκική ηγεσία προσπαθώντας να παζαρέψει με Αμερικανούς και Ευρωπαίους.
Συνοπτικά, ο Ερντογάν έχει θέσει στο τραπέζι:
-Τα ελληνοτουρκικά, επικεντρώνοντας στην απαίτηση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων.
-Τη συμμόρφωση Φινλανδίας και Σουηδίας με τους τουρκικούς όρους (ξερίζωμα Κούρδων και Τούρκων αντικαθεστωτικών) προκειμένου να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
-Τον σχεδιασμό δημιουργίας ζώνης ασφαλείας (τουρκικού προτεκτοράτου) στη βόρεια Συρία.
-Την άρση των αντιρρήσεων του αμερικανικού Κογκρέσου για την εξέλιξη συγκεκριμένων αμερικανοτουρκικών εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Οι Ευρωπαίοι
Το ανέβασμα των τόνων στα ελληνοτουρκικά από την Άγκυρα με τις προσωπικές επιθέσεις του Ερντογάν κατά του Μητσοτάκη και τις απροκάλυπτες απειλές αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας επί των νησιών του ανατολικού Αιγαίου έχει υποχρεώσει τους Ευρωπαίους εταίρους να μην αγνοήσουν την απαίτηση της Αθήνας για στήριξη και συμπαράσταση, τουλάχιστον σε λεκτικό επίπεδο.
Η στήριξη που είναι διατεθειμένοι να παρέχουν οι Ευρωπαίοι εταίροι στην Αθήνα έναντι των τουρκικών απειλών περιγράφεται στο προσχέδιο συμπερασμάτων της επικείμενης συνόδου κορυφής της Ε.Ε. ως εξής: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε βαθιά ανησυχία για τις επανειλημμένες πρόσφατες ενέργειες και δηλώσεις της Τουρκίας. Η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών – μελών της Ε.Ε.».
Η παραπάνω διατύπωση μπορεί να μην είναι μια σαφής καταδίκη των τουρκικών επιλογών, όπως θα επιθυμούσε η Αθήνα, ωστόσο είναι «κάτι παραπάνω» από τη διατύπωση των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. στις 25 Μαρτίου του 2021.
Τότε, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν εξέφρασε «τη βαθιά του ανησυχία για τις ενέργειες και δηλώσεις της Τουρκίας», αλλά απλώς είχε δηλώσει ότι «αναμένει από την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως το Διεθνές Δίκαιο, να αποκλιμακώσει τις εντάσεις προς το συμφέρον της περιφερειακής σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο και να προωθήσει τις σχέσεις καλής γειτονίας με βιώσιμο τρόπο».
Και στις δύο περιπτώσεις, τότε δηλαδή που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «ανέμενε» και σήμερα που «ανησυχεί», οι διατυπώσεις των Ευρωπαίων πολύ απέχουν από μια σαφή καταδίκη, η οποία θα κάλυπτε και θα ικανοποιούσε δικαιολογημένα την ελληνική κυβέρνηση.
Το μπαλάκι στον Μητσοτάκη
Στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. ο Έλληνας πρωθυπουργός είναι υποχρεωμένος να επιλέξει είτε να εκφράσει την ικανοποίησή του για τη μη ικανοποιητική έκφραση της κοινοτικής αλληλεγγύης, καθώς δεν υπάρχει σαφής καταδίκη των τουρκικών απειλών και πρακτικών, είτε να σηκώσει τους τόνους καταγγέλλοντας τις τελευταίες ενέργειες της Τουρκίας (αμφισβήτηση της κυριαρχίας επί των νησιών) και του Ερντογάν (δήλωση ότι δεν ξαναμιλά με τον «ανέντιμο» Έλληνα πρωθυπουργό και ακύρωση της πραγματοποίησης του ανώτατου ελληνοτουρκικού συμβουλίου), είτε να σιωπήσει…
Οι «συμβουλές» πάντως που λαμβάνει η ελληνική κυβέρνηση από Αμερικανούς και Ευρωπαίους είναι να επιδείξει «ψυχραιμία» και να κρατήσει χαμηλούς τόνους στις επικείμενες συνόδους (Ε.Ε. και ΝΑΤΟ).
Για τους ευρω-ατλαντικούς εταίρους και συμμάχους, αυτήν την περίοδο το μείζον ζήτημα, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας τους, είναι η ενσωμάτωση Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Κάτω από αυτό το πρίσμα η εκτράχυνση των ελληνοτουρκικών υποθέσεων δεν τους βοηθά στο μεγάλο παζάρι που κάνουν με την Άγκυρα προκειμένου να αρθεί το veto της για την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στη Συμμαχία.
Στη Μαδρίτη τα σπουδαία
Από την Άγκυρα διοχετεύεται στο διπλωματικό παρασκήνιο τις τελευταίες ημέρες μια «απειλητική» συμβουλή προς την ελληνική κυβέρνηση, σύμφωνα με την οποία η τουρκική στάση στο θέμα των ελληνοτουρκικών κατά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί σε μια βδομάδα στη Μαδρίτη, θα εξαρτηθεί από την ένταση των ελληνικών διατυπώσεων σε βάρος της Τουρκίας στη σύνοδο (Πέμπτη – Παρασκευή) της Ε.Ε.
Η απειλή για την τουρκική στάση (σχετικά με τα ελληνοτουρκικά) στη σύνοδο του ΝΑΤΟ έχει λεπτομερώς περιγραφεί τις τελευταίες μέρες με πανομοιότυπα δημοσιεύματα στον τουρκικό Τύπο. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά τα δημοσιεύματα, ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει αποφασίσει στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη να δώσει επίσημο/διπλωματικό περιεχόμενο στην επιχειρηματολογία που έχει αναπτύξει η Άγκυρα το τελευταίο διάστημα περί περιορισμένης ελληνικής κυριαρχίας επί των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων με το πρόσχημα ότι η Ελλάδα έχει παραβιάσει τον όρο της αποστρατιωτικοποίησής τους.
Είναι προφανές ότι αν ο Ερντογάν προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, ο χρόνος για την έκρηξη μιας θερμής ελληνοτουρκικής αναμέτρησης θα έχει αρχίσει να μετρά αντίστροφα…
Δημοσίευση σχολίου