Η διαρκής κατρακύλα της λίρας και το άλμα του πληθωρισμού φαίνεται να εξαναγκάζουν τον Ερντογάν σε πρόωρες εκλογές.
Μανώλης Κωστίδης
Στα μέσα Οκτωβρίου η ισοτιμία δολαρίου/τουρκικής λίρας ήταν 9,26 και στα τέλη Νοεμβρίου έφτασε τις 13,9 λίρες, πιέζοντας όλο και πιο έντονα την τουρκική οικονομία, οδηγώντας ταυτόχρονα στην εξαθλίωση τα νοικοκυριά, τα οποία στερούνται πλέον ακόμη και είδη πρώτης ανάγκης.
Σε πρόωρες εκλογές τον ερχόμενο Ιούλιο ή τον Αύγουστο οδεύει η Τουρκία, με τους περισσότερους πολιτικούς αναλυτές να εκτιμούν πως η κυβέρνηση Ερντογάν ετοιμάζεται να ανακοινώσει την απόφαση αυτή, καθώς δεν θα μπορέσει –λόγω της επιδείνωσης της οικονομίας– να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τον Ιούνιο του 2023, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος της Τουρκίας. Βασικός παράγοντας των πρόωρων εκλογών είναι η ανατροπή των δεδομένων του προϋπολογισμού για το 2022 λόγω της μεγάλης υποτίμησης της τουρκικής λίρας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα διαθέσιμα της κυβέρνησης αρκούν μέχρι τον ερχόμενο Ιούλιο και στην περίπτωση που η κυβέρνηση δεν οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, θα πρέπει να λάβει έκτακτα μέτρα λιτότητας και αύξησης φορολογίας και άλλα αντιλαϊκά μέτρα, που θα επιδεινώσουν το πολιτικό κλίμα. Στις 17 Οκτωβρίου το προσχέδιο του προϋπολογισμού, που κατατέθηκε στο τουρκικό Κοινοβούλιο, προέβλεπε δαπάνες 1,89 τρισεκατομμυρίων λιρών. Εκείνη την ημέρα η ισοτιμία δολαρίου/λίρας ήταν 9,26 και ο προϋπολογισμός αντιστοιχούσε σε 203,8 δισ. δολάρια.
Επειτα από σαράντα μέρες άρχισε η συζήτηση του προϋπολογισμού στο Κοινοβούλιο και η ισοτιμία δολαρίου/λίρας έφτασε στις 13,9 λίρες. Δηλαδή ο κρατικός προϋπολογισμός μειώθηκε στα 135 δισεκατομμύρια δολάρια! Ουσιαστικά μέσα σε σαράντα μέρες εξανεμίστηκε το 1/3 του πρoϋπολογισμού της Τουρκίας! Οικονομολόγοι υπενθυμίζουν πως οι πληρωμές χρεών, τοκοχρεολυσίων, αμυντικών δαπανών, αλλά και πληρωμών σε εργολάβους, γίνονται σε συνάλλαγμα και αναφέρουν πως η επιβάρυνση των κρατικών δαπανών και του 2021 έχουν ξεπεράσει κάθε πρόβλεψη.
Σε πρόωρες εκλογές τον ερχόμενο Ιούλιο ή τον Αύγουστο οδεύει η Τουρκία, με τους περισσότερους πολιτικούς αναλυτές να εκτιμούν πως η κυβέρνηση Ερντογάν ετοιμάζεται να ανακοινώσει την απόφαση αυτή, καθώς δεν θα μπορέσει –λόγω της επιδείνωσης της οικονομίας– να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τον Ιούνιο του 2023, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος της Τουρκίας. Βασικός παράγοντας των πρόωρων εκλογών είναι η ανατροπή των δεδομένων του προϋπολογισμού για το 2022 λόγω της μεγάλης υποτίμησης της τουρκικής λίρας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα διαθέσιμα της κυβέρνησης αρκούν μέχρι τον ερχόμενο Ιούλιο και στην περίπτωση που η κυβέρνηση δεν οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, θα πρέπει να λάβει έκτακτα μέτρα λιτότητας και αύξησης φορολογίας και άλλα αντιλαϊκά μέτρα, που θα επιδεινώσουν το πολιτικό κλίμα. Στις 17 Οκτωβρίου το προσχέδιο του προϋπολογισμού, που κατατέθηκε στο τουρκικό Κοινοβούλιο, προέβλεπε δαπάνες 1,89 τρισεκατομμυρίων λιρών. Εκείνη την ημέρα η ισοτιμία δολαρίου/λίρας ήταν 9,26 και ο προϋπολογισμός αντιστοιχούσε σε 203,8 δισ. δολάρια.
Επειτα από σαράντα μέρες άρχισε η συζήτηση του προϋπολογισμού στο Κοινοβούλιο και η ισοτιμία δολαρίου/λίρας έφτασε στις 13,9 λίρες. Δηλαδή ο κρατικός προϋπολογισμός μειώθηκε στα 135 δισεκατομμύρια δολάρια! Ουσιαστικά μέσα σε σαράντα μέρες εξανεμίστηκε το 1/3 του πρoϋπολογισμού της Τουρκίας! Οικονομολόγοι υπενθυμίζουν πως οι πληρωμές χρεών, τοκοχρεολυσίων, αμυντικών δαπανών, αλλά και πληρωμών σε εργολάβους, γίνονται σε συνάλλαγμα και αναφέρουν πως η επιβάρυνση των κρατικών δαπανών και του 2021 έχουν ξεπεράσει κάθε πρόβλεψη.
«Νέο οικονομικό μοντέλο»
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μιλάει για ένα «νέο οικονομικό μοντέλο» που δεν έχει καμία σχέση με τις γνωστές οικονομικές συνταγές που έχουν επιβληθεί στην Τουρκία. Επιμένει στη μείωση των επιτοκίων, που κατά την άποψή του θα οδηγήσει στη μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος ωστόσο κάθε μήνα αυξάνεται, παρά τις αντίθετες υποσχέσεις του προέδρου της Τουρκίας. Η Κεντρική Τράπεζα της χώρας προβλέπει πως ο επίσημος πληθωρισμός στο τέλος του έτους θα βρίσκεται στα επίπεδα του 23%, ενώ η αντιπολίτευση και οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν πως στην πραγματικότητα θα έχει ξεπεράσει το 50%.
Ο κ. Ερντογάν υποστηρίζει πως σύντομα τα δεδομένα της τουρκικής οικονομίας θα αλλάξουν. «Σήμερα βρισκόμαστε σε μια νέα και κρίσιμη φάση αυτής της πορείας μας, που διαρκεί χίλια χρόνια! Θα χτίσουμε τη μεγάλη και ισχυρή Τουρκία. Είμαστε στο κατώφλι να ανοίξουμε μια νέα και περήφανη σελίδα της ιστορίας μας», δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας και υποστήριξε πως με επενδύσεις, παραγωγή και εξαγωγές το «νέο οικονομικό μοντέλο» θα πετύχει.
Αρωμα θρησκείας
Ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να δικαιολογήσει την ανέχεια με αποσπάσματα από το Κοράνι για τις δοκι- μασίες των μουσουλμάνων από τον θεό τους.
Παράλληλα έδωσε και θρησκευτικό τόνο στην οικονομική πολιτική της χώρας του, ζητώντας από τους πολίτες να κάνουν υπομονή. «Εμείς ως μουσουλμάνοι βλέπουμε ως δοκιμασία τα εγκόσμια. Ο θεός μας στο Κοράνι έχει πει “θα σας βάλω σε δοκιμασία με λίγη πείνα, με στέρηση από τα αγαθά, από τις ζωές, από τα προϊόντα. Δώσε το χαρμόσυνο νέο σε όσους κάνουν υπομονή”. Ετσι ορίζει».
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη μείωση στα ποσοστά της κυβερνητικής συμμαχίας AKP-MHP. Η έγκυρη εταιρεία δημοσκοπήσεων Metropoll αναφέρει πως τον Αύγουστο του 2018 τα δυο κόμματα συγκέντρωναν το 50%-52% των ψήφων, ενώ σήμερα βρίσκονται στα επίπεδα του 31%, δίχως την κατανομή των αναποφάσιστων και στις δύο δημοσκοπήσεις της ίδιας εταιρείας. Πάντως με την κατανομή των αναποφάσιστων σήμερα η δημοσκόπηση της εταιρείας δίνει στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP) 34,3%, στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) 22,6%, στο Καλό Κόμμα (Ιyi Parti) 14,9%, στο φιλοκουρδικό κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) 12,8%, στο Kόμμα Εθνικιστικής Δράσης MHP 6,6% και στο κόμμα DEVA του Αλί Μπαμπατζάν 2,9%.
Με αυτά τα δεδομένα θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο, αν όχι απίθανο, να καταφέρει ο κ. Ερντογάν να φτάσει στο ποσοστό του 50,1% που είναι απαραίτητο για την επανεκλογή του. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης που δημιουργούν, αργά αλλά σταθερά, τον δικό τους συνασπισμό ξεπερνούν αυτό το ποσοστό, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακοινώσει το πρόσωπο που θα είναι ο αντίπαλος του κ. Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος σε μια προσπάθεια να βρει χρήματα έκανε στροφή 180 μοιρών στην εξωτερική του πολιτική και κάνει άνοιγμα στις χώρες του Κόλπου, αποκαλώντας τους όλους «καρντάσια» (αδέλφια). Η προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και ίσως και από τη Σαουδική Αραβία είναι από τους βασικούς στόχους της τουρκικής κυβέρνησης για να καταφέρει να κρατήσει όρθια την οικονομία της χώρας.
Γεωτρήσεις στην Κύπρο
Εντύπωση προκάλεσε πάντως η δήλωση του προέδρου της Τουρκίας σχετικά με τις γεωτρήσεις τις οποίες σχεδιάζει η Κυπριακή Δημοκρατία στο οικόπεδο 5 της κυπριακής ΑΟΖ σε συνεργασία με την Exxon Mobil και την Qatar Petroleum. «Δηλώσαμε ότι αυτό το μονομερές βήμα της ελληνοκυπριακής διοίκησης (Κυπριακή Δημοκρατία) αγνοεί τα δικαιώματα της χώρας μας και των Τουρκοκυπρίων. Επειδή ένα μέρος της εν λόγω περιοχής αδειών παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και αγνοεί τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, που είναι συνιδιοκτήτες του νησιού. Φυσικά, κάναμε μια υπενθύμιση για αυτό το θέμα. Εκφράσαμε και τη λύπη μας. Ελπίζω να το ξεπεράσουν αυτό. Φυσικά το υπουργείο Εξωτερικών μας θα το παρακολουθήσει», δήλωσε ο κ. Ερντογάν, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της επιστροφής του από το Κατάρ, ενώ οι περισσότεροι υπουργοί της τουρκικής κυβέρνησης μέχρι πρόσφατα μιλούσαν για αντίποινα, και κατάλληλες απαντήσεις…
Δημοσίευση σχολίου