Μαργαρίτης Γιώργος
Στις 23 Απριλίου 2021, το Κινεζικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό εόρτασε την 72η επέτειο της ίδρυσής του στα 1949. Η επέτειος γιορτάστηκε με την επισημότητα που συνοδεύει σταθερά πλέον κάθε επετειακή ή άλλη εκδήλωση στην Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Στην εδώ περίπτωση όμως, το στίγμα του εορτασμού το έδωσαν τα μεγέθη. Με την παρουσία του προέδρου Σι, οι τελετές σφραγίστηκαν με την ένταξη στο πολεμικό Ναυτικό τριών κυρίων πλοίων μάχης συνολικής χωρητικότητας μεγαλύτερης των εβδομήντα χιλιάδων τόνων.
Ως προς τα μεγέθη τουλάχιστον η όλη τελετή είχε κάτι το μοναδικό για την τρέχουσα περίοδο. Εδώ και πολλά χρόνια, από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ιδιαίτερα, οι ναυτικοί εξοπλισμοί περιορίζονταν σε πιο διακριτικούς ρυθμούς. Το πρώτο από τα πλοία που προαναφέρθηκαν βρίσκεται στην κορυφή των πολεμικών σκαφών της κατηγορίας του. Πρόκειται για ένα αντιτορπιλικό της κλάσης Τ.55 με μήκος 180 μέτρα και εκτόπισμα σαφώς μεγαλύτερο των 13.000 τόνων.
Με 112 κυψέλες κάθετης εκτόξευσης κατευθυνόμενων βλημάτων τα πλοία αυτής της κλάσης θεωρούνται τα βαρύτερα εξοπλισμένα στο είδος τους. Για το λόγο αυτό οι Αμερικανοί τα κατατάσσουν στα καταδρομικά (Cruisers). Στο δυτικό οπλοστάσιο τα επίσης θεωρούμενα ως καταδρομικά της κλάσης Ticonderonga ή τα πλέον ενισχυμένα αντιτορπιλικά της κλάσης Arleigh Burke (Flight III) περιορίζονται στο εκτόπισμα των 9.800 τόνων.
Επιπλέον το κινεζικό πολεμικό πλοίο είναι το δεύτερο που εντάσσεται στον στόλο το 2021 ενώ προγραμματίζεται η ένταξη άλλων τριών πλοίων του ίδιου τύπου. Για τα μέτρα του κόσμου μας αυτοί οι ρυθμοί θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αστρονομικοί. Το δεύτερο από τα πλοία είναι το πρώτο μιας νέας σειράς πλοίων αμφιβίου πολέμου (Landing Helicopter Dock – LHD) μεγέθους περίπου 40.000 τόνων. Ένα δεύτερο πλοίο του ίδιου τύπου θα ενταχθεί στον κινεζικό στόλο μέσα στο 2021 και ένα τρίτο έχει καθελκυστεί και βρίσκεται σε τελικό στάδιο εξοπλισμού. Το εντυπωσιακό στην περίπτωση της ναυπήγησης αυτού του σύνθετου πλοίου είναι ότι κράτησε μόλις 19 μήνες παρόλα τα προβλήματα που μια νέα σειρά πλοίων συναντά στα πρώτα της στάδια.
Πυρηνικές δυνατότητες
Φημολογείται δε ότι η πρόθεση του κινεζικού Πολεμικού Ναυτικού είναι να αποκτήσει οκτώ πλοία της σειράς αυτής στο άμεσο μέλλον. Το τρίτο πλοίο είναι ένα πυρηνικό υποβρύχιο (SSN) της σειράς (T. 93) με εκτόπισμα μεγαλύτερο των 7.000 τόνων. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα είναι το τελευταίο μιας σειράς έξι υποβρυχίων, τα οποία το αμερικανικό Ναυτικό θεωρεί “ξεπερασμένα” λόγω του θορύβου που εκπέμπουν (110+ decibel).
Η δυνατότητά του να εκτοξεύει υπερηχητικά βλήματα εναντίον θαλάσσιων και επίγειων στόχων δεν έχει αξιολογηθεί ακόμα. Σε κάθε περίπτωση ήδη ναυπηγείται η διάδοχη κλάση (Τ. 95) που θα έχει εκτόπισμα μεγαλύτερο των 10.000 τόνων και σαφώς βελτιωμένα χαρακτηριστικά. Η στιγμή που επέλεξε η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Κίνας για να πραγματοποιήσει την επετειακή επίδειξη έχει τη δική της σημασία.
Η ανερχόμενη δύναμη αφού επέδειξε τις ναυπηγικές της δυνατότητες, κατασκευάζοντας σε μικρό χρονικό διάστημα έναν μεγάλο αριθμό σχετικά απλών πλοίων (φρεγάτες 054 Α των 4.000+ τόνων, αντιτορπιλικά 052 των 7.500 τόνων), πέρασε στην μαζική κατασκευή πλοίων σύνθετων, πολλαπλών δυνατοτήτων, κορυφαίων στο είδος τους, ικανών να προβάλουν την ναυτική ισχύ της χώρας στους ανοικτούς ωκεανούς.
Την ίδια στιγμή, στην άλλη άκρη του Ειρηνικού, το μέλλον του κυρίαρχου στους ωκεανούς αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ παρουσιάζεται εξαιρετικά προβληματικό. Ήδη από τη δεκαετία 2010-2020 διαπιστώθηκε ότι στο ισοζύγιο των συνολικών αριθμητικών μεγεθών οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τους κινεζικούς ρυθμούς. Τα ναυπηγεία της Κίνας έριχναν στο νερό σαφώς περισσότερες μονάδες από ό,τι τα αντίστοιχα των ΗΠΑ. Το πρόβλημα, όπως συμβαίνει πάντοτε σχεδόν στην ιστορία των ναυτικών ανταγωνισμών, αντιμετωπίστηκε με την αναζήτηση τεχνολογικού άλματος-θαύματος.
Αμερικανικό Ναυτικό
Στο διάστημα αυτό σχεδιάστηκαν πλοία με μαγικές σχεδόν ιδιότητες. Τα αντιτορπιλικά τύπου Zumwalt, 32 από τα οποία θα αντικαθιστούσαν τα Arleigh Burke, αναδείχθηκαν στο πλέον κοστοβόρο φιάσκο στην ιστορία της ναυπηγικής. Μόνο τρία από αυτά ολοκληρώθηκαν, ως πειραματικά μάλλον παρά ως μάχιμα πλοία, με το καθένα από αυτά να κοστίζει 8-10 δισ. δολάρια! Το πρώτο μάλιστα από αυτά ολοκληρώθηκε μετά από δέκα χρόνια στη ναυπηγική κλίνη σε μια προσπάθεια επίλυσης των ατελείωτων προβλημάτων που παρουσίαζε.
Το αμερικανικό Ναυτικό επέστρεψε στα παλιά καλά Arleigh Burke, από τα οποία παρέλαβε από ένα στα 2019, 2020 και 2021. Οι σχεδιασμοί για την δημιουργία ενός σκληρού πυρήνα 10 αεροπλανοφόρων της κλάσης Gerald Ford με σκοπό τη διατήρηση μιας δύναμης 12 πλοίων του είδους αυτού, παρουσίασαν επίσης τραγικές καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους που έθεσαν σε αμφιβολία την ολοκλήρωση του σχεδίου. Η ναυπήγηση του πρώτου πλοίου της σειράς ξεκίνησε το 2005 και το πλοίο εντάχθηκε στον στόλο –όχι χωρίς προβλήματα– στα 2017.
Η κατασκευή του κράτησε δώδεκα χρόνια και το κόστος του άγγιξε τα 20 δισ. δολάρια. Είναι πλέον περισσότερο από αμφίβολο εάν το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί ποτέ. Τέλος, για να μην ξεχάσουμε και το πρόγραμμα που αφορά την Ελλάδα, η αποτυχία του προγράμματος των Littoral Combat Ship-LCS (φρεγάτες MMSC), αποδείχθηκε εξίσου εντυπωσιακή με τις προηγούμενες.
Τα πλοία αυτά που σχεδιάστηκαν να μάχονται κοντά σε ακτές, δηλαδή σε ζώνες πολύμορφων απειλών και κινδύνων κατάφεραν να είναι σχεδόν άοπλα απέναντι σε οποιαδήποτε από τις απειλές αυτές. Οι διαρκείς ανασχεδιασμοί και οι προσπάθειες αναβάθμισης όπλων και συστημάτων ανέβασαν το κόστος της κάθε μονάδας σε μη προβλεπόμενα ύψη, χωρίς προς το παρόν να έχουν οδηγήσει σε ακριβή καθορισμό του ρόλου τους και της χρησιμότητάς τους.
Nαυτικοί ανταγωνισμοί
Η αρχική ιδέα να αποτελέσουν τα πλοία αυτά το ένα έκτο του δυναμικού του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού (52 μονάδες από το σύνολο των 300) έχει μάλλον εγκαταλειφθεί. Οι αναζητήσεις των ιθυνόντων στην Ουάσιγκτον στρέφονται προς κλασσικές λύσεις, με πρώτο βήμα την παραγγελία της ιταλικής εκδοχής των φρεγατών FREMM. Αν και οι δύο κλάσεις των LCS αποτελούν τον κύριο όγκο των νέων πλοίων στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ (επτά πλοία το 2019, δύο το 2020) τα τέσσερα πρώτα αποσύρονται από υπηρεσία μέσα στο 2021 μετά από μόλις οκτώ ή δέκα χρόνια υπηρεσίας.
Υπάρχει η πληροφορία ότι πλοία του είδους αυτού θα παραχωρηθούν στην Ελλάδα! Στους παραπάνω αμήχανους σχεδιασμούς θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την ναυπήγηση αυτής της παράδοξης –οπωσδήποτε ασυνήθιστης– κατηγορίας πλοίων, των Expeditionary Sea Base (ESB) των 80.000-90.000 τόνων σε πλήρη φόρτο, αλλά και της “εμπορικής” ταχύτητας των 15 μόλις κόμβων. Οι δισταγμοί ως προς τον ρόλο τους αποτυπώθηκαν στις διαδοχικές αλλαγές στον ορισμό της κλάσης τους και στη στελέχωσή τους από πολιτικό ή στρατιωτικό προσωπικό.
Ένα από αυτά το USS Hershel Williams (ESB 4) έχει εγκατασταθεί στην βάση της Σούδας χωρίς ποτέ να έχει κατανοήσει ή εξηγήσει κανείς τι ακριβώς κάνει μία πλωτή βάση αγκυροβολημένη μέσα σε μια μεγάλη πολυσύνθετη βάση! Η μακροσκελής περιγραφή αποτυπώνει την κατάσταση στην αφετηρία του νέου “οικουμενικού” ναυτικού ανταγωνισμού, που θα αποτελέσει το υπόστρωμα των στρατιωτικών εξοπλισμών στα επόμενα χρόνια.
Οι ναυτικοί ανταγωνισμοί σε αυτήν την κλίμακα επηρεάζουν όχι μόνο τις δυνάμεις που επιδίδονται σε αυτούς, αλλά το σύνολο των χωρών. Σε τελευταία ανάλυση οι δρόμοι των θαλασσών και ο στρατηγικός έλεγχός τους αφορούν κάθε χώρα και κάθε γωνιά του πλανήτη. Για το λόγο αυτό –και για να μην κουράσουμε τόσο τους αναγνώστες– θα συνεχίσουμε την ανάλυσή μας σε επόμενο άρθρο.
Δημοσίευση σχολίου