Του Δημήτρη Τσαϊλά
Ακριβώς πριν από έναν αιώνα, οι δύο μέγιστοι διανοητές της γεωστρατηγικής, ο ένας από ένα ισχυρό κράτος του πλανήτη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και ο άλλος από το αρχιπελαγικό κράτος με εδραιωμένη ναυτική ισχύ, τη Βρετανία, παρουσίασαν τις απόψεις τους, οι οποίες επηρέασαν τις στρατηγικές που εφαρμόστηκαν αλλά και εφαρμόζονται μέχρι σήμερα.
Ο Αμερικανός, Alfred Mahan, αξιωματικός του Ναυτικού, υποστήριξε ότι ο έλεγχος της θάλασσας ήταν το κλειδί για την παγκόσμια ηγεσία, ενώ ο Βρετανός, Alfred Mackinder, υποστήριξε ότι όποιος ελέγχει το «παγκόσμιο νησί» της Ευρασίας που το ονόμασε Heartland θα κυριαρχούσε. Μέχρι σήμερα δεν καταλήξαμε να δικαιώσουμε απόλυτα τον ένα εκ των δύο, καθώς οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι που ακολούθησαν απέδειξαν ότι τόσο η ξηρά, όσο και η θάλασσα παρουσιάζουν τόσο δυνατά σημεία όσο και αδυναμίες και ότι η σημασία της γεωγραφίας δεν πρέπει ποτέ να υποτιμηθεί, καθώς είναι ο σοβαρότερος παράγοντας.
Σήμερα, η Ρωσία έχει το πλεονέκτημα αφού ελέγχει την Heartland του παγκόσμιου νησιού της θεωρίας του MacKinder, όπως αποδεικνύεται από την είσοδό της στη Γεωργία, την παράνομη κατάληψη της Κριμαίας την κατοχή μεγάλου τμήματος της Ουκρανίας και την ανάμιξη της στη Μέση Ανατολή. Εν τω μεταξύ, αν καταφέρει και επιτύχει μια έξοδο από το ΝΑΤΟ της Τουρκίας, οι επιπτώσεις της παγκόσμιας ασφάλειας θα είναι εκτεταμένες.
Οι στρατιωτικές συμμαχίες επαναπροσδιορίζονται
Η Τουρκία έχει εισβάλλει στη Βόρεια Συρία και αγωνίζεται εναντίον των κουρδικών δυνάμεων και απειλεί τις υφιστάμενες στη Συρία, δυνάμεις της Αμερικής, δηλαδή ένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ φαίνεται να απειλεί την ηγέτιδα δύναμη του ΝΑΤΟ. Η στάση της Ρωσίας σε σχέση με τις στρατιωτικές ενέργειες της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία είναι διφορούμενη. Η Ρωσία είναι σύμμαχος της Συρίας, της οποίας η χώρα έχει καταπατηθεί από την Τουρκία, σύμμαχο της Ρωσίας.
Από μια ευρύτερη στρατιωτική σκοπιά, η Τουρκία συνεργάζεται ενεργά με τη Ρωσία, η οποία σύμφωνα με πληροφορίες φαίνεται να δεσμεύθηκε στις συναντήσεις των ηγετών, ότι θα διασφαλίσει την ασφάλεια της Τουρκίας. Επιπλέον, η Άγκυρα θα αποκτήσει μέχρι το 2020 το αντιαεροπορικό σύστημα άμυνας S-400 της Ρωσίας, οπότε θα αποσυρθεί εκ των πραγμάτων από το ολοκληρωμένο σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Ισραήλ.
Γέννηση ερωτημάτων
Με αυτές τις κινήσεις γεννούνται δύο ερωτήματα:
1. Η Τουρκία που αποτελούσε τη σημαντικότερη αριθμητικά στρατιωτική δύναμη, μετά τους αμερικανούς, του ΝΑΤΟ (από πλευράς συμβατικών δυνάμεων), επέλεξε να εξέλθει από την Ατλαντική Συμμαχία;
2. Ή μήπως η Τουρκία συμμετέχει σε μια συμφωνία διευκόλυνσης με τη Ρωσία ενώ παράλληλα διατηρεί τις συμμαχικές σχέσεις της με το ΝΑΤΟ και το Πεντάγωνο;
Σε κάθε περίπτωση η Ατλαντική Συμμαχία είναι δυνητικά θρυμματισμένη και η πρόθεση της Μόσχας, είναι να αξιοποιηθούν οι διμερείς σχέσεις με επιλεγμένα κράτη μέλη της ΕΕ-ΝΑΤΟ, με σκοπό να συμβάλει στη "στρατιωτική αποδυνάμωση" του ΝΑΤΟ στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας.
Βρισκόμαστε σε ένα επικίνδυνο σταυροδρόμι. Η στρατιωτική ατζέντα απειλεί το μέλλον της ανθρωπότητας.
Αυτή η "προσέγγιση" της Τουρκίας με τη Ρωσία είναι στρατηγικής σημασίας. Παίζοντας βασικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, η Τουρκία ελέγχει επίσης τη ναυτική πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα μέσω των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου. Με άλλα λόγια, η πιθανή αποχώρηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη χερσαία και ναυτική ανάπτυξη του ΝΑΤΟ στη λεκάνη του Ευξείνου Πόντου, η οποία με τη σειρά της θα επηρεάσει τις στρατιωτικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ στην είσοδο της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη, τα κράτη της Βαλτικής και τα Βαλκάνια. Περιττό να πούμε ότι η συμμαχία Μόσχας-Άγκυρας διευκολύνει την κίνηση των ρωσικών και κινεζικών ναυτικών δυνάμεων από και προς τη Μαύρη Θάλασσα στη Μεσόγειο μέσω του Βοσπόρου.
Βέβαια η ευθυγράμμιση της Τουρκίας δεν περιορίζεται στη Ρωσία αλλά περιλαμβάνει το Ιράν καθώς και το Πακιστάν, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της αποσύνδεσης των στρατιωτικών δεσμών με τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα επεκτείνει τις εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις του με την Κίνα.
Ποιες συγκεκριμένες δράσεις πρέπει να αναληφθούν;
Καταρχάς, να αντιμετωπιστεί η όλη κατάσταση με ευρύτερη διάρθρωση τόσο των στρατιωτικών όσο και των εμπορικών/επενδυτικών συμμαχιών, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων διαδρομών και των διαδρόμων αγωγών, διότι αυτές οι γεωπολιτικές μετατοπίσεις έχουν αποδυναμώσει την επιρροή της συμμαχίας στη λεκάνη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο.
Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ πρέπει με αποφασιστικότητα να διατηρήσουν την ικανότητά τους να υπερασπιστούν τη συμμαχία και τους εταίρους στην καρδιά που περιγράφει ο MacKinder δηλαδή την Ανατολική Ευρώπη και να αποτρέψουν τους Ρώσους να ελέγξουν τη Μεσόγειο.
Οι σύμμαχοι πρέπει να ανακτήσουν την ικανότητά τους να ελέγξουν τις θαλάσσιες γραμμές μεταφοράς όπως τις περιέγραψε ο Mahan. Γι’ αυτό τα κράτη του ΝΑΤΟ πρέπει να οικοδομήσουν ένα συμμαχικό αεροναυτικό στόλο σε επίπεδα επαρκή, για να υποστηρίξουν τις ταυτόχρονες εξελίξεις κατά του ανθυποβρυχιακού και αντιαεροπορικού πολέμου, ενισχύοντας τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.
Οι φρεγάτες είναι τύποι πλοίων, ευέλικτες μονάδες, φθηνές και ικανές για πολλαπλές επιχειρήσεις ταυτοχρόνως, όπως να εκτελούν τόσο επιχειρήσεις επιφανείας και αντιαεροπορικές όσο και ανθυποβρυχιακές αποστολές, με αποτέλεσμα να αποτελούν κρίσιμα στοιχεία της συμμαχίας ως συνόλου.
Επιπλέον, η συμμαχία πρέπει να αυξήσει τους πόρους σε εκείνα τα νησιά που ονομάζουμε, βασικά γεωστρατηγικά σημεία ελέγχου κάθε πρόσβασης, όπως είναι η Κρήτη και η Κύπρος.
Τέλος πρέπει να εκσυγχρονιστούν οι υποδομές στήριξης στις Νατοϊκές βάσεις και να αναβαθμιστούν συνολικά.
Αυτά, μαζί με ισχυρό στόλο στη θάλασσα, είναι οι δυνατότητες που θα εγγυώνται τον έλεγχο της συμμαχίας του ΝΑΤΟ.
* Ο κ. Δημήτρης Τσαιλάς είναι Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου