Πέντε σενάρια για την επόμενη ημέρα στη «νέα» Τουρκία

 

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ Η ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ; 

Του Γιώργου Παυλόπουλου

Μπορεί το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης να απώλεσε για πρώτη φορά από το 2002 την απόλυτη κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Μπορεί να είδε το ποσοστό του να υποχωρεί κατά σχεδόν 10% σε σχέση με τις εκλογές του 2011. Μπορεί να αναγκαστεί σε συμβιβασμούς και υποχωρήσεις προκειμένου να παραμείνει στην κυβέρνηση, με ή χωρίς συμμάχους.

Όλα αυτά είναι γεγονός -όμως, σε τίποτα δεν δικαιολογούν αυθαίρετες και βιαστικές εκτιμήσεις περί ήττας του ΑΚΡ και του ιδρυτή του, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Διότι έτσι, θα ήταν σαν να ξεχνάμε ότι το ΑΚΡ κέρδισε την ένατη κατά σειρά εκλογική αναμέτρηση τα τελευταία δώδεκα χρόνια, στηριζόμενο στα συντηρητικά κατώτερα και μεσαία στρώματα της κοινωνίας, που αποτελούν και την πλειοψηφία της.

Δεν θα δίναμε σημασία στο γεγονός ότι το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) έρχεται δεύτερο με διαφορά 15 και πλέον ποσοστιαίων μονάδων, ενώ το τρίτο Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) απέχει περίπου 25 μονάδες.

Και θα παραβλέπαμε ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει (ακόμη) στην πολιτική ζωή της Τουρκίας χωρίς τη δική του συναίνεση. «Κανείς (από τα άλλα κόμματα) δεν μπορεί να προσπαθήσει να παρουσιάσει μια νίκη από μία αναμέτρηση που έχασαν όλοι», όπως έσπευσε να υπενθυμίσει και ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου.

Αναμφίβολα, ωστόσο, το αποτέλεσμα των εκλογών της Κυριακής σηματοδοτεί την αρχή του τέλους ενός κύκλου που άνοιξε το 2002.

Ενός κύκλου ο οποίος συνδέθηκε άμεσα με την αλματώδη ανάπτυξη της οικονομίας, που ενέταξε τη χώρα στις τάξεις της G-20 και έδωσε την ευκαιρία στην κυβέρνηση και την ανερχόμενη ισλαμική ελίτ, που εξέφραζε, να οικοδομήσουν ευρείες και σταθερές κοινωνικές συμμαχίες.

Ταυτόχρονα, φαίνεται ότι ανοίγει μια νέα σελίδα στην πολιτική ζωή της Τουρκίας -το πόσο αργά ή γρήγορα θα συμβεί, όμως, αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ανάμεσα στους οποίους είναι και η συγκρότηση της επόμενης κυβέρνησης. Γύρω από αυτό, πέντε είναι τα πιθανότερα σενάρια.

1. Κυβέρνηση μειοψηφίας του ΑΚΡ. Με 258 έδρες σε σύνολο 550 και με δεδομένες τις αντιθέσεις στις τάξεις της αντιπολίτευσης, το ΑΚΡ ενδέχεται να επιλέξει μια μορφή με την οποία θα προωθεί την πολιτική του με ad hoc συμμαχίες.

Ούτως ή άλλως, για τη συνταγματική μεταρρύθμιση δε θα συμφωνήσει κανένα άλλο κόμμα, οπότε αναγκαστικά θα περάσει από δημοψήφισμα.

2. Κυβέρνηση συνεργασίας ΑΚΡ με το CHP ή/και το MHP. Αυτό το σενάριο θα επέβαλε τους μεγαλύτερους συμβιβασμούς, ενώ κεμαλιστές και εθνικιστές θα επιδίωκαν ένα είδος αποκατάστασης και ρεβάνς για τις διώξεις και τις ήττες που έχουν υποστεί τα προηγούμενα χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση, το «μείγμα» που θα προέκυπτε θα ήταν εξαιρετικά ασταθές.

3. Κυβέρνηση του ΑΚΡ με το κουρδικό ΗDP. Ο ηγέτης του δεύτερου, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, έχει αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο, σκληραίνοντας το τελευταίο διάστημα τη στάση του έναντι του Ερντογάν.

Ωστόσο, θα κάνει τα πάντα ώστε να μη χρεωθεί τη «ρετσινιά» της αδιαλλαξίας και της ακυβερνησίας -ειδικά καθώς προσπάθησε προεκλογικά να απαλύνει την εικόνα ότι αποτελεί ένα κόμμα που αφορά αποκλειστικά τους Κούρδους.

4. Κυβέρνηση των τριών της αντιπολίτευσης. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Μπουλέντ Αρίντς, προκάλεσε τις ηγεσίες του CHP, του MHP και του HDP να τα βρουν προτού λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης το δικό ΑΚΡ. Ωστόσο, θα ήταν τουλάχιστον παράδοξο να δούμε στην ίδια κυβέρνηση τον Ντεμιρτάς με τους Γκρίζους Λύκους, αλλά και τους κεμαλιστές, οι οποίοι, σε συνεργασία με τους στρατηγούς, καταπίεζαν και κυνηγούσαν απηνώς τους Κούρδους επί δεκαετίες.

5. Νέες εκλογές. Ήδη, το σενάριο αυτό έριξε στο τραπέζι τόσο ο (έτερος) αναπληρωτής πρωθυπουργός Νουμάν Κουρτουλμούς όσο και ο επικεφαλής του MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί -ο οποίος, πάντως, παρουσίασε ως πιθανότερο σενάριο την κυβέρνηση συνεργασίας ΑΚΡ - HDP, με αμέσως επόμενο τη συνεργασία ανάμεσα στους τρεις της αντιπολίτευσης.

Σε ποιο από τα πέντε αυτά σενάρια θα καθίσει, άραγε, η... μπίλια; Το σίγουρο είναι ότι τα χαρτιά θα ανοίξουν προσεκτικά, μιας και για την Τουρκία η συγκρότηση κυβερνήσεων συνεργασίας είναι ένα «παιχνίδι» που κοντεύει να ξεχαστεί, μετά από τόσα χρόνια παντοδυναμίας του ΑΚΡ.

Ταγίπ Ερντογάν
Ο «σουλτάνος» σε ρόλο εγγυητή

Προεκλογικά, ο Ερντογάν κατηγορήθηκε από τους αντιπάλους του ότι συμπεριφέρθηκε κάθε άλλο παρά ως πρόεδρος της Τουρκίας, μιας και έλαβε ενεργά μέρος στην προεκλογική εκστρατεία του ΑΚΡ. Ήδη, όμως, από χθες, φάνηκε να αλλάζει την τακτική του και να εμφανίζεται ως αδέκαστος, υπερκομματικός και εγγυητής της σταθερότητας. Αφού περίμενε να επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα, δήλωσε με νόημα: «Η άποψη του λαού μας βρίσκεται υπεράνω όλων. Πιστεύω ότι τα αποτελέσματα, τα οποία δεν επιτρέπουν σε κανένα να σχηματίσει μονοκομματική κυβέρνηση, θα εκτιμηθούν με νηφαλιότητα και ρεαλισμό από όλους».

Σελαχατίν Ντεμιρτάς
Ο νέος ήρωας των Κούρδων και της Αριστεράς

Το 13,1% που συγκέντρωσε το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) όχι απλώς είναι διπλάσιο του ποσοστού του το 2011 και του έδωσε 80 έδρες στην Εθνοσυνέλευση, αλλά ξεπέρασε ακόμη και τις πιο αισιόδοξες δημοσκοπήσεις. Αναμφίβολα, μεγάλο μέρος της επιτυχίας πιστώνεται στον ηγέτη του, τον 42χρονο Σελαχετίν Ντεμιρτάς, και την τακτική που εφάρμοσε. Αν και δεν έκρυψε ποτέ την καταγωγή του, ενώ ο αδελφός του έχει καταδικαστεί ως μέλος του ΡΚΚ και τώρα βρίσκεται στο ένοπλο τμήμα της οργάνωσης, στην οροσειρά του Καντίλ, ο Ντεμιρτάς κατάφερε να διευρύνει την ατζέντα και τον λόγο του κόμματος, συνδυάζοντας το εθνικό με το κοινωνικό στοιχείο -κάτι που, άλλωστε, του διασφάλισε τη στήριξη σημαντικού τμήματος της (αποδεκατισμένης και κατασυκοφαντημένης) τουρκικής Αριστεράς. Τώρα, βεβαίως, η πρόκληση είναι ακόμη πιο μεγάλη. Μπροστά του έχει ένα πεδίο δόξης λαμπρό, αλλά γεμάτο νάρκες...

• 31,5% συγκέντρωσε το HDP στις κάλπες στην Eλλάδα, όπου αναδείχθηκε πρώτο κόμμα, με δεύτερο το CHP (29,4%) και τρίτο το AKP (25,9%). Όμως, ψήφισαν μόνο 557 από τους 10.487 εγγεγραμμένους -συνολικά, από τους 2.866.979 απόδημους Tούρκους ψήφισαν οι 931.465.
   
• 86% η προσέλευση των Tούρκων στις κάλπες. Γι’ αυτό η «υπουργός Eξωτερικών» της E.E., Φ. Mογκε- ρίνι, και ο επίτροπος για τη διεύρυνση, Γ. Xαν, έκαναν λόγο για «σημάδι ενίσχυσης της τουρκικής δημοκρατίας», καλώντας τα κόμματα να σχηματίσουν γρήγορα κυβέρνηση.

πηγή