Ερμηνεύοντας την τουρκική απραξία στο Κομπάνι…

Μέχρι το 1918 η Μέση Ανατολή βρισκόταν υπό οθωμανικό έλεγχο. Τότε το βιλαέτι της Μοσούλης εκτεινόταν από την νοτιοανατολική Ανατολία, μέχρι το Αρμπίλ, το Κιρκούκ και την Σουλεϊμανίγια και τα όρη του Ζάγρου που αποτελούσαν και τα φυσικά σύνορα με το Ιράν.
ΠΗΓΗ: STRATFOR
ΤΙΤΛΟΣ: «Turkey, the Kurds and Iraq: The Prize and Peril of Kirkuk»
ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Παντελής Καρύκας
Στην περιοχή αυτή η βία ήταν κανόνας πολύ πριν την εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους. Σε αυτή κατοικούσαν Κούρδοι, Άραβες, Τουρκομάνοι, Γιαζίντι, Ασσύριοι, Χαλδαίοι, Εβραίοι, Τούρκοι και Πέρσες.
Η Τουρκία, ακόμα και μετά την Συνθήκη της Λωζάνης, με την οποία αποκήρυσσε την οθωμανική της κληρονομιά, είχε διακηρύξει πως διατηρεί το δικαίωμα διεκδίκησης της περιοχής της Μοσούλης. Μόλις το 1925 οι Τούρκοι παραιτήθηκαν από κάθε διεκδίκηση επί της περιοχής, επίσημα.
Από την εποχή του Ναβουχοδονόσωρα και του Ηροδότου είναι γνωστό ότι στην περιοχή υπάρχει πετρέλαιο, ειδικά στην περιοχή του Κιρκούκ. Οι Βρετανοί πραγματοποίησαν έρευνες στην περιοχή το 1927 και ανακάλυψαν τα πρώτα μεγάλα κοιτάσματα.
Οι Βρετανοί προσέλαβαν σουνίτες Άραβες εργάτες να δουλέψουν στις πετρελαιοπηγές, σε μια υπολογισμένη κίνηση, αποδυνάμωσης της κουρδικής πλειοψηφίας της περιοχής και της τουρκομανικής μειονότητας.
Στα χνάρια των Βρετανών κινήθηκε και το κόμμα Μπάαθ, όταν κατέλαβε την εξουσία στο Ιράκ, το 1968. Η κατάσταση επιδεινώθηκε για τους Κούρδους, το 1988, όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν χρησιμοποίησε ως και χημικά όπλα εναντίον τους, στην προσπάθεια «αραβοποίησης» της περιοχής. Μετά το 2003 οι Κούρδοι επανήλθαν, δυναμικά στην περιοχή, καταδιώκοντας τους Άραβες.

Αν και η περιοχή του Κιρκούκ, επισήμως, τελούσε υπό την άμεση διοίκηση της κεντρικής ιρακινής κυβέρνησης της Βαγδάτης, η κουρδική ηγεσία ήταν αποφασισμένη να επαναχαράξει τα σύνορα του ιρακινού Κουρδιστάν. Όταν, το 1991, οι Κούρδοι του Ιράκ κέρδισαν de facto την αυτονομία τους, αλλά κυρίως μετά την πτώση του Σαντάμ, οι Κούρδοι σταδιακά επεκτάθηκαν στις αμφισβητούμενες περιοχές. Οι Κούρδοι επίσημα διεκδίκησαν τον έλεγχο του Κιρκούκ και μέρους των επαρχιών της Νινευή και της Ντιγιαλά.

Ήταν δε τόσο μεγάλη η βεβαιότητα όλων ότι οι Κούρδοι θα εξασφάλιζαν απρόσκοπτα τον έλεγχο των περιοχών αυτών, ώστε μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες έσπευσαν να υπογράψουν συμβόλαια μαζί τους, παρά τις αντιρρήσεις της Βαγδάτης.

Τότε συνέβη το αναπάντεχο. Ο ιρακινός Στρατός κατέρρευσε υπό τα πλήγματα του Ισλαμικού Κράτους και οι πετρελαιοπηγές του Κιρκούκ έμειναν ακάλυπτες. Οι Κούρδοι εκμεταλλεύτηκαν το κενό εξουσίας και κατέλαβαν την περιοχή, την οποία όμως οι Άραβες, η Βαγδάτη, οι Τουρκομάνοι, το ΙΚ και το Ιράν, εποφθαλμιούν.
Την ίδια ώρα οι διάφορες ένοπλες ομάδες προσπαθούν να απωθήσουν το ΙΚ από την περιοχή, επαναθέτοντας το ερώτημα της χάραξης των ορίων της κουρδικής αυτονομίας. Την σύγκρουση δε Κούρδων και σουνιτών σίγουρα θα σπεύσει να την εκμεταλλευτεί η Βαγδάτη.

Η σημερινή Τουρκία βλέπει τη Μέση Ανατολή όπως η προκάτοχός της Οθωμανική αυτοκρατορία. Από την οπτική της Άγκυρας η επέκταση της τουρκικής επιρροής στις γειτονικές μουσουλμανικές χώρες αποτελεί το αντίδοτο στην αποδυνάμωση των κρατών του Ιράκ και της Συρίας.

Αν και η Τουρκία, πλέον, δεν ασκεί άμεσο έλεγχο σε αυτές τις περιοχές, ελπίζει να τις ελέγξει εμμέσως, μέσω της μετριοπαθούς αντιπολίτευσης στην Συρία, των Τουρκομάνων και της περιφερειακής κουρδικής κυβέρνησης του Ιράκ. Οι ΗΠΑ, αυτή την στιγμή, επικεντρώνουν την προσοχή τους στον αγώνα κατά του ΙΚ, αλλά η Τουρκία ατενίζει στη μετά ΙΚ εποχή και στο χάος που θα παραμείνει.
Αυτός είναι ο λόγος που η Τουρκία θέτει όρους για την συμμετοχή της στον πόλεμο κατά του ΙΚ. Για αυτό προσπαθεί να πείσει τις ΗΠΑ και τους σουνίτες Άραβες ότι αυτή, αναπόφευκτα, θα είναι η δύναμη που ελέγχει την περιοχή στην μετά ΙΚ εποχή. Έτσι, σύμφωνα με το τουρκικό σκεπτικό, όλοι οι δρώντες στην περιοχή πρέπει να προσαρμοστούν στις τουρκικές προτεραιότητες, αρχίζοντας από την αντικατάσταση του αλεβιτικού καθεστώτος του Άσαντ στην Συρία, από ένα σουνιτικό, το οποίο θα ακολουθεί τις εντολές της Άγκυρας.

Ωστόσο, το τουρκικό σχέδιο για την περιοχή, απλώς δεν ταιριάζει με την σημερινή πραγματικότητα της περιοχής και η Άγκυρα, αντί επιρροής, κερδίζει τη δυσαρέσκεια των άλλων δρώντων. Οι Κούρδοι, ειδικά, θα εξακολουθήσουν να αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του τουρκικού πολιτικού σχεδιασμού.

Στη Συρία, όπου το ΙΚ έχει σχεδόν κυριεύσει την πόλη του Κομπάνι, στα σύνορα με την Τουρκία, η Άγκυρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το δυσάρεστο ενδεχόμενο να συρθεί σε πολεμική αναμέτρηση με τους καλά εξοπλισμένους ισλαμιστές. Την ίδια ώρα η Τουρκία θα πρέπει να πολεμήσει στο πλευρό των διαφόρων κουρδικών ομάδων, περιλαμβανομένου του ΡΚΚ, το οποίο η Άγκυρα επιθυμεί να αδρανοποιήσει.

Η Τουρκία αντιμετωπίζει το αυτό δίλημμα στο Ιράκ, όπου, ακούσια, πρέπει να υποστηρίξει τους Κούρδους αποσχιστές, στον αγώνα τους κατά του ΙΚ. Κι όμως, η Τουρκία δεν μπορεί να ανεχτεί το Κιρκούκ να παραμείνει υπό κουρδικό έλεγχο, εκτός κι αν η Άγκυρα αποκτήσει τα αποκλειστικά δικαιώματα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της περιοχής, ώστε να αποτρέψει τη χρήση τους προς όφελος της κουρδικής ανεξαρτησίας.

Όμως η Τουρκία έχει ένα βασικό ανταγωνιστή. Ο Κούρδος πρόεδρος του Ιράκ, Ταλαμπανί, δεν είναι πρόθυμος να καταστεί πιόνι της Τουρκίας, όπως και ο επικεφαλής του ιρακινού Κουρδιστάν Μπαρτζανί. Οι Κούρδοι του Ιράκ προτιμούν να στραφούν προς το Ιράν, προτιμώντας την Τεχεράνη από τη Βαγδάτη.
Την ίδια στιγμή οι Άραβες της περιοχής και οι Τουρκομάνοι αντιδρούν, ολοένα και ισχυρότερα, στον κουρδικό έλεγχο του Κιρκούκ. Η αντίδρασή τους αυτή, δε, χωρίς αμφιβολία, Βαγδάτη και Τεχεράνη θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν, καθώς είναι κατά της κουρδικής αυτονομίας.
Αυτό είναι το πεδίο που η Τουρκία γνωρίζει, ένα μακράς διάρκειας παιχνίδι αποτροπής θα παιχτεί ώστε να αποτραπεί ο κουρδικός έλεγχος στην πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή του Κιρκούκ, την ώρα που ο ανταγωνισμός Τουρκίας – Ιράν καλά θα κρατεί.

Η Τουρκία, για να κερδίσει σε αυτό το παιχνίδι, θα πρέπει να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα, δίνοντας λύση στο κουρδικό πρόβλημα, το οποίο δεν μπορεί πλέον να κρύβει, χαρακτηρίζοντάς το εσωτερικό της πρόβλημα. Δεν θα αποφύγει έτσι την ξένη εμπλοκή.
πηγή