Μια δήλωση του Αχμέτ Νταβούτογλου για το πρόβλημα των σχέσεων της Δύσης με το Ιράν, εξαιτίας του πυρηνικού του προγράμματος, αποκαλύπτει, ή μάλλον για την ακρίβεια ενισχύει, τις ήδη υπάρχουσες ισχυρές ενδείξεις, ότι στόχος των Τούρκων είναι να φτιάξουν πυρηνικό οπλοστάσιο. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας καλούμενος να σχολιάσει την κρίση με το Ιράν, δήλωσε ότι «το Ιράν θα πρέπει να συμπεριφερθεί με υπευθυνότητα σε ενδεχόμενη πυρηνική κρίση με τα έθνη της Δύσης». Αυτό το σημείο της δήλωσης είναι που έχει ειδικό ενδιαφέρον. Πρόσθεσε πως το Ιράν είναι μια σημαντική περιφερειακή δύναμη.
Βέβαια ανέφερε και άλλα ενδιαφέροντα: Διατύπωσε την ελπίδα ότι η δυναμική των αξιών της Δημοκρατίας που υφίσταται λόγω της «αραβικής άνοιξης», θα φθάσουν το Ιράν. Για να καταλήξει με το «πολιτικά ορθό κερασάκι στην τούρτα»: Ότι η Τουρκία είναι εναντίον των πυρηνικών όπλων στη Μέση Ανατολή, καθώς υπάρχει αρκετή ένταση ήδη στην περιοχή…
Ας επιχειρήσουμε όμως την αποκωδικοποίηση των δηλώσεων αυτών: Αρχικά, η λέξη που χωράει πολύ συζήτηση είναι το «υπευθυνότητα». Τι σημαίνει «υπεύθυνη συμπεριφορά» στην περίπτωσή μας; Η εγκατάλειψη του πυρηνικού προγράμματος; Όχι, δεδομένου του ότι η Τουρκία τάσσεται επισήμως υπέρ του δικαιώματος «ειρηνικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας». Κατά συνέπεια, αυτό που διακηρύττει ο Νταβούτογλου είναι η συμμόρφωση του Ιράν με όσα προβλέπει η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ).
Όταν όμως προσθέτει τα περί… αξιών, επί της ουσίας διατυπώνει ευχή για την αποσταθεροποίηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αυτό αναιρεί σε μεγάλο βαθμό την προηγούμενη διατύπωση λόγω του ότι μεγιστοποιεί το κίνητρο πυρηνικοποίησης του καθεστώτος, ως αποτροπή κάθε Δυτικής επέμβασης σε περίπτωση που επιχειρηθεί – επί της ουσίας αυτό θα πρέπει να θεωρείται βεβαιότητα – βίαια καταστολή κάθε προσπάθειας ανατροπής του καθεστώτος. Δεδομένου του ότι η Τουρκία έχει αποφασίσει την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων με το εν μέρει πρόσχημα και εν μέρει πραγματική ανάγκη, της κάλυψης των ενεργειακών της αναγκών, ενδεχόμενο πυρηνικό οπλοστάσιο στο Ιράν, θα έχει δημιουργήσει το άλλοθι που σταθερά επιχειρεί να κατασκευάσει για να καλύψει τη δική της πυρηνικοποίηση στη βάση των αναγκών εθνικής ασφάλειας!
Μια τελευταία πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση μας επιστρέφει στην πρώτη επισήμανση για την ειδική σημασία της λέξεως «υπευθυνότητα». Η λέξη αυτή παραπέμπει στην ψυχροπολεμική περίοδο όταν διεξαγόταν η συζήτηση ανάμεσα σε ειδικούς για το αν και κατά πόσον η διασπορά των πυρηνικών όπλων θα αύξανε ή θα μείωνε την παγκόσμια ασφάλεια. Η λογική ήταν απλή και θα αναφερθεί εντελώς συνοπτικά, με κίνδυνο βέβαια να μην περιγραφεί με όλες τις λεπτομέρειες: Εάν ακολουθηθεί η θεωρία της αποτροπής που θέλει την καταστρεπτικότητα των πυρηνικών να αποτρέπει τις συγκρούσεις, τότε οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι θα λειτουργούσε σταθεροποιητικά, αναιρώντας την περί του αντιθέτου συμβατική σοφία (το άρθρο-ανάλυση «More May Be Better» του Κένεθ Γουόλτζ για το θέμα θεωρείται έργο αναφοράς στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διεθνούς συζήτησης). Στο σημείο αυτό οι αντίπαλοι της ιδέας προέβαλλαν το επιχείρημα ότι δεν είναι εξασφαλισμένο το ότι τα πυρηνικά οπλοστάσια θα τα ήλεγχαν καθεστώτα και ηγέτες που θα ήταν «λογικοί», όπως αξιωματικά γινόταν – στη Δύση – αποδεκτό για τις τότε πυρηνικές δυνάμεις, ώστε να παραχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, η μεγαλύτερη σταθερότητα στις διεθνείς σχέσεις. Για να απαντήσει στη συνέχεια η άλλη πλευρά ότι η μονοπώληση της «λογικής» αποτελεί στερεοτυπική πεποίθηση της Δύσης…
Κατά συνέπεια, στην περίπτωση του Ιράν έχουμε το ερώτημα κατά πόσον οι μουλάδες θα είναι «λογικοί». Γιατί όμως είναι παράλογο για ένα καθεστώς να θεωρεί την επιβίωσή του ως λόγο χρήσης των πυρηνικών όπλων; Προφανώς το ερώτημα δεν αντέχει, εάν εξετασθεί υπό το πρίσμα «αρχών και αξιών», ωστόσο, είτε αρέσει είτε όχι, όσο και να επηρεάζουν, δεν αποτελούν αποφασιστικό παράγοντα στη χάραξη πολιτικής τόσο στη Δύση, όσο και σε όλες τις χώρες του κόσμου. Το θέμα είναι ότι η εξωτερική επέμβαση ή η σχετική απειλή θα καταστεί αυτόματα πολύ λιγότερο αξιόπιστη, περιπλέκοντας την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων.
Και για να επιστρέψουμε στην Τουρκία του Νταβούτογλου, εάν προκύψει τέτοιο σκηνικό είναι προφανές ότι κανείς δεν θα μπορεί να την κατηγορήσει για ενδεχόμενη απόφαση πυρηνικοποίησης, η οποία θα εκτινάξει τη σημασία της Τουρκίας, με ότι αυτό συνεπάγεται για τους περιφερειακούς συσχετισμούς ισχύος…
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου