Δυστυχώς και το φετινό καλοκαίρι έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά σειρά «τυπικών» ελληνικών καλοκαιριών… καύσωνες, δασικές πυρκαγιές, χαμένες περιουσίες, σπίτια, δυστυχώς και ανθρώπινες ζωές. Τυπικά, τόσο η τεχνολογία, η οποία όχι μόνο είναι εξαιρετικά εξελιγμένη (δορυφόροι κατοπτεύουν συνεχώς τη γη, παρέχοντας έναν πακτωλό δεδομένων ενώ υπάρχει ακόμη και καταγραφή του είδος της βλάστησης, άρα και της καύσιμης ύλης) αλλά και ευρέως διαθέσιμη, όσο και η προετοιμασία που είχε γίνει, υπαγόρευαν μια διαφορετική κατάσταση, η πραγματικότητα ήρθε να διαψεύσει τις προβλέψεις και τις προσδοκίες.
Όχι μόνο έχουμε φωτιές που δεν σβήνουν (σημειώνουμε ότι αυτό δεν είναι κάτι πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα, και υπενθυμίζουμε – μεταξύ άλλων – ότι η δασική πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στην Αρκαδία το 2000 έκαιγε για 20+ ημέρες), ή αναζωπυρώσεις που ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο, ή καμένες περιουσίες, ζωικό κεφάλαιο, δάση, και ανθρώπινες ζωές, αλλά πλέον καίγονται και αποθήκες πυρομαχικών.
Αβίαστα λοιπόν εξάγεται το συμπέρασμα ότι κάτι δεν πάει καλά, και μάλιστα σε όλα τα επίπεδα, από την πρόληψη, μέχρι την καταστολή και την αντιμετώπιση. Καλή η οργάνωση και η προετοιμασία, αλλά –και αυτό είναι προς το συμφέρον όλων– όλοι και όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, και αν θέλετε και τον αγγλικό όρο, ας ξεκινήσουμε τη διαδικασία lesson identified μπας και κάποια στιγμή πάμε και στα lessons learned.
Στις 27 Ιουλίου 2023, η φωτιά που είχε ξεσπάσει στην ευρύτερη περιοχή Βελεστίνου – Βόλου (τα αρχικά δεδομένα από την ευρωπαϊκή υπηρεσία Κοπέρνικος, εστιάζουν στην περιοχή του Χ. Σέσκλο) καταφέρνει να φτάσει σε αποθήκες πυρομαχικών της Πολεμικής Αεροπορίας. Ως αποτέλεσμα, μέρος των πυρομαχικών που φυλάσσονται εκεί εκρήγνυται, χωρίς ευτυχώς να υπάρξουν ανθρώπινες απώλειες. Η περιοχή δε, κηρύσσεται ως επικίνδυνη, και μια ζώνη αποκλεισμού ακτίνας 3 χλμ. (υποθέτουμε με κέντρο τις αποθήκες) δημιουργείται.
Επιπρόσθετα, και σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, όσα από τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 C/D Block 30/50 δεν φυλάσσονταν εντός των shelter (τα οποία παρέχουν αυξημένη προστασία) μετακινούνται σε άλλες βάσεις (στη Λάρισα και στην 110 Πτέρυγα Μάχης, που διαθέτει ίδιο τύπο – διαφορετικό όμως Block – αεροσκαφών, οπότε και η εξυπηρέτηση είναι πιο εύκολη).
Το είδος των πυρομαχικών που φυλάσσονταν στη συγκεκριμένη αποθήκη, κανονικά δεν θα έπρεπε να γίνει γνωστό, και μόνο εικασίες θα έπρεπε να μπορούν να γίνουν, μέχρι να επιβεβαιωθούν ή διαψευσθούν από ενδεχόμενες μελλοντικές επίσημες ανακοινώσεις. Ένα από τα βίντεο που έχει αναρτηθεί δείχνει μια από τις εκρήξεις των πυρομαχικών (εκτιμάται ότι ήταν παραπάνω από μια).
Η ένταση και το μέγεθος της έκρηξης επιτρέπουν μια εκτίμηση ότι αυτή οφείλετε σε βόμβα – πιθανότατα της σειράς των Mk80 (Mk82, 83, 84) (οι οποίες χρησιμοποιούνται και ως «πυρήνες» σε κατευθυνόμενες βόμβες της σειράς Paveway, κ.λπ.), και όχι στις κεφαλές κατευθυνόμενων βλημάτων Α-Α (π.χ., AIM-9 ή AIM-120) καθώς στα τελευταία η ένταση και το μέγεθος θα ήταν αρκετά μικρότερα, χωρίς βέβαια να αποκλείεται έκρηξη περισσότερων της μιας.
Επιπρόσθετα, η έκρηξη (ή οι εκρήξεις) πυρομαχικών (τα οποία όταν αποθηκεύονται είναι «αδρανή» καθώς δεν έχουν τοποθετημένο τον πυροκροτητή, ο οποίος και δίνει το έναυσμα για την έκρηξη) δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, καθώς μιλάμε για εκρηκτική ύλη. Μια από τις πρώτες έρευνες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα (τον αεροπορικών όπλων δηλαδή, γιατί στα άρματα είχε διαπιστωθεί μερικές δεκαετίες νωρίτερα, ενώ χαρακτηριστική είναι η αυτανάφλεξη των γεμισμάτων τύπου κορδίτη των πολεμικών πλοίων του Ηνωμένου Βασιλείου κατά τη ναυμαχία της Γιουτλάνδης στον Α’ Π.Π.), ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του ’60 λόγω του καταστροφικού δυστυχήματος επί του αεροπλανοφόρου USS Forrestal.
Πλέον για όλα τα πυρομαχικά καθορίζονται οι ανοχές και ο χρόνος αυτανάφλεξης (cooking-off ή thermally induced firing στη διεθνή βιβλιογραφία). Το ναυτικό των ΗΠΑ θεωρείται ότι έχει τις αυστηρότερες προδιαγραφές για τα πυρομαχικά του, τα οποία έχουν και τους μεγαλύτερους σχετικούς χρόνους. Όλα αυτά λοιπόν είναι τα δεδομένα. Είναι πράγματα που είναι εκ των προτέρων γνωστά και θα έπρεπε να αποτελούν οδηγό για τον καθορισμό τόσο των μέτρων πρόληψης, όσο και αποφυγής ενός τέτοιου περιστατικού.
Δεν είναι η πρώτη φορά που μια δασική πυρκαγιά πλησιάζει, εισέρχεται, ή περνά μέσα από ένα στρατόπεδο, αλλά είναι η πρώτη φορά που οδηγεί σε έκρηξη πυρομαχικών, σε τέτοια μάλιστα έκταση. Είναι πλέον αδήριτη ανάγκη να αλλάξουμε νοοτροπία και τρόπο σκέψης. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις δασικές πυρκαγιές με τη λογική μια βιομηχανικής ή «οικιστικής» πυρκαγιάς, και δεν μπορούμε να σχεδιάζουμε με αυτήν την αντίληψη ως οδηγό. Οι περισσότερες πυρκαγιές που καίνε για ημέρες, δεν καίνε καν δάσος στο σύνολο της καμένης επιφάνειας (ρίξτε μια ματιά στους χάρτες της Google) και όμως αδυνατούμε να τις αντιμετωπίσουμε.
Η ανακοίνωση του ΓΕΑ κάνει λόγο για λήψη όλων των απαιτούμενων μέτρων πυρασφαλείας. Προφανώς, είτε δεν είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα, ή δεν έγινε αντιληπτό ποια ακριβώς είναι τα απαιτούμενα μέτρα (για παράδειγμα μπορεί η απόσταση μεταξύ της εξωτερικής περιμέτρου και των αποθηκών να μην είναι η ενδεδειγμένη για το είδος της βλάστησης), ή δεν εφαρμόστηκαν. Οι δασικές πυρκαγιές έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες. Κάποιοι εκπαιδεύονται στο να τα αναγνωρίζουν και να τα αντιμετωπίζουν, άλλοι τα μαθαίνουν εκ πείρας, ενώ – οι περισσότεροι – τα αγνοούν τελείως.
Για να δώσουμε ένα απτό παράδειγμα, στα τζάκια καίμε συνήθως ένα ή δυο κούτσουρα, και είναι επαρκή ώστε να ζεστάνουν τον περιβάλλοντα χώρο. Θεωρείστε ότι ο περιβάλλον χώρος έχει ήδη 35+ βαθμούς Κελσίου θερμοκρασία, και ότι τα κούτσουρα είναι 100. Αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος του θερμικού φορτίου που δημιουργείται σε μια δασική πυρκαγιά. Είναι δε, τόσο μεγάλο που το νερό δεν φτάνει καν προς τη «καρδιά» της φωτιάς, αλλά εξατμίζεται αρκετά νωρίτερα.
Αυτός είναι και ο λόγος που τα εναέρια μέσα έχουν επιτυχία στην κατάσβεση, γιατί λόγω της αδράνειας και της βαρύτητας το νερό πέφτει με τέτοια δύναμη που μπορεί να φτάσει στη φωτιά. Αναρωτιέται κάποιος πόσοι από το τμήμα πυρασφαλείας (από το κάθε τμήμα πυρασφαλείας που δημιουργείται στις μονάδες) το γνωρίζουν αυτό. Θα το πούμε για μια ακόμη φορά. Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας, τρόπου σκέψης και κουλτούρα η οποία δεν θα έχει καμία σχέση με την κυρίαρχη λογική «και πέρσι αυτό κάναμε».
Δημοσίευση σχολίου