Του Henri J. Barkey
Ποιος ήταν ο αντίκτυπος του ισχυρού σεισμού της περασμένης εβδομάδας στην Τουρκία και τη Συρία;
Ο συνδυασμένος απολογισμός των νεκρών ανέρχεται σε περισσότερους από 40.000 τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, αλλά είναι πολύ νωρίς για να εξακριβωθεί ο πλήρης αντίκτυπος. Στη Συρία, ο σεισμός και οι μετασεισμοί του έπληξαν την Ιντλίμπ, την περιοχή που έχει καταστραφεί περισσότερο από τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας και ένα από τα τελευταία εδάφη που ελέγχονται από τους αντάρτες. Αυτό προσθέτει περισσότερη δυστυχία, ειδικά επειδή το καθεστώς θα δώσει προτεραιότητα στα δικά του συμφέροντα σε βάρος των πληγέντων πληθυσμών. Παραδόξως, η Τουρκία, η οποία βρίσκεται στις ίδιες γεωλογικές γραμμές ρηγμάτων με τη Συρία, είναι ο κύριος ανταγωνιστής της Δαμασκού στην ίδια την περιοχή που επλήγη από τον σεισμό. Ωστόσο, η Τουρκία τον τελευταίο καιρό κάνει ελιγμούς για να βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Συρία. Η κοινή καταστροφή θα μπορούσε να προσφέρει το απαραίτητο πρόσχημα για να επιταχυνθεί αυτή η διαδικασία.
Τα άλλα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην ανακούφιση και την ανάκαμψη, ειδικά στη Συρία. Υπάρχει κίνδυνος οι εσωτερικές εντάσεις να θέσουν σε κίνδυνο την ανταπόκρισή τους;
Η Ιντλίμπ έχει υποστεί το μεγαλύτερο βάρος της καταστροφής. Μέχρι στιγμής, με τη βοήθεια του ΟΗΕ να περιορίζεται σε μία μόνο συνοριακή διέλευση, η ροή των προμηθειών βοήθειας στις πληγείσες περιοχές της Συρίας ήταν πενιχρή ή ανύπαρκτη. Τα Λευκά Κράνη, η κύρια μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ) που δραστηριοποιείται στην περιοχή, έχουν κατηγορήσει τα Ηνωμένα Έθνη ότι δεν παρέχουν αρκετή βοήθεια. Το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ θα μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει αυτή την καταστροφή για να επανενώσει τη χώρα υπό τον έλεγχό του. Έχει ήδη επισημάνει ότι θέλει να συντονιστεί όλη η ανακούφιση με την κεντρική κυβέρνηση της Δαμασκού, παρά το γεγονός ότι δεν ελέγχει τους περισσότερο πληγέντες πληθυσμούς. Για να διευκολυνθούν οι προσπάθειες ανακούφισης, αξιωματούχοι του καθεστώτος και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας διεξάγουν συζητήσεις για το άνοιγμα εκ νέου συνοριακής διέλευσης που ήταν κλειστή από το 2013.
Έχουν γίνει συγκρίσεις με τον καταστροφικό σεισμό της Τουρκίας το 1999 όσο αφορά την ελλιπή ετοιμότητα. Θα μπορούσε η Τουρκία να έχει ελαχιστοποιήσει τα θύματα σε αυτή την καταστροφή;
Παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις ότι η χώρα είχε μάθει τα μαθήματά της από τον σεισμό του 1999, η κλίμακα της τρέχουσας καταστροφής δείχνει ότι οι αρχές ήταν αρκετά αδιάφορες στις προετοιμασίες τους. Τα δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες που συγκέντρωσε η κυβέρνηση μέσω ενός ειδικού φόρου για τους σεισμούς δεν χρησιμοποιήθηκαν σαφώς για την ενίσχυση των υποδομών της πληγείσας περιοχής ή των δυνατοτήτων του συστήματος αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης της χώρας. Στην πραγματικότητα, ο προϋπολογισμός της Αρχής Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης (AFAD), της κύριας οργάνωσης διάσωσης, μειώθηκε κατά 33% στον εθνικό προϋπολογισμό του 2023.
Χειρότερη ήταν η απόφαση του 2018 να προωθηθεί μια αμνηστία που νομιμοποιεί το καθεστώς χιλιάδων κτηρίων που είχαν κατασκευαστεί παράνομα χωρίς την κατάλληλη τεκμηρίωση και επιθεωρήσεις. Το μόνο που έπρεπε να κάνουν οι κάτοικοι ήταν να πληρώσουν ένα πρόστιμο που απλώς ενίσχυε τα κρατικά ταμεία. Μάλιστα, σε μια επίσκεψη του 2019 στο Καχραμανμάρας, το επίκεντρο του σεισμού, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε περήφανα ότι με την αμνηστία, η κυβέρνηση είχε "λύσει το πρόβλημα 144.556 πολιτών του Καχαμανμαράς". Στην πραγματικότητα, γι' αυτόν το "πρόβλημα" δεν ήταν ότι οι πολίτες ζούσαν σε κακοχτισμένες, επισφαλείς κατοικίες, ήταν η αδυναμία τους να αποκτήσουν έγγραφα ιδιοκτησίας για κτήρια που είχαν χαρακτηριστεί "παράνομα". Με μια απλή κίνηση του στυλό, αυτές οι κατασκευές έγιναν αποτελεσματικά ασφαλείς. Σαφώς, ο "σεισμός" δεν φαινόταν να συμφωνεί.
Η ανταπόκριση των τουρκικών αρχών ήταν ανεπαρκώς συντονισμένη και αφίχθη με καθυστέρηση. Υπάρχουν ακόμη πολλές πληγείσες περιοχές που περιμένουν προμήθειες και εθελοντές. Αντίθετα, η ανταπόκριση της κοινωνίας των πολιτών ήταν αξιοθαύμαστη: εθελοντές και δέματα βοήθειας από κάθε μέρος της χώρας ξεχύθηκαν καθώς οι ντόπιοι ανέλαβαν την πρωτοβουλία για τη διάσωση των θυμάτων. Όπως απλώς συνόψισε η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Κουρδιστάν, Arzu Yilmaz, "Δεν υπάρχει κράτος αλλά υπάρχει λαός".
Οι περιοχές που επλήγησαν από τους δύο σεισμούς των 7,8 και 7,7 Ρίχτερ
Πώς έχει ανταποκριθεί ο Ερντογάν μέχρι στιγμής και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει ο σεισμός για τις γενικές εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία;
Η απεραντοσύνη της συμφοράς έχει ταράξει ξεκάθαρα τον Ερντογάν. Του πήρε λίγο χρόνο για να εμφανιστεί δημοσίως και πολλές από τις δηλώσεις του και τα ταξίδια του στις πληγείσες περιοχές επικεντρώθηκαν στην προστασία του κράτους και της διοίκησής του. Όπως ήταν αναμενόμενο, άρχισε να ψάχνει για "τους υπαίτιους", δηλ. κακούς οικοδόμους και ανθρώπους που επιδίδονται σε πλιάτσικο που μπορεί να κατηγορήσει και έτσι να αποδιώξει την ευθύνη.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η περιοχή μπορεί να ανακάμψει επαρκώς για τη διεξαγωγή εκλογών. Δεν είναι μόνο η καταστροφή περιουσίας και η απώλεια ζωών που είναι πρόκληση, αλλά και το γεγονός ότι πολλοί κάτοικοι είναι πιθανό να διασκορπιστούν σε όλη την Τουρκία αναζητώντας καταφύγιο με την οικογένεια και τους φίλους τους. Από τις τέσσερις επαρχίες που επλήγησαν - Αντίγιαμαν, Γκαζιαντέπ, Χατάι και Καχραμανμαράρ - μόνο στο Χατάι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν δεν κέρδισε την πλειοψηφία των ψήφων στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2018. (Ήταν ακόμα το νούμερο ένα κόμμα.) Αυτές τις ψήφους έχει να χάσει στις επόμενες εκλογές.
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν είναι ότι μπορεί να αναβάλει τις εκλογές μόνο μέχρι τις 18 Ιουνίου, την απολύτως τελευταία δυνατή ημερομηνία. Ένας επιπλέον μήνας δεν θα βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες στο έδαφος. Το σύνταγμα ορίζει ότι μόνο σε κατάσταση πολέμου μπορούν να αναβληθούν οι εκλογές, έως και ένα έτος. Ωστόσο, ο Ερντογάν άφησε να εννοηθεί ότι αυτές οι εκλογές θα μπορούσαν να γίνουν σε ένα χρόνο από τώρα μαζί με τις προγραμματισμένες δημοτικές. Έχει τον απόλυτο έλεγχο του κράτους και των θεσμών της κοινωνίας, ιδιαίτερα του δικαστικού σώματος. Επομένως, θα μπορούσε να επινοήσει μια λύση υπέρ του.
Ωστόσο, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η πορεία των πολιτικών μετασεισμών αυτού του σεισμού· θα ακολουθήσουν πολλά περισσότερα και είναι απίθανο να είναι γραμμικά και προβλέψιμα. Με μυριάδες οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, ο Ερντογάν βρισκόταν ήδη στη μέση της πιο σκληρής μάχης επανεκλογής της ζωής του πριν από τον σεισμό, αν και φαινόταν να κρατά τη θέση του χειραγωγώντας το νομικό σύστημα και εξαλείφοντας αντιπάλους, πολιτικούς και κόμματα. Ο σεισμός σίγουρα και δραματικά θα ανατρέψει τους υπολογισμούς των ψηφοφόρων. Παρά τις πολιτικές του ικανότητες, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει ένα αδυσώπητο τσουνάμι δυσαρέσκειας.
Δημοσίευση σχολίου