Λυγερού Νεφέλη
Σοκ κυριαρχεί εντός, αλλά και εκτός Τουρκίας από την κατακρήμνιση της τουρκικής λίρας και τις συνέπειες που αυτή έχει στο σύνολο της τουρκικής οικονομίας. Η λίρα υποχώρησε κατά 13,8% έναντι του ευρώ και κατά 13,5% έναντι του δολαρίου μέσα σε ένα 24ωρο! Σύσσωμη η αντιπολίτευση, αλλά και μία μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, κατηγορούν την κυβέρνηση Ερντογάν και τον ίδιο τον πρόεδρο για την κατάσταση που επικρατεί.
Η υποτίμηση της λίρας στην πραγματικότητα συνιστά νομισματική κρίση, η οποία συμπαρασύρει και την πραγματική οικονομία και τα δημόσια οικονομικά. Στο επίπεδο της πραγματικής οικονομίας τα μικρομεσαία νοικοκυριά εξωθούνται στην φτωχοποίηση, ενώ σπρώχνονται στο χείλος του γκρεμού και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αλλά και σε δεινή θέση έχουν περιέλθει και οι μεγάλες τουρκικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν κατά κανόνα δάνεια σε συνάλλαγμα.
Τούρκοι και ξένοι οικονομολόγοι κρούουν εδώ και πολύ καιρό τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων, που υπαγορεύει ο Ταγίπ Ερντογάν στην Κεντρική Τράπεζα πυροδοτεί τις πιέσεις στο τουρκικό νόμισμα σε βαθμό που πλέον να δημιουργείται μία ανεξέλεγκτη δυναμική. Αρκετοί πλέον, θεωρούν ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη.
Αν και απέχουμε περίπου 20 μήνες από τις προεδρικές εκλογές στη γειτονική χώρα, οι οποίες θα κρίνουν και την παραμονή ή απομάκρυνση του Ερντογάν από την εξουσία, οι ίδιοι οικονομικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η Τουρκία θα πάει στις εκλογές το 2023 βαρύτατα οικονομικά και κοινωνικά λαβωμένη, εγκλωβισμένη σ’ αυτό τον φαύλο κύκλο, με ό,τι αυτό σημαίνει στο πολιτικό-εκλογικό πεδίο.
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν φαίνεται διατεθειμένος να στρίψει το τιμόνι, αλλάζοντας την οικονομική πολιτική του. Δεν είναι, άλλωστε, καινούρια, η εμμονή του στα χαμηλά επιτόκια, θεωρώντας ότι με αυτή την πολιτική θα συντηρήσει έναν υψηλό ρυθμό ανάπτυξης. Όποιος –και είναι αρκετοί– σε επίσημη θέση τόλμησε να εκφράσει τη διαφωνία του αποπέμφθηκε. Έχει ήδη αποπεμφθεί από την αρχή του 2021 ο διοικητής της Κεντρικής τράπεζας και πρόσφατα τρία ακόμα στελέχη της.
Το πρόβλημα του πληθωρισμού
Ακόμα, όμως, και αν ο Ερντογάν έκανε στροφή 180 μοιρών, έτσι όπως διαμορφώνονεται η κατάσταση, δεν θα άλλαζε ως δια μαγείας. Η οικονομία είναι ζωντανός, εξελισσόμενος και περίπλοκος οργανισμός, στον οποίο έχουν ήδη προκληθεί ανήκεστες βλάβες. Κι αυτές δεν ανατάσσονται, πατώντας ένα κουμπί. Όπως και να έχει, η ζωή στην Τουρκία δυσκολεύει ημέρα με την ημέρα για τους κατοίκους της.
Ο πληθωρισμός που επισήμως τρέχει με ρυθμό 20%, αλλά στην πραγματικότητα με υπερδιπλάσιο, ροκανίζει τα εισοδήματα, τα οποία πλέον δεν επαρκούν για ένα στοιχειωδώς αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, λόγω και της συνεχούς ανόδου των τιμών. Το μισό εργατικό δυναμικό της Τουρκίας αμείβεται με λιγότερα χρήματα από το βασικό μισθό της Κίνας, ενώ το κόστος ζωής είναι πολύ υψηλότερο. Στερούνται, λοιπόν, βασικά αγαθά. Η θέρμανση καθίσταται πολυτέλεια, το καθημερινό τραπέζι φτωχαίνει, κάποιοι λένε ότι δεν μπορούν να δώσουν ούτε ψωμί στα παιδιά τους.
Ο κυβερνητικός εταίρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί απάντησε ότι «κάθε πλούσιος γιός της πατρίδας πρέπει να πάει στο πλησιέστερο φούρνο, να αγοράσει ψωμί και να το κρεμάσει έξω για τους φτωχούς. Δεν κοιμάται κανείς όσο ο γείτονάς του πεινάει». Ό,τι και να λέει, όσο και να πετάει την μπάλα στην κερκίδα, οι τιμές βασικών αγαθών, όπως το κρεμμύδι και οι πατάτες, έχουν εκτιναχθεί.
Οι πύραυλοι S-400 και τα γεωτρύπανα δεν τρώγονται! Στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, τα δύο τρίτα των πολιτών δήλωσαν πως η κυβέρνηση διαχειρίζεται κατά τον χειρότερο δυνατό τρόπο την οικονομία, ενώ ένα 60% εκτιμά ως πολύ πιθανή την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές. Η όλο και αυξανόμενη οργή αποτυπώθηκε και στην αυθόρμητη χθεσινή αντίδραση. Κόσμος βγήκε αυθόρμητα στο δρόμο. Φώναζε συνθήματα, καλώντας τον Ερντογάν να παραιτηθεί και έκαιγε ψεύτικα δολάρια. «Έχουμε φτάσει στα όριά μας», ήταν το σύνθημα που επικρατούσε. Η πλατεία Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολη έκλεισε με αστυνομικό οδόφραγμα.
Διαμαρτυρία με κατσαρόλες
Στη Χαλκηδόνα και στα Ταταύλα, ο κόσμος βγήκε στου δρόμους, χτυπώντας κατσαρόλες και τηγάνια και φωνάζοντας στον “σουλτάνο” να παραιτηθεί. «Κάποιοι λένε ότι θα ξεκαθαρίσουμε τους λογαριασμούς στην κάλπη το 2023. Ρωτάμε: Τι θα τρώμε μέχρι το 2023; Δεν έχουμε την υπομονή ούτε τη δύναμη να περιμένουμε άλλα δύο χρόνια. Στεκόμαστε ενάντια στη φτώχεια», φώναζαν.
Οι τουρκικές εταιρείες λυγίζουν υπό αυτές τις συνθήκες. Οι ξένοι επενδυτές, λόγω της νομισματικής πολιτικής του Ερντογάν, υποχωρούν. Έχει κλονιστεί πλέον η εμπιστοσύνη τους όχι μόνο στην τουρκική λίρα, αλλά και στην τουρκική οικονομία. Απόδειξη; Μόλις λίγες ημέρες πριν πούλησαν μαζικά μετοχές τουρκικών εταιρειών και τουρκικά ομόλογα συνολικής αξίας 673 εκατ. δολαρίων.
Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Ερντογάν, ζητώντας του έστω και τώρα να παρέμβει, δίνοντας ένα τέλος στη βύθιση του τουρκικού νομίσματος. Εκείνος, όμως, εμφανίζεται αποφασισμένος να εμμένει στη συνταγή των χαμηλών επιτοκίων. Μοιάζει να εθελοτυφλεί, μην μπορώντας να αντιληφθεί το αδιέξοδο, αλλά και την κατάσταση που επικρατεί.
Ο ισχυρισμός του «έσωσα τη χώρα στο παρελθόν από την οικονομική κρίση, θα το κάνω ξανά» διαψεύδεται διαρκώς από την πραγματικότητα. «Έχει ενδιαφέρον το ότι ζητούν συνεχώς πρόωρες εκλογές. Δεν θα γίνουν πρόωρες εκλογές. Θα γίνουν κανονικά τον Ιούνιο του 2023», απαντησε στους οργισμένους πολίτες και στους πολιτικούς του αντιπάλους. Το ερώτημα είναι πού θα βρίσκεται η Τουρκία οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά τον Ιούνιο του 2023;
Δημοσίευση σχολίου