Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Η Αθήνα συζητάει με την Ουάσινγκτον την αγορά μαχητικών F-35 επιβεβαίωσε την Πέμπτη ο Πάιατ. Η πώληση F-35 δεν μπορεί να γίνει έως ότου κατασκευαστεί κατάλληλη υποδομή στην Ελλάδα, δήλωσε ο πρέσβης. Ο αμερικανικός αεροδιαστημικός γίγαντας Lockheed Martin ανακοίνωσε ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον πέντε χρόνια για την ανάπτυξη αυτής της υποδομής.
Μια σειρά από προβλήματα, όμως, στην Ουάσιγκτον έρχονται να αμφισβητήσουν τη χρησιμότητα του μεγαλύτερου εξοπλιστικού προγράμματος στην αμερικανική ιστορία. Ο αρχηγός της αμερικανικής Αεροπορίας υποστήριξε δημόσια την ανάγκη ανάπτυξης ενός προσιτού μαχητικού για να αντικαταστήσει τα F-16 και να συμπληρώσει τον μικρό στόλο των υπερσύγχρονων, αλλά δαπανηρών και αναξιόπιστων, F-35. Στόχος ένα μείγμα λίγων ακριβών πέμπτης γενιάς F-22 και F-35 και πολλών φθηνών “5ης γενιάς πλην”, εξήγησε ο πτέραρχος Τσαρλς Μπράουν.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ένοπλων Δυνάμεων της Βουλής Δημοκρατικός Ανταμ Σμιθ κατακεραύνωσε το F-35, λέγοντας ότι πρέπει να «σταματήσουμε να πετάμε χρήματα στη συγκεκριμένη ποντικότρυπα. Τι μας δίνει το F-35; Υπάρχει τρόπος να μειώσουμε τις απώλειές μας; Υπάρχει τρόπος να μην συνεχίσουμε να ξοδεύουμε τόσα πολλά χρήματα για μια τόσο χαμηλή ικανότητα γιατί, όπως γνωρίζετε, το κόστος διατήρησης είναι υπερβολικό. Αυτό που θα προσπαθήσω να κάνω είναι να καταλάβω πώς μπορούμε να αποκτήσουμε ένα μίγμα μαχητικών που είναι πιο οικονομικό. Και σας λέω τώρα ότι στόχος να βρούμε κάτι που θα μας κάνει να μην βασιστούμε στο F-35 για τα επόμενα 35 χρόνια».
Πριν μια γενιά, οι ΗΠΑ δρομολόγησαν την ανάπτυξη ενός προσιτού, ελαφριού μαχητικού για να αντικαταστήσει τα F-16. Μετά από πάνω από 20 χρόνια έρευνας, το σχεδιαζόμενο μαχητικό έγινε βαρύτερο και ακριβότερο, καθώς η αμερικανική Αεροπορία και η κατασκευάστρια εταιρεία ενσωμάτωνε όλο και περισσότερες νέες τεχνολογίες. Τελικά το βάρους 25 τόνων F-35 έχει μετατραπεί στο πρόβλημα που έπρεπε να λύσει. Και τώρα οι ΗΠΑ χρειάζονται ένα νέο μαχητικό για να λύσει το πρόβλημα F-35, όπως λένε αξιωματικοί και αναλυτές.
Πάνω από 1 τρισ. το πρόγραμμα F-35
Το πρόγραμμα των F-35 αναμένεται να στοιχίσει πάνω από ένα τρισ. δολάρια κατά τη διάρκεια της 60χρονης ζωής του. Είναι, επίσης, η πιο φιλόδοξη διεθνής συνεργασία των ΗΠΑ, αφού οκτώ άλλα κράτη επενδύουν στην ανάπτυξη του αεροσκάφους. Οι υποστηρικτές του υποσχέθηκαν ότι το F-35 θα ήταν το όπλο που θα αλλάξει τη διεξαγωγή του πολέμου. Με άλλα λόγια, τόσα πολλά διακυβεύονταν που η ακύρωση του προγράμματος δεν ήταν επιλογή.
Κι όμως για χρόνια φαινόταν σαν το F-35 να μην τα καταφέρνει. Βασικό πρόβλημα είναι ότι όλοι ήθελαν να κάνει τα πάντα. Το Lockheed Martin F-35 Lightning II είναι μια αμερικανική οικογένεια μονοθέσιων, μονοκινητήριων, πολλαπλών ρόλων μαχητικών αεροσκαφών παντός καιρού που προορίζεται να εκτελεί αποστολές τόσο αεροπορικής υπεροχής όσο και κρούσης, ηλεκτρονικού πολέμου, συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης.
Η Lockheed Martin είναι ο κύριος εργολάβος F-35, με κύριους συνεργάτες τις εταιρείες Northrop Grumman και BAE Systems. Το αεροσκάφος έχει τρεις κύριες παραλλαγές: για συμβατική απογείωση και προσγείωση F-35A (CTOL), για σύντομη απογείωση και κατακόρυφη προσγείωση το F-35B (STOVL) και το F-35C για χρήση από αεροπλανοφόρα (CV/CATOBAR).
Ήθελαν να κάνει πάρα πολλά
Οι διαφορετικές εκδόσεις σήμαιναν διαφορετικές διαμορφώσεις, κινητήρες, πτέρυγες και ένα σωρό άλλες διαφορές, τόσες που βασικά πρόκειται για τρία διαφορετικά αεροσκάφη. Η αμερικανική Αεροπορία ήθελε 1.800 F-35 για να αντικαταστήσει τα παλαιότερα F-16 και A-10 και να αποτελέσει το χαμηλό άκρο ενός μίγματος μαχητικών χαμηλών-υψηλών επιδόσεων, με 180 δικινητήρια F-22 να αποτελούν το υψηλό άκρο. Η Αεροπορία και η Lockheed, όμως, απέτυχαν. «Προσπάθησαν να κάνουν το F-35 να κάνει πάρα πολλά», δήλωσε στο Forbes ο αναλυτής του προγράμματος Νταν Γκέιζερ.
Η πολυπλοκότητα προσέθεσε κόστος κι αυτό επέβαλε καθυστερήσεις. Οι καθυστερήσεις έδωσαν στους προγραμματιστές χρόνο για να προσθέσουν ακόμη περισσότερη πολυπλοκότητα στο σχεδιασμό. Οι προσθήκες πρόσθεσαν περισσότερο κόστος. Το κόστος είχε ως αποτέλεσμα περισσότερες καθυστερήσεις. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίστηκε.
Δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη πτήση του F-35, η αμερικανική Αεροπορία έχει μόλις 250 αεροσκάφη. Τώρα είναι πιθανές περικοπές στο πρόγραμμα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αρχηγός της αμερικανικής Αεροπορίας Μπράουν έχει αρχίσει να χαρακτηρίζει το F-35 μπουτίκ, μαχητικό υψηλών προδιαγραφών της τάξης του F-22. Η αεροπορία των ΗΠΑ ολοκλήρωσε την παραγωγή του F-22, παραλαμβάνοντας μόλις 195 αεροσκάφη.
Οι διαφορετικές εκδόσεις σήμαιναν διαφορετικές διαμορφώσεις, κινητήρες, πτέρυγες και ένα σωρό άλλες διαφορές, τόσες που βασικά πρόκειται για τρία διαφορετικά αεροσκάφη. Η αμερικανική Αεροπορία ήθελε 1.800 F-35 για να αντικαταστήσει τα παλαιότερα F-16 και A-10 και να αποτελέσει το χαμηλό άκρο ενός μίγματος μαχητικών χαμηλών-υψηλών επιδόσεων, με 180 δικινητήρια F-22 να αποτελούν το υψηλό άκρο. Η Αεροπορία και η Lockheed, όμως, απέτυχαν. «Προσπάθησαν να κάνουν το F-35 να κάνει πάρα πολλά», δήλωσε στο Forbes ο αναλυτής του προγράμματος Νταν Γκέιζερ.
Η πολυπλοκότητα προσέθεσε κόστος κι αυτό επέβαλε καθυστερήσεις. Οι καθυστερήσεις έδωσαν στους προγραμματιστές χρόνο για να προσθέσουν ακόμη περισσότερη πολυπλοκότητα στο σχεδιασμό. Οι προσθήκες πρόσθεσαν περισσότερο κόστος. Το κόστος είχε ως αποτέλεσμα περισσότερες καθυστερήσεις. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίστηκε.
Δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη πτήση του F-35, η αμερικανική Αεροπορία έχει μόλις 250 αεροσκάφη. Τώρα είναι πιθανές περικοπές στο πρόγραμμα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αρχηγός της αμερικανικής Αεροπορίας Μπράουν έχει αρχίσει να χαρακτηρίζει το F-35 μπουτίκ, μαχητικό υψηλών προδιαγραφών της τάξης του F-22. Η αεροπορία των ΗΠΑ ολοκλήρωσε την παραγωγή του F-22, παραλαμβάνοντας μόλις 195 αεροσκάφη.
Δεν έχει πιστοποιηθεί για εκτεταμένη παραγωγή
Το πρόγραμμα ακόμη δεν έχει πιστοποιηθεί για εκτεταμένη παραγωγή, κάτι που θα μείωνε τις επικρίσεις και θα άνοιγε το δρόμο για περισσότερες παραγγελίες από το εξωτερικό, μειώνοντας την τιμή. Όμως, σύμφωνα με μνημόνιο (18-12-2020) που υπεγράφη από την υπεύθυνη προμηθειών του Πενταγώνου Έλεν Λορν, η απόφαση Milestone C (πιστοποιεί ότι το F-35 ολοκλήρωσε με επιτυχία την αρχική αξιολόγηση και πάει για παραγωγή) αναβάλλεται, χωρίς να οριστεί νέα ημερομηνία.
Τεχνικά προβλήματα, πάντως, παραμένουν άλυτα. Τον Ιούνιο 2019 το Defense News ανέφερε ότι το F-35 αντιμετώπιζε τουλάχιστον 13 σοβαρές τεχνικές ανεπάρκειες κατά τη διάρκεια των επιχειρησιακών δοκιμών, όπως απότομες μεταβολές στην πίεση της καμπίνας, μερικές σπάνιες περιπτώσεις δομικής βλάβης σε υπερηχητικές ταχύτητες και απρόβλεπτη συμπεριφορά κατά την εκτέλεση ελιγμών.
Τα F-35 που έχουν ήδη παραδοθεί έχουν αναδείξει νέα προβλήματα: υψηλό κόστος λειτουργίας (35.000 δολάρια ανά ώρα πτήσης), έλλειψη ανταλλακτικών και ανάγκη για νέα προσέγγιση στην ενημέρωση του λογισμικού. Αυτά τα προβλήματα απαιτούν επειγόντως λύσεις. Οι εμπλεκόμενοι αξιωματούχοι διαβεβαιώνουν ότι τίποτα δεν θα εμποδίσει το πρόγραμμα να προχωρήσει. Το αμερικανικό κράτος, όμως, απαιτεί να επιλυθούν τα σοβαρά προβλήματα πριν αρχίσει η πλήρης παραγωγή.
Η πρόβλεψη για υπερβολικά αισιόδοξες προδιαγραφές που δεν ήταν εφικτές αποτέλεσε το κυριότερο πρόβλημα, σύμφωνα με τον Tom Burbage, γενικό διευθυντή της Lockheed για το πρόγραμμα την περίοδο 2000-2013: «Η τεχνολογία να τα συνδυάσει όλα αυτά σε μια ενιαία πλατφόρμα ήταν πέρα από την εμβέλεια της βιομηχανίας εκείνη την εποχή».
Ένα δεύτερο πρόβλημα ήταν ότι την εποπτεία είχε η κατασκευάστρια εταιρεία, καθώς έπρεπε να συντονίζει προμήθειες από 1500 υποκατασκευαστές σχεδόν σε όλες τις Πολιτείες, αλλά και στο εξωτερικό. Το γεγονός ότι οι θέσεις εργασίας είναι κατανεμημένες σε πολλές εκλογικές περιφέρειες σημαίνει ότι οι βουλευτές και γερουσιαστές και των δύο κομμάτων δεν θέλουν να μειωθεί το πρόγραμμα και να χαθούν θέσεις εργασίας. Εξ ου και η ατάκα ότι το πρόγραμμα είναι “πολύ μεγάλο για να θανατωθεί”.
Τα συνεχιζόμενα τεχνικά προβλήματα
Από τα 13 σημαντικά τεχνικά ζητήματα που είχαν αναφερθεί το 2019 (κατηγορία 1) υποβαθμίστηκαν σιωπηρά από το Πεντάγωνο πέντε από αυτά στην κατηγορία 2. Η ανεπάρκεια κατηγορίας 1 μπορεί να προκαλέσει θάνατο, σοβαρό τραυματισμό ή ασθένεια, απώλεια ή ζημιά στο αεροσκάφος ή τον εξοπλισμό του, περιορίζει κρίσιμα το αξιόμαχο του χειριστή και εμποδίζει το αεροσκάφος να αποδώσει καλά.
Συγκριτικά, πρόβλημα κατηγορίας 2 απαιτεί παρακολούθηση, αλλά δεν επηρεάζει τις λειτουργίες. Η υποβάθμιση των προβλημάτων δεν σημαίνει ότι έχουν επιλυθεί. Εκπρόσωπος του προγράμματος δήλωσε ότι «δεν μπορεί να αποκαλύψει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που αυτά τα προβλήματα επιλύθηκαν ή υποβαθμίστηκαν λόγω της διαβάθμισης ασφαλείας». Τα δε προβλήματα κατηγορίας 1 είναι απόρρητα.
Από αυτά που αποκαλύφτηκαν για την υποβάθμιση στην κατηγορία 2 είναι το πρόβλημα του Αυτόνομου Συστήματος Πληροφοριών (ALIS), επειδή δεν πληροί τις απαιτήσεις διασφάλισης πληροφοριών. Το σύστημα αποτελεί την ραχοκοκαλιά του F-35. Χρησιμοποιείται από τους χειριστές σε όλα σχεδόν τα στάδια της πτήσης και της συντήρησης του Joint Strike Fighter. Το σύστημα χρησιμοποιείται για τον προγραμματισμό και την αποστολή αποστολών, την παραγγελία ανταλλακτικών, τη συντήρηση μέσω επισκευών και την προβολή τεχνικών δεδομένων και παραγγελιών εργασίας.
Επίσης, λανθασμένα δεδομένα αποθέματος συνεχίζουν να καθηλώνουν F-35. Η ροή ανταλλακτικών από τόσους προμηθευτές καθυστερεί. Kάποια αεροσκάφη που αντιμετώπισαν πρόβλημα με τις καλύπτρες μένουν στο έδαφος για πάνω από ένα χρόνο. Επίσης τα F-35B και F-35C παρουσίασαν ασυνήθιστη πλευρική και διαμήκη απόκριση ελέγχου πάνω από γωνία προσβολής 20 μοιρών. Ταυτόχρονα υπήρχαν απροσδόκητα όρια ώσης στην πτήση κατά τις ζεστές μέρες.
Από τα 13 σημαντικά τεχνικά ζητήματα που είχαν αναφερθεί το 2019 (κατηγορία 1) υποβαθμίστηκαν σιωπηρά από το Πεντάγωνο πέντε από αυτά στην κατηγορία 2. Η ανεπάρκεια κατηγορίας 1 μπορεί να προκαλέσει θάνατο, σοβαρό τραυματισμό ή ασθένεια, απώλεια ή ζημιά στο αεροσκάφος ή τον εξοπλισμό του, περιορίζει κρίσιμα το αξιόμαχο του χειριστή και εμποδίζει το αεροσκάφος να αποδώσει καλά.
Συγκριτικά, πρόβλημα κατηγορίας 2 απαιτεί παρακολούθηση, αλλά δεν επηρεάζει τις λειτουργίες. Η υποβάθμιση των προβλημάτων δεν σημαίνει ότι έχουν επιλυθεί. Εκπρόσωπος του προγράμματος δήλωσε ότι «δεν μπορεί να αποκαλύψει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που αυτά τα προβλήματα επιλύθηκαν ή υποβαθμίστηκαν λόγω της διαβάθμισης ασφαλείας». Τα δε προβλήματα κατηγορίας 1 είναι απόρρητα.
Από αυτά που αποκαλύφτηκαν για την υποβάθμιση στην κατηγορία 2 είναι το πρόβλημα του Αυτόνομου Συστήματος Πληροφοριών (ALIS), επειδή δεν πληροί τις απαιτήσεις διασφάλισης πληροφοριών. Το σύστημα αποτελεί την ραχοκοκαλιά του F-35. Χρησιμοποιείται από τους χειριστές σε όλα σχεδόν τα στάδια της πτήσης και της συντήρησης του Joint Strike Fighter. Το σύστημα χρησιμοποιείται για τον προγραμματισμό και την αποστολή αποστολών, την παραγγελία ανταλλακτικών, τη συντήρηση μέσω επισκευών και την προβολή τεχνικών δεδομένων και παραγγελιών εργασίας.
Επίσης, λανθασμένα δεδομένα αποθέματος συνεχίζουν να καθηλώνουν F-35. Η ροή ανταλλακτικών από τόσους προμηθευτές καθυστερεί. Kάποια αεροσκάφη που αντιμετώπισαν πρόβλημα με τις καλύπτρες μένουν στο έδαφος για πάνω από ένα χρόνο. Επίσης τα F-35B και F-35C παρουσίασαν ασυνήθιστη πλευρική και διαμήκη απόκριση ελέγχου πάνω από γωνία προσβολής 20 μοιρών. Ταυτόχρονα υπήρχαν απροσδόκητα όρια ώσης στην πτήση κατά τις ζεστές μέρες.
Θέλουμε τα F-35;
Η απόφαση αγοράς ενός τόσο ακριβού και πολύπλοκου συστήματος είναι πολύ σοβαρή απόφαση για κάθε Πολεμική Αεροπορία. Το F-35 αντιμετωπίζει σωρεία προβλημάτων (πάνω από 800 πέραν των κατηγοριών 1 και 2). Σχεδιασμένο σαν πολυεργαλείο, το F-35 δυσκολεύεται να παίξει τους ρόλους του καλά. Η τοποθέτηση του οπλισμού σε εσωτερικές αποθήκες για να διατηρηθεί η ικανότητα στελθ (αόρατο από τα ραντάρ), επιτρέπει την μεταφορά μόνο δύο βομβών.
Αν πρέπει να προστεθούν εξωτερικά όπλα, το στελθ σχεδόν εξαφανίζεται. Η δε προσαρμογή εξωτερικών πυλώνων ενδέχεται να επηρεάσει την επίστρωση με ειδική επίχριση. Αν η εξωτερική επίχριση φθαρεί, ή γρατζουνιστεί, το αεροσκάφος πρέπει να μεταβεί σε ειδικό εργαστήριο σε άλλη χώρα, για να αφαιρεθεί και να επανατοποθετηθεί η επίστρωση.
Όλα τα παραπάνω προκύπτουν από αμερικανικές πηγές κι όχι από ανταγωνιστές. Γι’ αυτό και πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από όσους θέλουν να εντάξουν το F-35 στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Πολύ περισσότερο όταν η κατασκευάστρια εταιρεία λέει ότι η κατασκευή υποδομών για το F-35 θα απαιτήσει μια πενταετία.
Δημοσίευση σχολίου