Η επιστροφή στον νομισματικό λαϊκισμό και ο τριπλός, πολιτικός και οικονομικός, κίνδυνος για την Τουρκία
Της Νικόλ Λειβαδάρη
Η τουρκική λίρα από χθες αιμορραγεί με απώλειες 15%, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης κατέρρευσε, η Societe Generale καλεί τους ξένους επενδυτές να εγκαταλείψουν την Τουρκια, και η σκιά των capital controls πλανάται ήδη πάνω από την χώρα.
Στις 9 Φεβρουαρίου ο Σαχάπ Καβτσίογλου, ο καθηγητής τραπεζικής του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά και από προχθές νέος κεντρικός τραπεζίτης της Τουρκίας, έγραφε στην Yeni Safak ότι η πολιτική αύξησης των επιτοκίων που ακολουθούσε ο τότε διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Τουρκιας Νατζί Αγκμπάλ «στρώνουν τον δρόμο για άνοδο του πληθωρισμού».
Είναι η άποψη που μπορεί να φέρει στα πρόθυρα νευρικής κρίσης τις αγορές, να κάνει εκατοντάδες συναδέλφους του κ. Καβτσίογλου στα αμφιθέατρα της Δύσης να σκίζουν τα πτυχία τους, και να ωθεί το Bloomberg και το Reuters σε πηχαίους τίτλους περί νομισματικού λαϊκισμού.
Η επιστροφή στον νομισματικό λαϊκισμό
Είναι επίσης η θέση που οδήγησε την Τουρκία στο χείλος διπλής, συναλλαγματική και χρηματοπιστωτικής κρίσης τον περασμένο Νοέμβριο, που αποστράγγιξε επίσης τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας – είναι όμως και η θέση του Ταγίπ Ερντογάν: Η βάση των «erdonomics» και του πιο ανορθόδοξου ίσως οικονομικού και νομισματικού manual του πλανήτη, που ορίζει τα υψηλά επιτόκια ως την πηγή της ανόδου του πληθωρισμού.
Αυτό το manual ο Σαχάπ Καβτσίογλου το απογείωσε την περασμένη εβδομάδα. Οταν ο Αγκμπάλ πήγε στο άλλο άκρο, κι αιφνιδίασε ακόμη και τους γκουρού του παγκόσμιου φιλελευθερισμού αυξάνοντας τα επιτόκια της λίρας κατά 200 μονάδες βάσης και εκτοξεύοντάς τα στο 19%, ο καθηγητής Καβτσίογλου ξεσπάθωσε. Εγραψε, ξανά στην φιλοκυβερνητική Yeni Safak, ότι “αυτή η πολιτική υπηρετεί εκείνους που διαθέτουν ζεστό χρήμα κι έχουν έδρα το Λονδίνο, και όχι τα 83 εκατομμύρια των Τούρκων πολιτών».
Η τουρκική λίρα από χθες αιμορραγεί με απώλειες 15%, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης κατέρρευσε, η Societe Generale καλεί τους ξένους επενδυτές να εγκαταλείψουν την Τουρκια, και η σκιά των capital controls πλανάται ήδη πάνω από την χώρα.
Στις 9 Φεβρουαρίου ο Σαχάπ Καβτσίογλου, ο καθηγητής τραπεζικής του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά και από προχθές νέος κεντρικός τραπεζίτης της Τουρκίας, έγραφε στην Yeni Safak ότι η πολιτική αύξησης των επιτοκίων που ακολουθούσε ο τότε διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Τουρκιας Νατζί Αγκμπάλ «στρώνουν τον δρόμο για άνοδο του πληθωρισμού».
Είναι η άποψη που μπορεί να φέρει στα πρόθυρα νευρικής κρίσης τις αγορές, να κάνει εκατοντάδες συναδέλφους του κ. Καβτσίογλου στα αμφιθέατρα της Δύσης να σκίζουν τα πτυχία τους, και να ωθεί το Bloomberg και το Reuters σε πηχαίους τίτλους περί νομισματικού λαϊκισμού.
Η επιστροφή στον νομισματικό λαϊκισμό
Είναι επίσης η θέση που οδήγησε την Τουρκία στο χείλος διπλής, συναλλαγματική και χρηματοπιστωτικής κρίσης τον περασμένο Νοέμβριο, που αποστράγγιξε επίσης τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας – είναι όμως και η θέση του Ταγίπ Ερντογάν: Η βάση των «erdonomics» και του πιο ανορθόδοξου ίσως οικονομικού και νομισματικού manual του πλανήτη, που ορίζει τα υψηλά επιτόκια ως την πηγή της ανόδου του πληθωρισμού.
Αυτό το manual ο Σαχάπ Καβτσίογλου το απογείωσε την περασμένη εβδομάδα. Οταν ο Αγκμπάλ πήγε στο άλλο άκρο, κι αιφνιδίασε ακόμη και τους γκουρού του παγκόσμιου φιλελευθερισμού αυξάνοντας τα επιτόκια της λίρας κατά 200 μονάδες βάσης και εκτοξεύοντάς τα στο 19%, ο καθηγητής Καβτσίογλου ξεσπάθωσε. Εγραψε, ξανά στην φιλοκυβερνητική Yeni Safak, ότι “αυτή η πολιτική υπηρετεί εκείνους που διαθέτουν ζεστό χρήμα κι έχουν έδρα το Λονδίνο, και όχι τα 83 εκατομμύρια των Τούρκων πολιτών».
Ο Ερντογάν ως “πατερούλης του έθνους”
Τα υπόλοιπα ήταν προδιαγεγραμμένα και ήρθαν ακαριαία. Ο Νατζί Αγκμπάλ μετά από μόλις τέσσερις μήνες θητείας εκπαραθυρώθηκε (όπως είχε εκπαραθυρωθεί και ο προκάτοχός του) ξημερώματα Σαββάτου, ο Σαχάπ Καβτσίογλου ανέλαβε τα ηνία της κεντρικής τράπεζας, και ο Ταγίπ Ερντογάν έπαιξε για ακόμη μια φορά την τύχη και της λίρας και της τουρκικής οικονομίας στα ζάρια, ακολουθώντας το πολιτικό του ένστικτο: Πέταξε το άβολο κοστούμι του μεταρρυθμιστή ηγέτη και ξαναφόρεσε εκείνο του «πατερούλη του έθνους» – του πολιτικού που πάει κόντρα στις νόρμες των αγορών για να δώσει (επίπλαστο έστω) πλούτο στον λαό του.
Γνώριζε το τίμημα και το πληρώνει ήδη: Η τουρκική λίρα από χθες αιμορραγεί με απώλειες 15%, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης κατέρρευσε, η Societe Generale καλεί τους ξένους επενδυτές να εγκαταλείψουν την Τουρκια, και η σκιά των capital controls πλανάται ήδη πάνω από την χώρα.
Ο τούρκος πρόεδρος όμως θεωρεί ότι το στοίχημα θα του βγει και αυτή την φορά.
Ποντάρει στην εκρηκτική δυναμική που δείχνει η τουρκική οικονομία στον δρόμο εξόδου από την πανδημία – ο ΟΟΣΑ της δίνει πρόβλεψη ανάπτυξης 5,9% εφέτος και την κατατάσσει στην κορυφή των αναπτυσσόμενων αγορών παγκοσμίως – βασίζεται στο χαμηλό δημόσιο χρέος κρύβοντας κάτω από το χαλί την τεράστια πιστωτική φοιύσκα του ιδιωτικού τομέα, και έχει πιστέψει στο γεωπολιτικό ατού: Θεωρεί ότι η Τουρκία είναι «too big to fail» – ή, τουλάχιστον, ότι κρατά σφιγμένη γερά την θηλιά στον λαιμό της Ευρώπης.
Στα 102 δις τα ανοίγματα των ευρωπαϊκών τραπεζών στην Τουρκία
Με τις ευρωπαϊκές τράπεζες, και με πρώτες τις ισπανικές, να έχουν ανοίγματα 102 δις ευρώ στην Τουρκία, ελπίζει βασίμως ότι η Ευρώπη δεν θα τον αφήσει να πέσει παίρνοντάς την μαζί του. Ακόμη κι εάν χρειαστεί να εγκατασταθεί, για μια ακόμη φορά, στην Αγκυρα μόνιμη αντιιπροσωπεία του ΔΝΤ.
Για τον Ταγίπ Ερντογάν άλλωστε, τέσσερις μήνες νομισματικής ορθοδοξίας ήταν μάλλον πολύ μεγάλο διάστημα, όπως έγραψε και ο Ντάνιελ Μος στο Bloomberg.
Παρά ταύτα, το ρίσκο παραμένει ανοιχτό και είναι διπλό – γεωπολιτικό και οικονομικό. Στο πρώτο σκέλος οι αναλυτές επισημαίνουν ότι ο Ερντογάν ξανατζογάρει με την τουρκική οικονομία σε μια συγκυρία με μείζονα ανοιχτά γεωπολιτικά μέτωπα για την Τουρκία. Κι όπως γράφει στο ίδιο άρθρο ο Μος, ακόμη κι εάν ο Νατζί Αγκμπάλ πήγε την αύξηση των τουρκικών επιτοκίων σε επίπεδα που καμιά πολιτική ηγεσία στον κόσμο δεν μπορεί να αντέξει, η εκπαραθύρωσή του και η συνολική πολιτική διαχείριση από τον Ερντογάν κινούνται εκτός κάθε, στοιχειώδους έστω, συστημικού πλαισίου.
“Ετσι συμπεριφέρονται οι μπανανίες, όχι τα κράτη της G20”
«Η θέση του κεντρικού τραπεζίτη της Τουρκίας έχει γίνει πια η πιο επικίνδυνη δουλειά στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα», γράφει χαρακτηριστικά το Bloomberg και προσθέτει: «Ετσι συμπεριφέρονται μόνον στις μπανανίες και όχι σε κράτη-μέλη της G20 και του ΟΟΣΑ».
Αυτό το μοντέλο «μπανανίας», ως κενό αξιοπιστίας, μπορεί να το βρει μπροστά του ο Ερντογάν στην πολλαπλή ανοιχτή του διαπραγμάτευση με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Κι εκείνο που σίγουρα θα βρει μπροστά του, και καλείται τώρα να υπερβεί, είναι ο τριπλός και άμεσος κίνδυνος για την οικονομία της Τουρκίας που υποδεικνύουν ήδη όλοι οι αναλυτές.
Το τριπλό οικονομικό ρίσκο
Σύμφωνα με την Capital Economics, είναι ο κίνδυνος που συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο:
Βίαιο sell-off για την λίρα , το οποίο μοιάζει αναπόδραστο με την πολιτική μείωσης των επιτοκίων που θεωρείται ότι θα ακολουθήσει πλέον η κεντρική τράπεζα.
Ισχυρή πιθανότητα να οδηγηθεί η Τουρκία σε άτακτη κρίση του ισοζυγίου πληρωμών. Με το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών περίπου στο 5% του ΑΕΠ και με τα συναλλαγματικά αποθέματα σε λιγότερο από 11 δισ. δολάρια, η εικόνα του ισοζυγίου πληρωμών παραπέμπει σε ρώσικη ρουλέτα.
Χρηματοπιστωτική κρίση και «σκάσιμο» τουρκικών τραπεζών, που ήδη αντιμετωπίζουν τεράστια χρέη σε συνάλλαγμα υπό το βάρος της δολαριοποίησης της οικονομίας.
Οι πρώτες απαντήσεις επ’ αυτού του τριπλού κινδύνου αναμένονται από τον νέο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας. Ο όποιος ωστόσο δεν έχει και πολλές εναλλακτικές – διότι όποιος κάθεται σ’ αυτή την θέση, όπως γράφει επίσης το Bloomberg, αντιμετωπίζει πάντοτε περίπου το ίδιο δίλημμα: Είτε θα χάσει την λίρα, είτε θα χάσει τον Ερντογάν…
Δημοσίευση σχολίου