Νίκος Μελέτης
Σε «επιχείρηση γοητείας» και εξωραϊσμού της εικόνας της σε Βρυξέλλες και Ουάσινγκτον επιδίδεται συστηματικά τις τελευταίες ημέρες η Τουρκία, καθώς η αγωνία για την επόμενη ημέρα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, αλλά και η συσπείρωση αντίρροπων δυνάμεων που προκαλεί η επεκτατική πολιτική της στην περιφέρεια φέρνουν την τουρκική ηγεσία ενώπιον δύσκολων διλημμάτων.
Η αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο δεν αφορά μόνο την απώλεια ενός ένθερμου προσωπικού υποστηρικτή του Τ. Ερντογάν, όπως ήταν ο Ντ. Τραμπ, αλλά την έλευση ενός παραδοσιακού Προέδρου των Δημοκρατικών ο οποίος έχει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: γνωρίζει καλά τα ζητήματα της περιοχής, ιδίως το Κυπριακό, έχει υποστηρίξει σθεναρά την κουρδική υπόθεση και έχει συγκεκριμένη και δημόσια εκφρασμένη αντίληψη για τον Ερντογάν (βλ. συνέντευξη στους ΝΥΤ πέρυσι τον Ιανουάριο), ως έναν αυταρχικό ηγέτη που συνιστά απειλή για την σταθερότητα.
Θα πρέπει να προστεθεί σε αυτό και η ευαισθησία της προοδευτικής πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία δεν βρίσκονται στην καλύτερη κατάσταση τους στην Τουρκία. Και μια πρώτη κίνηση με την ανάθεση κομβικού ρόλου στο νέο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας στην θέση του αρμοδίου για την Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική στον Brett H. McGurk στέλνει ανησυχητικά μηνύματα στην Άγκυρα.
Ο συγκεκριμένος διπλωμάτης ήταν από τους βασικούς εμπνευστές της πολιτικοστρατιωτικής παρέμβασης των ΗΠΑ στην Συρία και στήριξης της συμμαχίας με τους Κούρδους του YPG τους οποίους η Τουρκία θεωρεί τρομοκράτες. Και τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Μ. Τσαβούσογλου είχαν στραφεί εναντίον του κ McGurk με σκαιότατους χαρακτηρισμούς όταν μάλιστα είχε επισκεφθεί τις περιοχές των Κούρδων στην Συρία και στο Ιράκ και είχε φροντίσει για την ενίσχυση και τον εξοπλισμό τους.
Η Άγκυρα όμως ανησυχεί και λόγω της αβεβαιότητας και στο μέτωπο της απέναντι στις αραβικές χώρες, μετά την έναρξη της διαδικασίας συμφιλίωσης του Κατάρ με τις άλλες πέντε χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο. Είναι προφανές ότι όσο προχωρά αυτή η διαδικασία τόσο το το Κατάρ θα είναι λιγότερο εξαρτημένο από την Τουρκία και αυτό ανησυχεί τον Ερντογάν, καθώς εκτός των άλλων το Κατάρ είναι ο μόνιμος «αιμοδότης» της τουρκικής οικονομίας. Έτσι ο τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να μεταστρέψει αυτή την εξέλιξη και επανειλημμένα τις τελευταίες ημέρες έχει χαιρετίσει αυτή την συμφωνία δηλώνοντας πρόθυμος να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την Σ. Αραβία, ελπίζοντας ότι έτσι θα μπορεί να κρατήσει ανοικτό το μέτωπο με τα ΗΑΕ και να διατηρήσει σε σχέση εξάρτησης το Κατάρ. Βεβαίως ακόμη κι αν αποκατασταθούν οι σχέσεις με το Ριαντ είναι σαφές ότι σε σημαντικά περιφερειακά ζητήματα αλλά και σε ό,τι αφορά την διεκδίκηση ηγεμονικού ρόλου στον σουνιτικό κόσμο, η βασιλική οικογένεια της Σ. Αραβίας δεν πρόκειται να υποχωρήσει στις υπέρμετρες φιλοδοξίες του τούρκου προέδρου.
Ταυτόχρονα η Τουρκία επιχειρεί με διαρροές για μυστικές συναντήσεις να εκθέσει και να δεσμεύσει τις κυβερνήσεις του Ισραήλ και της Αιγύπτου για αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών. Όμως τουλάχιστον όσο υπάρχουν οι κ. Νετανιάχου στο Ισραήλ και ο Αλ Σίσι στην Αίγυπτο, ακόμη και εάν αποκατασταθούν οι διπλωματικές σχέσεις, δεν πρόκειται να υπάρξει εξομάλυνση των σχέσεων με τις δυο αυτές χώρες.
Ο κ. Ερντογάν και οι υπουργοί του μοιράζουν φιλικά νεύματα παντού και στέλνουν μηνύματα αποκατάστασης των σχέσεων με όλους εκείνους με τους οποίους είχε συγκρουστεί με δική του πρωτοβουλία συνήθως, δηλώνοντας συγχρόνως ότι είναι όλοι οι άλλοι που πρέπει να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις του και μετά θα τους κάνει την... χάρη να τα βρουν.
Το ίδιο ακριβώς επιχειρεί ο κ. Ερντογάν και με την Ελλάδα και με την Ε.Ε. όπου εκεί όμως έχει «προθύμους» που σπεύδουν να παίξουν το παιγνίδι του.
Ο τούρκος πρόεδρος θα έχει σήμερα τηλεδιάσκεψη με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα βον ντερ Λάιεν και στις 21 Ιανουαρίου ο κ. Τσαβούσογλου θα έχει συνομιλίες στις Βρυξέλες με τον ύπατο Εκπρόσωπο Ζ. Μπορέλ. Και προφανώς το αντικείμενο των επαφών αυτών δεν είναι η ανάγκη άμεσης εγκατάλειψης της πολιτικής των απειλών εναντίον κρατών μελών, της παραβίασής των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών και η διακοπή της επιθετικής ρητορικής εναντίον της Ε.Ε., αλλά τρόποι ώστε να παρακαμφθεί η απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Δεκεμβρίου και να διαμορφωθεί ετσι αντι για πλαίσιο κυρώσεων, πλαίσιο «θετικής ατζέντας» με δώρα για την Άγκυρα.
Και οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι στέκονται δίπλα στον κ. Τσαβούσογλου και ακούνε τα κηρύγματα για την καλή διάθεση της Τουρκίας και την πρόθεση της για εξεύρεση ειρηνικής λύσης των προβλημάτων μέσω διαλόγου και κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να θυμίσει ότι το ένα ερευνητικό της σκάφος αλώνιζε επί πέντε μήνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και αποχώρησε όταν τέλειωσε την αποστολή του ,ενώ ακόμη στην ΑΟΖ της Κύπρου, που είναι μάλιστα οριοθετημένη με διεθνή συμφωνία συνεχίζει να παραμένει το τουρκικό ερευνητικό, εκεί που μέχρι πριν λίγες εβδομάδες πραγματοποιούσε παράνομη γεώτρηση το τουρκικό γεωτρύπανο YAVUZ.
Και οι υποστηρικτές της Τουρκίας θέλουν να προβάλουν ως τεράστιας σημασίας κίνηση καλής θέλησης το ότι το Oruc Reis έχει αποχωρήσει μετά από πολύμηνες παράνομες έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Ο κ. Τσαβούσολγου μάλιστα ξεκίνησε κύκλο ευρωπαϊκών επαφών από την Πορτογαλία που έχει και την προεδρία της Ε.Ε. αυτό το εξάμηνο και αμέσως μετά επισκέφθηκε την Παρασκευή την Ισπανία ,καθώς η Μαδρίτη αναδεικνύεται στον φανατικότερο υποστηρικτή του κ. Ερντογάν, με αρκετά ταπεινά κίνητρα, την πολύ μεγάλη έκθεση των ισπανικών τραπεζών στην τουρκική οικονομία και κάποιες επενδύσεις ισπανικών επιχειρήσεων στην Τουρκία.
Η Υπουργός εξωτερικών της χώρας Αράντσα Γκονζάλες Λάγια σε δηλώσεις της χθες στο πλευρό του κ. Τσαβούσογλου με κάποιες χλιαρές, «υπηρεσιακές» αναφορές περί πολιτικών λύσεων στα θέματα της Τουρκίας με την Ελλάδα και την Γαλλία και στο Κυπριακό, δήλωσε υπέρμαχος της «θετικής ατζέντας» για την Τουρκία με την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης και την απελευθέρωση της βίζας για τους τούρκους πολίτες,
Έτσι και ο κ. Τσαβούσογλου μετά τον Χ. Ακάρ δηλώνει τώρα από την Λισαβόνα ότι θα ξεκινήσουν σύντομα τον διάλογο με την Ελλάδα, ότι θέλει να τα βρούμε στο πλαίσιο μιας ευρύτερης σχέσης με την Ε.Ε. κι άλλα τέτοια. Και συγχρόνως βεβαίως επανέρχεται στην απαίτηση για λύση δυο κρατών στην Κύπρο και με ισχυρισμούς ότι εκεί που γίνονται έρευνες από τα τουρκικά ερευνητικά είναι… τουρκική υφαλοκρηπίδα…
Όσο για τις διερευνητικές. Δίνεται εξαιρετικά μεγάλη σημασία, σαν να πρόκειται για ένα βήμα πριν από την λύση των προβλημάτων. Είναι διερευνητικές άτυπες επαφές και χρησιμεύουν κυρίως για να διαπιστωθεί που μπορεί να υπάρχει σύγκλιση και εάν υπάρχουν περιθώρια οι δυο χώρες να προχωρήσουν σε κανονική διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα. Το ότι διαρκούν 18 χρόνια και έχουν γίνει 60 γύροι των επαφών δείχνει πόσο δύσκολη υπόθεση είναι πολύ περισσότερο μάλιστα σήμερα όταν η Τουρκία θέλει να βάλει στο τραπέζι και μια σειρά ακόμη ζητήματα και διαπνέεται από το ιδεολόγημα του Δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας.
Δημοσίευση σχολίου