Μπαλτζώης Ιωάννης
Δεν γνωρίζω αν πολλοί αντιλαμβάνονται που έχουν φθάσει τα πράγματα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα σε μια από τις θερμότερες περιοχές του πλανήτη, στο σύμπλοκο Ελλάδος (νοτίως της Κρήτης), της Λιβύης και της Αιγύπτου. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα αναλύσουμε μόνο από την πλευρά της Αιγύπτου και θα δούμε ότι η μεγάλη αυτή αραβική χώρα ευρίσκεται πολύ πιο κοντά σε μια ή και δύο πολεμικές συρράξεις.
Συγκεκριμένα, ο ένας πόλεμος είναι εξαιρετικά πιθανός στα δυτικά της Αιγύπτου, εναντίον της Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (GNA). Πρόκειται για ένα κρατικό μόρφωμα, ελεγχόμενο και χειραγωγούμενο απολύτως από τον πρόεδρο Ερντογάν το οποίο χρησιμοποιεί της ορδές των μεταφερόμενων από την Τουρκία τζιχαντιστών από το Ιντλίμπ της Συρίας. Αν αυτές οι ορδές περάσουν την κόκκινη γραμμή που έθεσε η Αίγυπτος για την περιοχή της Σύρτης –την στρατηγικότερη περιοχή της Λιβύης– λόγω της ενεργειακής σπουδαιότητάς της, τότε ο πόλεμος είναι δεδομένος.
Η δεύτερη σύρραξη που πολύ πιθανόν θα κληθεί να συμμετάσχει το Κάιρο θα είναι στα νότια της χώρας και συγκεκριμένα εναντίον της Αιθιοπίας. Η αιτία εδώ είναι τελείως διαφορετική σε σχέση με την Λιβύη, καθώς δεν σχετίζεται με πετρέλαια αλλά το νερό και συγκεκριμένα την ολοκλήρωση του Μεγάλου Αιθιοπικού αναγεννησιακού φράγματος (GERD). Από τον Ιούλιο του 2020 το γιγαντιαίο φράγμα θα αρχίσει να γεμίζει με το πολύτιμο νερό του Γαλάζιου Νείλου, του ανατολικού βραχίονα του Νείλου ποταμού. Ο αριστερός είναι ο Λευκός Νείλος, που αποτελεί την πηγή της ζωής για την Αίγυπτο τις τέσσερις τελευταίες χιλιετίες.
Ο Πρώτος Πόλεμος
Το μόρφωμα της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, ναι μεν αρχικά ήταν διεθνώς αναγνωρισμένο, αλλά απέτυχε στον σκοπό του να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής συμφιλίωσης από το 2017. Συνεπώς, έχασε τη νομιμοποίησή του, έχοντας ως πρωθυπουργό τον ελεγχόμενο απολύτως από τον Ερντογάν, Τουρκολίβυο πρωθυπουργό Σάρατζ. Ο τελευταίος υποστηρίζεται με οπλικά συστήματα και πάσης μορφής βοήθεια από την Τουρκία και το Κατάρ ενώ χαίρει ευνοϊκής μεταχείρισης από την υποχθόνια πολιτική στάση της Ιταλίας, που στηρίζεται καθαρά σε οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή.
Η Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης με τις παραστρατιωτικές δυνάμεις της (στην ουσία μισθοφόροι τζιχαντιστές από το Ιντλίμπ) θέλει να καταλάβει τον κόλπο της Σύρτης για να ελέγχει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Λιβύης, κάτι που παραβιάζει την κόκκινη γραμμή της Αιγύπτου. Η περιοχή της Σύρτης και ολόκληρη η Δυτική Λιβύη, περίπου 80% του Λιβυκού εδάφους, ελέγχεται από τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) υπό τον στρατηγό Χαφτάρ και το εκλεγμένο Λιβυκό Κοινοβούλιο. Πρόκειται για την αντίπαλη παράταξη, η οποία είναι και αυτή διεθνώς αναγνωρισμένη, απολαμβάνοντας της στήριξης Αιγύπτου, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Σαουδικής Αραβίας, Ισραήλ, Γαλλίας και Ελλάδας. Ως έναν βαθμό στηρίζεται και από την Ρωσία με επιφυλάξεις, αλλά και τις επαμφοτερίζουσες και αλλοπρόσαλλες πολιτικά ΗΠΑ.
Η Αίγυπτος έχει ήδη μεταφέρει μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις με βαρύ οπλισμό (εκατοντάδες άρματα μάχης) στα σύνορα της με την Λιβύη και είναι έτοιμη να εισβάλει στην Λιβύη. Σε πρόσφατο τηλεοπτικό του διάγγελμα, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι, δήλωσε ξεκάθαρα ότι ο κόλπος της Σύρτης είναι "κόκκινη γραμμή" για την Αίγυπτο, αν προχωρήσουν οι δυνάμεις του GNA, αναφέροντας την ανάγκη προστασίας των πορωδών συνόρων της ως λόγου "άμεσης επέμβασης" στη Λιβύη. Μετά από το διάγγελμά του επιθεώρησε στρατιωτικούς μεγάλους σχηματισμούς στα δυτικά σύνορα της Αιγύπτου. Ο αριθμός των στρατευμάτων που έχουν αναπτυχθεί δείχνει ότι εννοούν μια τέτοια επιχείρηση.
Ο δεύτερος πόλεμος
Ο επόμενος πόλεμος που θα μπορούσε να εμπλακεί άμεσα η Αίγυπτος είναι το νέο Αιθιοπικό φράγμα, καθόσον από τον Ιούλιο θα αρχίσει να γεμίζει με το νερό του "Γαλάζιου Νείλου". Το κολοσσιαίο αυτό φράγμα GERD, κατασκευαζόταν από το 2010 και με αυτό το έργο των 4,8 δισ. δολ., η Αιθιοπία μετατρέπεται σε εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας. Από την άλλη η Αίγυπτος φοβάται ότι η πλήρωση του φράγματος και η μετέπειτα διαχείρισή του θα αφήσουν πολύ λίγο νερό να ρέει, κάτι που θα της δημιουργούσε τεράστια γεωργικά και οικονομικά προβλήματα.
Η λεκάνη του φράγματος σχεδιάστηκε για ένα τεράστιο όγκο νερού 74 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Όταν τελειώσει και γεμίσει το φράγμα θα παράγει 6.450 MW ηλεκτρικής ενέργειας, περισσότερο από το τριπλάσιο που μπορεί να παράγει η Αιθιοπία. Μεγάλο μέρος της νέας παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα εξαχθεί στο Σουδάν και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το φιλικό Σουδάν δεν έχει πάρει την πλευρά της Αιγύπτου. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας, υπό την εποπτεία των ΗΠΑ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, δεν κατάφεραν να τελεσφορήσουν.
Η Αίγυπτος κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να παρέμβει, πλην όμως μέχρι τώρα δεν υπάρχει συμφωνία. Η Αίγυπτος εκτιμά ότι θα χάσει τουλάχιστον το 22% της ροής του νερού του Νείλου και ανησυχεί ότι θα επηρεαστεί έως και το 30% της καλλιεργούμενης γης της, η οποία θα μετατραπεί σε έρημο. Τόσο η Αίγυπτος όσο και η Αιθιοπία υπαινίχθηκαν τη δυνατότητα λήψης στρατιωτικών μέτρων για την προστασία των συμφερόντων τους και οι ειδικοί φοβούνται ότι η διακοπή των συνομιλιών είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε πολεμική σύγκρουση.
Ο κίνδυνος των Αδελφών Μουσουλμάνων
Κανένας Αιγύπτιος κυβερνήτης δεν μπορεί να επιτρέψει ούτε την μία ούτε την άλλη κατάσταση και υποχρεούται να αντιδράσει αν δεν θέλει να κρεμαστεί στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο. Κανείς μετριοπαθής κυβερνήτης δεν μπορεί να αγνοήσει την ουσιαστική απειλή των Αδελφών Μουσουλμάνων για την Αίγυπτο και μάλιστα δίπλα από τα σύνορά της. Εξάλλου η ανάμνηση του Μόρσι και η σύντομη διακυβέρνηση του στην Αίγυπτο είναι ακόμη νωπή, η δε απειλή των μέσα στην Αίγυπτο είναι ακόμη ισχυρή και δεδομένη.
Το κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων ξεκίνησε από την Αίγυπτο το 1928 με τον Χασάν αλ Μπανά, με σκοπό να πολεμηθεί η δυτική επιρροή στον παραδοσιακό τρόπο ζωής των μουσουλμάνων Αιγυπτίων. Το 1964 ο ιεροδιδάσκαλος και θεωρητικός της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Σαΐντ Κουτμπ πρότεινε το Ισλάμ να ανατρέψει με πόλεμο την υπάρχουσα παγκόσμια τάξη. Η πρόταση αυτή αποτελεί το θεμέλιο της σκέψης των σύγχρονων ακραίων ισλαμιστών.
Αποστολή του Ισλάμ είναι, κατά τον Κουτμπ, να αποτινάξει όλα αυτά και να τα αντικαταστήσει με την παγκόσμια εφαρμογή των δογμάτων του Κορανίου και για την πραγματοποίηση αυτών, χρειάζονται ακραία μέτρα. Έτσι για τους ισλαμιστές φονταμενταλιστές οι απόψεις αυτές εμπεριέχουν αλήθειες πέραν της υφιστάμενης διεθνούς τάξης. Αποτελούν την πολεμική ιαχή των ακραίων ισλαμιστών (των τζιχαντιστών) στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική εδώ και δεκαετίες και αυτό είναι το επικίνδυνο και απολύτως διαλυτικό για την υφισταμένη πολιτική τάξη της Αιγύπτου.
Έτσι η Αίγυπτος θεωρεί την Μουσουλμανική Αδελφότητα του GNA, ως υπαρκτή και άμεση απειλή αν ελέγχει την Λιβύη μέχρι τα σύνορά της. Ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης ( LNA) του στρατηγού Χαφτάρ παρέχει την ζώνη ασφαλείας (buffer zone) και αποτελεί μέγιστη προτεραιότητα για τη αιγυπτιακή ασφάλεια ο έλεγχος της Ανατολικής Λιβύης από τον LNA και εκτιμάται ότι η κόκκινη γραμμή του προέδρου Σίσι είναι δεδομένη και εκτελεστέα αν παραβιαστεί.
Δυσκολίες και λύσεις για έναν διμέτωπο πόλεμο
Κανείς κυβερνήτης της Αιγύπτου δεν μπορεί να επιτρέψει μια κατάσταση στην οποία το 30% της γεωργίας της Αιγύπτου να μειώνεται και η πλούσια γη να γίνεται έρημος. Δεκάδες εκατομμύρια μικροί αγρότες θα χάσουν το εισόδημά τους και ο λιμός στην μεγάλη αυτή χώρα είναι μια ξεχωριστή πιθανότητα. Έτσι ένας πόλεμος με την Αιθιοπία φαίνεται αναπόφευκτος. Όμως δεν υπάρχουν κοινά σύνορα μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας και παρεμβάλλεται το Σουδάν.
Έτσι μια χερσαία στρατιωτική χερσαία επίθεση στο φράγμα θα ήταν περίπλοκη επίθεση και θα πρέπει να περάσει από το Σουδάν, άρα μη εφικτή. Όμως μια αεροπορική επίθεση μεγάλης κλίμακας που θα προέρχεται από την Ερυθρά Θάλασσα φαίνεται να είναι η πιο πιθανή επιχείρηση. Αλλά αυτό θα ήταν επικίνδυνο και δεν θα λύσει το πρόβλημα της Αιγύπτου. Το φράγμα θα επισκευαζόταν και η επίθεση θα έπρεπε να επαναληφθεί.
Από την άλλη, η Αιθιοπία χρειάζεται την ηλεκτρική ενέργεια από το φράγμα για να αναπτύξει τη χώρα και να αποπληρώσει τα δάνεια που ανέλαβε για την οικοδόμησή της. Θέλει να γεμίσει εντελώς το φράγμα τα επόμενα επτά χρόνια. Η παράταση αυτού του χρονικού πλαισίου θα μείωνε τον άμεσο αντίκτυπο στην Αίγυπτο και ίσως να είναι η καλύτερη λύση, με συνεννόηση των δύο χωρών. Αλλά η Αιθιοπία είναι φτωχή και κάποιος άλλος θα πρέπει να πληρώσει για τις απώλειες που θα υποστεί.
Θα μπορούσε η Αίγυπτος να χειριστεί ταυτόχρονα δύο πολέμους; Εξετάζοντας τις στρατιωτικές δυνατότητες των τριών χωρών, ναι η Αίγυπτος μπορεί. Και τούτο γιατί στην Λιβύη οι παραστρατιωτικές μισθοφορικές και τζιχαντιστικές δυνάμεις του Σάρατζ, διοικούμενες και σφόδρα επικουρούμενες από την Τουρκία (και το Κατάρ) δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον αιγυπτιακό στρατό επί μεγάλο χρονικό διάστημα. Η Τουρκία, συνεπώς, θα πρέπει να εμπλακεί άμεσα, αλλά θα πρέπει να διατηρήσει μεγάλες γραμμές ανεφοδιασμού που θα περνούν από εχθρικές περιοχές –Ελλάδα, Αίγυπτος– με ότι αυτό συνεπάγεται.
Σε ότι αφορά τα αεροπορικά πλήγματα κατά του φράγματος της Αιθιοπίας είναι δυνατόν να γίνονται σε χρόνο και περιοδικότητα που η Αίγυπτος θα επιλέγει. Ο πρόεδρος Σίσι θα πρέπει τώρα να λάβει αρκετά δύσκολες αποφάσεις. Πώς θα αποφασίσει; Έχει εναλλακτικές λύσεις; Εκτιμούμε πως όχι, έτσι οι δύο πόλεμοι της Αιγύπτου είναι δεδομένοι, εκτός αν συμβούν μεγάλες γεωπολιτικές εξελίξεις και ανατρέψουν τα σημερινά δεδομένα.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου