Του Michael Rubin*
Ήταν μια εθνικιστική μωρολογία και μια τρελή συνωμοσία, αλλά στην Τουρκία έγινε αμέσως ευπώλητο. Πριν από σχεδόν 15 χρόνια, οι Τούρκοι μυθιστορηματογράφοι Orkun Ucar και Burak Turna συνέγραψαν έναν θρίλερ με τίτλο Μεταλλική Θύελλα που περιγράφει έναν πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη, ένας Τούρκος πράκτορας πυροκροτεί μια κλεμμένη πυρηνική κεφαλή στην Ουάσινγκτον, και στο τέλος η Ρωσία και Κίνα έρχονται να σώσουν την Τουρκία. Ενώ η ιδέα είναι παρατραβηγμένη, πολλοί Τούρκοι σχολιαστές ισχυρίστηκαν τότε ότι μια σύγκρουση ΗΠΑ-Τουρκίας μπορεί να γίνει πράξη.
Όχι, οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε θα επιτεθούν ξαφνικά στην Τουρκία, ούτε θα συνεργαστούν με την υποτιθέμενη σύμμαχό τους στο ΝΑΤΟ τα επόμενα κάποια χρόνια, όμως η τροχιά στην οποία κινείται ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποδεικνύει ότι η εχθρότητα και η σύγκρουση, αντί για την εταιρική σχέση και τη συνεργασία, είναι αναπόφευκτες. Μολονότι λίγο πιθανό, δεν είναι πλέον αδιανόητο η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες μια μέρα να βάλλουν η μία εναντίον της άλλης.
Σκεφτείτε το μονοπάτι στο οποίο έχει οδηγήσει ο Ερντογάν την Τουρκία:
- Ο Ερντογάν είναι πλέον φιλικότερος προς τη Ρωσία και το Ιράν απ’ ό,τι με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπάρχει στην Ουάσινγκτον μια τάση να αυτομαστιγωνόμαστε και να υποθέτουμε ότι η επιδείνωση των σχέσεων είναι δικό μας φταίξιμο, αλλά αυτό δεν ισχύει. Η μετακίνηση του Ερντογάν προς την Ρωσία δεν σχετίζεται καθόλου με την υποστήριξη των ΗΠΑ προς τους Κούρδους.
Εξάλλου, η Μόσχα έχει υποδεχθεί Σύριους Κούρδους πολιτικούς ηγέτες, ενώ η Ουάσινγκτον συναίνεσε στο αίτημα της Άγκυρας να τους κρατήσει απομονωμένους. Και όταν οι Σύριοι Κούρδοι σκότωσαν Τούρκους στρατιώτες που εισέβαλαν στη χώρα, το έκαναν με καλάζνικοφ και RPG, όπλα που είχαν λάβει από τη Ρωσία ή τους πελάτες της και όχι από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αντίθετα, η στροφή της Τουρκίας προς τη Ρωσία οφείλεται στον βαθύ και ιδεολογικό αντιαμερικανισμό των Τούρκων ανώτατων ηγετών. Η υποδαύλιση αντιαμερικανικών, αντιδυτικών και αντινατοϊκών αισθημάτων είναι καθημερινά θέματα των λόγων του Ερντογάν.
- Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι πλέον μοχλός ισλαμισμού και όχι προπύργιο του κοσμικού κράτους. Κάθε αξιωματικός μέχρι και το βαθμό του αντισυνταγματάρχη έχει σήμερα ανέλθει στην ιεραρχία κατά την εποχή Ερντογάν, και εξαιτίας της χειραγώγησης των προαγωγών από τον Εργοντάν, ουσιαστικά κάθε ανώτατος αξιωματικός δύο, τριών ή τεσσάρων αστέρων είναι πλέον επίσης άνθρωπος του Ερντογάν.
Ο Hulusi Akar, ο αρχηγός του τουρκικού γενικού επιτελείου, πρόδωσε τόσο συναδέλφους όσο και όρκους χάριν της προσωπικής του φιλοδοξίας. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Fetih TV μετέδωσε φωτογραφίες σκληροπυρηνικών ισλαμιστών μουλάδων να επισκέπτονται τουρκικές στρατιωτικές μονάδες. Ο Dogu Perincek, ο φιλοσοφικός καθοδηγητής των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, είναι ένας πρώην μαοϊστής, φανατικά αντινατοϊστής και φιλορώσος. Ο στρατιωτικός σύμβουλος του Ερντογάν, Adnan Tanriverdi είναι ένας ισλαμιστής που ίδρυσε τη SADAT, η οποία σήμερα αποτελεί τον πυρήνα της προσωπικής πολιτοφυλακής του Ερντογάν, το τουρκικό αντίστοιχο των Ισλαμιστών Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν.
- Λίγη πειθαρχία έχει απομείνει στον τουρκικό στρατό. Ο Ερντογάν έχει εκκαθαρίσει τους περισσότερους επαγγελματίες αξιωματικούς. Όσοι έχουν απομείνει κάνουν σήμερα βίντεο προς τιμή καταδικασμένων αρχηγών της μαφίας, όπως ο Sedat Peker, ή αρχηγών συμμοριών όπως o Burak Doner. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μη θέλουν έναν ανοιχτό πόλεμο με την Τουρκία, είναι τουλάχιστον πιθανό κάποιος ριζοσπάστης ισλαμιστής στον στρατό να αναλάβει μια δράση που θα απαιτήσει απάντηση.
-Η Τουρκία έχει καταστεί χορηγός της τρομοκρατίας. Ο Ερντογάν αγκαλιάζει τους πιο μαχητικούς ηγέτες της Χαμάς και τους εξοπλίζει. Δεν θα υπήρχε Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία χωρίς τις ανοιχτές θύρες της Τουρκίας για δεκάδες χιλιάδες ξένους μαχητές.
Η ηλεκτρονική αλληλογραφία του ίδιου του γαμπρού του Ερντογάν δείχνουν ότι αποκόμισε κέρδη από το Ισλαμικό Κράτος ενώ χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους στα χέρια τους. Όταν Τούρκοι δημοσιογράφοι έδωσαν φωτογραφικές αποδείξεις ότι ο Ερντογάν εξοπλίζει μια σχετιζόμενη με την Αλ Κάιντα οργάνωση στη Συρία, ο ίδιος φυλάκισε τους δημοσιογράφους.
Η Δύση μπορεί να επευφημεί τον Σαουδάραβα διάδοχο Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν ο οποίος καταστέλλει τον εξτρεμισμό μετά από δεκαετίες στήριξης του από τη Σαουδική Αραβία, αλλά η Τουρκία παίρνει την σκυτάλη στην Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη. Η χρηματοδότηση που παρέχει σήμερα η Τουρκία σε ακραία τζαμιά σημαίνει ότι κατηχεί, στηρίζει οικονομικά και εκπαιδεύει τη νέα γενιά εξτρεμιστών.
- Οι τουρκικές απειλές εναντίον των Ηνωμένων Πολιτών και των συμμάχων τους έχουν γίνει συχνές. Αφού η με έδρα το Χιούστον εταιρεία Noble Energy ξεκίνησε εξορύξεις στα κυπριακά ύδατα τον Σεπτέμβριο του 2011, ο Τούρκος υπουργός Εγκεμέν Μπαγκίς προειδοποίησε το αμερικανικό προσωπικό να μην εισέλθει στην περιοχή λέγοντας: «Γι’ αυτό τον λόγο έχουμε το ναυτικό.
Γι’ αυτό τον λόγο έχουμε εκπαιδεύσει τους πεζοναύτες μας. Γι’ αυτό τον λόγο έχουμε εξοπλίσει το ναυτικό μας. Όλες οι επιλογές είναι πάνω στο τραπέζι - μπορεί να γίνει το οτιδήποτε». Οι πρόσφατες προτάσεις του Ερντογάν για τη δημιουργία ενός «στρατού του Ισλάμ» στο μυαλό του δεν είναι απλώς ρητορικές.
- Η Τουρκία πάντα υπήρξε ρεβανσιστική, αλλά καθώς η τουρκική οικονομία παραπαίει (το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει πάνω από τη μισή του αξία υπό την ηγεσία του Ερντογάν), ο Ερντογάν εντείνει τις διεκδικήσεις του στις γειτονικά εδάφη. Αναλογιστείτε το εξής: Η Τουρκία κατέχει το ένα τρίτο της Κύπρου, και κατέχει εδάφη στο Ιράκ και τη Συρία ενάντια στη βούληση των δύο αυτών κυβερνήσεων. Τους τελευταίους μήνες, ο Ερντογάν διατύπωσε διεκδικήσεις έναντι περιοχών της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Ξανά, αυτό δεν είναι απλώς ρητορικό: Ο αριθμός των περιστατικών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει εκτιναχθεί.
Η Δύση έχει ένα τουρκικό πρόβλημα και είναι ανόητο να υποκρίνεται το αντίθετο. Ναι, η Τουρκία έχει στρατηγική αξία, αλλά έχει χαθεί. Μετακινήθηκε στο στρατόπεδο της Ρωσίας, όπως ακριβώς έκαναν η Αίγυπτος και η Λιβύη κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Η διαφορά τότε ήταν πως η Δύση αναγνώρισε αυτή την αποτυχία και κινήθηκε για τον περιορισμό της. Δεν υποκρίθηκε ότι η συμμαχία παραμένει για να επιτρέψει σε εχθρούς να έχουν ανοιχτή πρόσβαση σε αμυντικά μυστικά και να μοιράζονται πληροφορίες για αεροσκάφη τελευταίας γενιάς με έναν εχθρό.
Ενώ είναι της μόδας μεταξύ κάποιων διπλωματών και αναλυτών η θέση ότι η διαπραγματευτική φύση της Τουρκίας του Ερντογάν απαιτεί περισσότερη και στοχευμένη συνεργασία αντί για εξαναγκασμό, αυτού του είδους οι προσπάθειες έχουν στο παρελθόν αποδώσει πολύ φτωχά αποτελέσματα. Πράγματι, το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 15 ετών η τουρκική εχθρότητα έχει αυξηθεί εν μέσω της άρνησης της πραγματικότητας από το ΝΑΤΟ και της ίδιας άρνησης, καθώς και το κανάκεμα και τη συνεργασία των κυβερνήσεων Μπους και Ομπάμα.
Αντί για έξυπνη διπλωματία, οι προσπάθειες συνεργασίας με τον Ερντογάν σήμερα φαίνονται άβολα όπως οι προσπάθειες να πειστεί ο Σαντάμ Χουσεϊν να στραφεί στη μετριοπάθεια πριν από τρεις δεκαετίες. Στις 15 Ιουνίου 1990, ο εκλιπών γερουσιαστής Arlen Specter εξήγησε την αντίθεσή του έναντι των στρατιωτικών κυρώσεων εναντίον του Ιράκ: «Υπάρχει μια ευκαιρία, ή μπορεί να υπάρξει μια ευκαιρία να επιδιώξουμε συζητήσεις με το Ιράκ», είπε. «Και πιστεύω ότι δεν είναι η σωστή στιγμή να επιβάλλουμε κυρώσεις».
Όταν ο Spencer πήρε τον λόγο στη Γερουσία, η ιδέα του πολέμου με το Ιράκ φαινόταν τρελή. Σε λιγότερο από δύο μήνες όμως, οι πράξεις του Σαντάμ έβαλαν τις ΗΠΑ σε πολεμική ετοιμότητα. Το κάποτε αδιανόητο έγινε πιθανό.
Την ώρα που ο Ερντογάν επιλέγει την πορεία του, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη οφείλουν να αναγνωρίσουν πως αυτό που κάποτε βρισκόταν εκτός του πεδίου του δυνατού, είναι πλέον πιθανό. Και ενώ πρέπει να αναληφθεί κάθε προσπάθεια για την αποτροπή ενός τέτοιου σεναρίου, είναι ώρα τουλάχιστον να απομονώσουμε τον Ερντογάν αντί να διατηρούμε εταιρική σχέση μαζί του.
Είναι ώρα να απομακρύνουμε όλο το αμερικανικό προσωπικό (και τις εναπομείνασες πυρηνικές κεφαλές) από την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ και να βρούμε άλλη βάση, προτού η απώθηση του εθνικιστικού όχλου στο Ιντσιρλίκ γίνει θρυαλλίδα σύγκρουσης. Είναι αναγκαίο για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ να αποκόψουν την Τουρκία από την πρόσβαση σε πληροφορίες ασφάλειας και στρατιωτικής τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένου του μαχητικού αεροσκάφους F-35, και να αναγνωρίσουμε ότι η αποτροπή σύγκρουσης επιβάλλει την καλύτερη προετοιμασία των περιφερειακών κρατών όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ρουμανία, το Κοσσυφοπέδιο, η Βουλγαρία, το Ιράκ, καθώς και τους Κούρδους της Συρίας και του Ιράκ για να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές προκλήσεις.
Οι ιστορικοί μπορούν να κρίνουν ποιος ευθύνεται για την απώλεια της Τουρκίας, όμως το προφανές είναι πως η Τουρκία απλώς δεν είναι πλέον φίλη και σύμμαχος, αλλά έχει καταστεί αντίπαλος και μάλιστα, πιθανόν σ’ έναν πόλεμο.
*Ο Michael Rubin είναι πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία, το Ιράν και τη διπλωματία.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου