Τα γεγονότα στην Ουκρανία εξελίσσονται γρήγορα. Την Τετάρτη, υπήρξαν αψιμαχίες στην Κριμαία ανάμεσα σε φιλο-ρώσους διαδηλωτές και Μουσουλμάνους Τάταρους. Στη Μόσχα, εν τω μεταξύ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε τον στρατό του να διεξάγει ασκήσεις στη δυτική περιοχή της Ρωσίας, μια περιοχή η οποία - συμπτωματικά ή όχι - συνορεύει με την Ουκρανία. Η ρητορική έχει ενταθεί επίσης. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι τα δικαιώματα των Ρώσων στην Ουκρανία παραβιάζονται σοβαρά. Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ χαρακτήρισε τους διαδηλωτές της αντιπολίτευσης στο Κίεβο, που νίκησαν τον πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, υπερ- εθνικιστές και «πογκρομιστές». Ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε ότι οι νέοι ηγέτες της Ουκρανίας δεν είναι νόμιμοι. Παρόλα αυτά, τα τελευταία παιχνίδια πολέμου του προέδρου Πούτιν δεν σημαίνουν ότι η Ρωσία σχεδιάζει μια στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία. Ένα τέτοιο σενάριο είναι απίθανο, αλλά το Κρεμλίνο έχει πολλές άλλες επιλογές...
Mπορεί να δημιουργήσει φασαρία για τη νέα φιλοευρωπαϊκή ομάδα της Ουκρανίας και να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση πριν καν αρχίσει το έργο της. Η πιο προφανής είναι να ενθαρρυνθεί τις αποσχιστικές δυνάμεις στην Κριμαία. Τη Δευτέρα, φιλορώσοι διαδηλωτές στο λιμάνι της Σεβαστούπολης - το σπίτι του στόλου της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα - οργάνωσαν το δικό τους «αντιπραξικόπημα», εγκαθιστώντας έναν ρώσο πολίτη ως δήμαρχο και απαιτώντας ένωση με τη Ρωσία. Η διάθεση είναι εμπύρετη. Το φάντασμα της διχασμένης Ουκρανίας πλανάται. Αλλά το πιο απλό όργανο ελέγχου της Ρωσίας είναι οικονομικό. Όπως το θέτει ο Andrew Wilson του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων σε ένα νέο ενημερωτικό έγγραφο, η Ουκρανία είναι στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης. Κατά ειρωνικό τρόπο, επισημαίνει, αυτή η τρομερή κατάσταση είναι «εντελώς αυτοεπιβαλλόμενη».
Τα συναλλαγματικά αποθέματα φθίνουν γρήγορα. Το ουκρανικό νόμισμα, η γρίβνα, έπεσε απότομα έναντι του δολαρίου, κάνοντας το γράφημα των δύο νομισμάτων να μοιάζει με χιονοδρομική πίστα. Αλλά δεν είναι οι εμπορικές κυρώσεις από τη Μόσχα που έχουν φέρει την Ουκρανία στο χείλος του γκρεμού. Αντίθετα, ισχυρίζεται ο Wilson, είναι η διαφθορά του Γιανουκόβιτς και του περιβάλλοντός του, το οποίο κατ' εκτίμηση απομύζησε 8-10 δις δολάρια από την οικονομία μεταξύ του 2010 και του 2013.
Ως αποτέλεσμα, η Ουκρανία πλέον έχει μια δημοσιονομική μαύρη τρύπα. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ρωσία υποσχέθηκε να διασώσει την Ουκρανία με έναν πρόγραμμα αγοράς ομολόγων 15 δις δολαρίων, συν 30% μείωση στην τιμή του φυσικού αερίου της χώρας. Σε αντάλλαγμα, ο Γιανουκόβιτς απέρριψε τα σχέδια να εισέλθει σε μια εμπορική ένωση με την ΕΕ, μια κίνηση που προκάλεσε τις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην ανατροπή του, δύο μήνες αργότερα. Μόνο τα 3 δις δολάρια του δανείου παραδόθηκαν. Η Μόσχα δεν θα πληρώσει τώρα το υπόλοιπο.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει υποσχεθεί βοήθεια, όπως και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου. Αλλά κάθε νέα δόση της ενίσχυσης είναι μόνο πιθανό να υλοποιηθεί μετά τις εκλογές για μια νέα κυβέρνηση το Μάιο.
Εν τω μεταξύ, η χώρα, που τώρα διοικείται από μια ανομοιογενή, μη δοκιμασμένη ομάδα της αντιπολίτευσης, οδεύει προς τη χρεοκοπία. Ο νέος προεδρεύων Ολεξάντερ Τουρτσίνοφ έχει δηλώσει ότι η χώρα του χρειάζεται 35 δις δολάρια για τα επόμενα δύο χρόνια για να μην ξεμείνει από μετρητά. «Η Ουκρανία έσπασε και η Ρωσία μπορεί να την χτυπήσει σκληρά» γράφει ο Wilson. «Υπό τις νέες συνθήκες, με τους Ρώσους ηγέτες να αμφισβητούν ήδη τη νομιμότητα των νέων αρχών, οι πιο πιθανός μοχλός της ρωσικής οικονομικής πίεσης –οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου, η μείωση δανεισμού, η ανάκληση των δανείων και οι περιορισμοί στις εξαγωγές - μπορεί να προκαλέσει τεράστια ζημιά. Σε αυτό το στάδιο, η Ρωσία ζυγίζει ποιες επιλογές θα χρησιμοποιήσει, αλλά η πίεση είναι βέβαιο ότι θα γίνει αισθητή σύντομα».
Το πιο σημαντικό όπλο του Κρεμλίνου είναι το αέριο. Δύο φορές, το 2006 και το 2009, η Μόσχα σταμάτησε την παροχή των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ουκρανία στις άσχημες διαμάχες με την τότε φιλοδυτική ηγεσία της χώρας. Η ρωσική Gazprom θα μπορούσε πλέον να απαιτήσει από την Ουκρανία να διευθετήσει τους εκκρεμείς λογαριασμούς από την εισαγωγή φυσικού αερίου - περίπου 1,6 δις δολάρια μέχρι στιγμής, για το 2014 και το 2013. Θα μπορούσε επίσης να επιμείνει να πληρώσει η Ουκρανία το λογαριασμό άμεσα, ή προκαταβολικά.
Η Μόσχα θα μπορούσε επίσης δικαιολογημένα να ισχυριστεί ότι το Κίεβο έχει αθετήσει την αμφιλεγόμενη σύμβαση που συμφωνήθηκε από την τότε πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο το 2009, η οποία δεσμεύει την Ουκρανία να πληρώνει για τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου - 34 δις κυβικά μέτρα το χρόνο- είτε τις χρησιμοποιεί είτε όχι. Αυτόν τον χειμώνα έχει χρησιμοποιηθεί πολύ λιγότερο.
Σε αυτό το παιχνίδι μικροπολιτικής, η Ουκρανία έχει κάποια καλά χαρτιά στα χέρια της. Μεταξύ 60 % και 80 % των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας στην ΕΕ διακινείται μέσω της Ουκρανίας. Ο τελευταίος ενεργειακός πόλεμος το 2009 έπνιξε τον εφοδιασμό σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, βλάπτοντας άσχημα την φήμη της Gazprom με τους έξαλλους πελάτες της ΕΕ. Η Lilit Gevorgyan, ανώτερη οικονομολόγος στην IHS Global Insight, λέει: «Η Ουκρανία δεν είναι απλά ένα θύμα. Μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην Gazprom. Μπορεί να υπάρχουν διακοπές στην παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση». Μία πιθανή χρεοκοπία της Ουκρανίας θα βλάψει επίσης τις ρωσικές επενδύσεις στην Ουκρανία, προσθέτει. Οι ρωσικές τράπεζες έχουν διοχετεύσει σημαντικά ποσά στους τομείς άμυνας, πυρηνικών και γεωργίας της Ουκρανίας και δεν θα θέλουν να χάσουν το κεφάλαιό τους.
Έτσι, οι νέοι προσωρινοί ηγέτες της χώρας αντιμετωπίζουν μια σειρά από πολύ δύσκολες αποφάσεις. Αν επιδιώξουν φιλικές προς το ΔΝΤ πολιτικές, θα γίνουν εξαιρετικά αντιδημοφιλείς. Εάν δεν το πράξουν, η οικονομία αντιμετωπίζει την κατάρρευση. «Η κατάσταση είναι δύσκολη. Εάν το ΔΝΤ επιμένει στη λιτότητα θα αποσταθεροποιήσει την χώρα ούτως ή άλλως. Τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα», λέει η Gevorgyan. «Το ερώτημα είναι αν η χώρα θα το δεχτεί, όταν οι άνθρωποι δεν είναι ενωμένοι. Είναι πραγματικά η κατάλληλη στιγμή για να πραγματοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις;»
The Guardian
πηγή
Δημοσίευση σχολίου