Η Τουρκία αλλάζει επικίνδυνα τις ισορροπίες στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο

Το νέο τουρκικό ελικοπτεροφόρο μεταβάλλει την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο για Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ

Μετάφραση - Απόδοση Γ. Μοτσάκος
Ειδικός σε Θέματα Άμυνας και Ασφάλειας Πληροφοριών

Στα τέλη Δεκεμβρίου του 2013, η Τουρκία έκανε ένα μεγάλο βήμα στην αλλαγή της ναυτικής ισορροπίας στην Ανατολική Μεσόγειο με την ανάθεση κατασκευής ενός πολλαπλού χρήσεων ελικοπτεροφόρου πλοίου που μπορεί να λειτουργήσει και ως αεροπλανοφόρο ενδεχομένως, παρέχοντας στην Τουρκία μια άνευ προηγουμένου δυνατότητα ελέγχου της θαλάσσιας περιοχής της ανατολικής Μεσογείου, αναφέρει σε κύριο άρθρο η ισραηλινή εφημερίδα The Jerusalem Post.

Η αυξημένη αντίληψη της απειλής για Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα θα επηρεάσει αρκετά την επικείμενη απόφαση του Ισραήλ στο εάν θα εξάγει φυσικό αέριο μέσω του τερματικού σταθμού LNG στην Κύπρο και από εκεί μέσω Ελλάδος να πραγματοποιεί εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ή στην κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού στην Τουρκία.

Οι επόμενες διπλωματικές κινήσεις της Τουρκίας θα μπορούσαν να κάνουν την διαφορά ανάμεσα σε μια ολοκληρωμένη περιφερειακή συμφωνία για ένα τουρκικό ενεργειακό αγωγό εξαγωγής φυσικού αερίου για την ανατολική Μεσόγειο στην ανοικτή θάλασσα ή σε μια ατέρμονη ναυτική κούρσα εξοπλισμών που η Τουρκία οικονομικά δεν δύναται να κερδίσει.

Τον Μάρτιο του 2012, ο τότε διοικητής του τουρκικού ναυτικού ναύαρχος Murat Bilgel περιγράφοντας τους στρατηγικούς στόχους της Τουρκίας δήλωσε ότι «το τουρκικό ναυτικό θα ενεργεί όχι μόνο μέσω των παράκτιων περιοχών (littorals) αλλά και μέσω της ανοικτής θάλασσας με ανοικτές όμως τις θάλασσες», αναφερόμενος στην ανατολική Μεσόγειο. Ο Bilgel προσδιόρισε ως ενδιάμεσους στόχους του τουρκικού ναυτικού για την επόμενη δεκαετία την «ενίσχυση της θαλάσσιας παρουσίας της χώρας του, με την περιορισμένη ικανότητα προβολής ισχύος».

Το νέο αποβατικό ελικοπτεροφόρο (LHD), θα κοστίσει μεταξύ μισού έως και ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων και θα παρέχει στην Άγκυρα την επιθυμητή δυναμική παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο, την οποία η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν, συνεχίζει το ισραηλινό δημοσίευμα.

Το νέο LHD, που θα κατασκευαστεί από το τουρκικό ναυπηγείο SEDEF και την ισπανική ναυπηγική εταιρεία Navantia, θα είναι μια παραλλαγή του ισπανικού αεροπλανοφόρου Juan Carlos I κατηγορίας L-61 που χρησιμοποιείται από το ισπανικό πολεμικό ναυτικό. Μετά την Ισπανία, η Τουρκία θα είναι η δεύτερη χώρα που θα διαθέτει ένα πλοίο της κατηγορίας Juan Carlos I στην περιοχή της Μεσογείου.

Η εν λόγω εταιρεία κατασκεύασε επίσης δύο παρόμοια πλοία για λογαριασμό του αυστραλιανού ναυτικού, το HMAS Canberra και HMAS Adelaide, που αποτελούν και τα μεγαλύτερα πλοία στόλου της Αυστραλίας. Ομοίως, το νέο τουρκικό LHD Anakara θα επισκιάσει τα μεγαλύτερα πλοία του τουρκικού στόλου.

Ενώ οι φρεγάτες κλάσης GABYA (O. H. Perry) του Τουρκικού Ναυτικού έχουν εκτόπισμα 4.100 τόνων, το νέο αποβατικό ελικοπτεροφόρο κλάσης Juan Carlos I LHD θα έχει εκτόπισμα 27.079 τόνων.

Οι δυνατότητες του Τουρκικού Ναυτικού με την παρουσία του νέου LHD θα αποτελέσουν ένα μοναδικό παράγοντα που θα αλλάξει το status quo στην ανατολική Μεσόγειο. Τα κύρια χαρακτηριστικά της αποστολής του νέου LHD κλάσης Juan Carlos I θα αποτελέσει η «προβολή ισχύος» σε οποιοδήποτε επιχειρησιακό θέατρο της Μεσογείου και όχι μόνο.

Ως ένα μεγάλο αμφίβιο πλοίο, το LHD δύναται να μεταφέρει τουλάχιστον ένα τάγμα 1.000 πάνοπλων στρατιωτών μαζί με 150 τεθωρακισμένα οχήματα, συμπεριλαμβανομένων των αρμάτων μάχης, για την διενέργεια αποβατικής ενέργειας.

Ακόμα πιο σημαντικό, είναι το γεγονός ότι το LHD Juan Carlos I αποτελεί στην ουσία και ένα εν δυνάμει αεροπλανοφόρο εφόσον το απαιτήσουν οι συνθήκες.

Ως αεροπλανοφόρο, το τουρκικό LHD θα διαθέτει την δυνατότητα με τις ανάλογες τεχνικές ενισχύσεις και προσθήκες όπως ενός ειδικού καταστρώματος 12° ski-jump να μεταφέρει αεροσκάφη κάθετης από-προσγείωσης V/STOL (Vertical and/or Short Take-Off and Landing) και STOVL (Short Take-Off and Vertical Landing), ενώ έξι μαχητικά αεροσκάφη θα μπορούν να σταθμεύουν στο κατάστρωμα πτήσης του με το τα υπόστεγα του πλοίου να διαθέτουν την δυνατότητα να στεγάσουν επιπλέον 12 μαχητικά αεροσκάφη.

Ως το πρώτο αεροπλανοφόρο της Τουρκίας, το LHD θα είναι σε θέση να ταξιδεύει ασταμάτητα για 30 ημέρες έχοντας ακτίνα δράσης 1.700 ναυτικά μίλια (3.148 χιλιόμετρα). Σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες ναυτικές δυνάμεις της Τουρκίας, το LHD θα παράσχει την Άγκυρα την ικανότητα να προβάλει σημαντική δυναμική παρουσία στον τομέα των υπεράκτιων εγκαταστάσεων φυσικού αερίου σε Κύπρο και Ισραήλ, δίνοντας στην Τουρκία, σε σύντομο χρονικό διάστημα, την μοναδική ικανότητα ελέγχου της θαλάσσιας περιοχής της ΝΑ Μεσογείου.

Η απόκτηση του ελικοπτεροφόρου LHD για το τουρκικό πολεμικό ναυτικό αποτελεί μέρος του εθνικού σχεδίου αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων και μαζί με τις φρεγάτες MILGEM, θα επεκτείνει τις θαλάσσιες δυνατότητες της Τουρκίας να αναπτύξει μάχιμες δυνάμεις μακριά από τις ακτές της. Τον Σεπτέμβριο του 2013, λίγο μετά την ανάληψη του αξιώματός του ως νέου διοικητή στο πολεμικό Ναυτικό της Τουρκίας, ο ναύαρχος Bülent Bostanoglu υποστήριξε σε ομιλία του που σχετίζονταν με το σχέδιο MILGEM ότι η αντίληψή της θαλάσσιας απειλής της Τουρκίας υλοποιείται «με βάση την ενέργεια» και προσδιόρισε την προάσπιση των συμφερόντων της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο ως την «ύψιστη προτεραιότητα του τουρκικού ναυτικού».

Στο πλαίσιο αυτό, το LHD θα επηρεάσει τα μέγιστα στην διαδικασία οποιωνδήποτε αποφάσεων του Ισραήλ σχετικά με την εξαγωγή μέσω off- shore εταιριών φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα Ταμάρ και Λεβιάθαν. Στο Πεδίο Tamar το Ισραήλ είναι βρίσκεται ήδη σε εμπορική παραγωγή καθώς τον Δεκέμβριο του 2013 ανακαλύφθηκαν επιπλέον αποθέματα 20 δισ. κυβικών μέτρων. Το κοίτασμα Λεβιάθαν εκτιμάται ότι περιέχει 510 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.

Οι συνδικαιούχοι των ισραηλινών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, η αμερικανική εταιρεία Noble Energy και οι ισραηλινοί εταίροι της, Avner και Delek, υπέγραψαν τον Ιούνιο του 2013 μνημόνιο συνεργασίας με την Κύπρο για την κατασκευή ενός τερματικού σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG ) στο Βασιλικό στις ακτές της νότιας Κύπρου.

Το κοίτασμα Αφροδίτη στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ εκμεταλλεύεται επίσης από τις εταιρείες Noble και Delek, το οποίο όμως έχει μικρή δυνατότητα για να προσελκύσει επαρκείς επενδύσεις για τη χρηματοδότηση ενός εργοστασίου υγροποίησης φυσικού αερίου για αυτό και η Κύπρος έχει ανάγκη τα ισραηλινά διαθέσιμα αποθέματα καθώς και το μεγάλο όγκο των ισραηλινών εξαγωγών φυσικού αερίου για καταστεί βιώσιμος ο τερματικός σταθμός στο Βασιλικό.

Η διάταξη αυτή εγείρει επίσης το ενδεχόμενο μιας ευρωπαϊκής διαδρομής για την διενέργεια εξαγωγών από την Ελλάδα, που θα παρακάμπτει όμως την Τουρκία.

Η εξέλιξη αυτής της πιθανής συμφωνίας εξαγωγής αποτελεί το προϊόν της τριμερούς συνεργασίας για την ανάπτυξη της ενέργειας και της άμυνας μεταξύ του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας που προέκυψε στο πλαίσιο της επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας 2008-2012.

Το 2010, έγγραφο της Τουρκικής Εθνικής Πολιτικής Ασφάλειας (Milli Guvenlik Siyaseti Belgesi), κοινώς γνωστό ως " The Red Book ", τοποθέτησε το Ισραήλ πολύ ψηλά στην λίστα περιφερειακών απειλών για την ασφάλεια της Τουρκίας, ενώ ο Πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποσχέθηκε ότι στην «Ανατολική Μεσόγειο, θα δείτε συχνά Τουρκικά πολεμικά πλοία».

Μια πιο αποδοτική διαδρομή εξαγωγής του ισραηλινού φυσικού αερίου θα ήταν μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού από το κοίτασμα Λεβιάθαν προς την τουρκική επικράτεια. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της JP Morgan, ο αγωγός θα προσέδιδε μεγαλύτερη και ταχύτερη απόδοση της επένδυσης από την κατασκευή του σχεδιαζόμενου σταθμού LNG στην Κύπρο.

Η τουρκική εταιρεία ενέργειας Zorlu και πρόσφατα η εταιρεία Turcas Petrol υπερθεματίζουν την επιλογή ενός αγωγού φυσικού αερίου με το Ισραήλ.

Ωστόσο, η απόκτηση του LHD από την Άγκυρα στο πλαίσιο της ανταγωνιστικής στάσης της προς το Ισραήλ από τον πρωθυπουργό Ερντογάν, τον υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου και άλλους υψηλόβαθμους Τούρκους υπουργούς δημιουργεί μια αυξημένη αντίληψη περί απειλής του Ισραήλ το οποίο η Ιερουσαλήμ δεν μπορεί να «αντέξει» οικονομικά θέτοντας παράλληλα σε κίνδυνο τις στρατηγικές σχέσεις της με τη Λευκωσία και, κατ 'επέκταση με την Αθήνα.

Επιπλέον, ο προτεινόμενος αγωγός Λεβιάθαν - Τουρκίας θα τέμνει εγκάρσια την υφαλοκρηπίδα της Κύπρου γεγονός που θα απαιτήσει ειδική άδεια από τη Λευκωσία. Χωρίς μια σημαντική ανακάλυψη για την εξεύρεση πολιτικής λύσης για τη Βόρεια Κύπρο, η απόκτηση του τουρκικού ελικοπτεροφόρου LHD Άγκυρας αυξάνει μια παρόμοια αντίληψη απειλής της Λευκωσίας, αλλάζοντας την στρατηγική θεώρηση τόσο για τη Λευκωσία όσο και για την Αθήνα.

Η Άγκυρα έχει καθορίσει έναν στρατηγικό δείκτη ενισχυμένο από τις ναυτικές ικανότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν η Άγκυρα δεν ακολουθήσει την διπλωματική οδό για να εξασφαλίσει μια συνολική συμφωνία εξαγωγής ενέργειας με το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα που θα ικανοποιεί και τα συμφέροντα της, θα έχει χάσει μια πολύτιμη ευκαιρία.

Αντ' αυτού, η Άγκυρα θα έχει ξεκινήσει μια ναυτική κούρσα εξοπλισμών που θα εξουθενώσει προφανώς και την Τουρκία με την εξάλειψη των οικονομικών της πόρων με σκοπό να κερδίσει.

Το Ισραήλ δεν χρειάζεται να ακολουθήσει το πρόγραμμα στρατιωτικών προμηθειών της Τουρκίας για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μια τουρκική πρόκληση για μεγαλύτερο έλεγχο της θάλασσας στην ανατολική Μεσόγειο.

Το Ισραήλ μπορεί να ανταποκριθεί με μια λιγότερο δαπανηρή αύξηση της αντι - πρόσβασης και απαγόρευσης του πεδίου δυνατοτήτων της Άγκυρας. Και οι δύο χώρες έχουν συμφέρον να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα τους και να μην «παγιδευτούν» σε αυτού του είδους την ναυτική αντιπαράθεση.

Συμπεράσματα

Παρόλο που το νέο ελικοπτεροφόρο της Τουρκίας και άλλες ναυτικές δυνάμεις δεν έχουν ακόμη τεθεί σε υπηρεσία, η προμήθειά τους έχει ήδη αλλάξει τη στρατηγική ισορροπία στην Ανατολική Μεσόγειο και τους όρους που η Τουρκία θα είναι σε θέση να απαιτήσει από τους γείτονές της.

Η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ θα πρέπει να επαναλάβουν τη βαθμονόμηση της στρατηγική τους. Εκτός αν αυτές οι τρείς χώρες μπορούν να έρθουν σε μια περιφερειακή συμφωνία με την Τουρκία ως κέντρο διανομής για την πώληση φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ οφείλουν να εξετάσουν το ενδεχόμενο μιας ενισχυμένης συλλογικής ρύθμισης με σκοπό την εξασφάλιση των θαλάσσιων συμφερόντων τους.

Ένας υποθαλάσσιος αγωγός από τον τομέα του κοιτάσματος Leviathan προς την Τουρκία, ο οποίος όμως θα αποζημιώνει και την Κύπρο με την κατανομή εσόδων για την υπέρβαση του φυσικού αερίου (από το έδαφος της) και με την ανάπτυξη τερματικού σταθμού, προσφέρει οικονομικά κίνητρα σε όλους τους κυριότερους παράγοντες για να επιτευχθεί μια συνολική διευθέτηση για την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου.

Από την πλευρά της, η Τουρκία θα πρέπει να αποκαταστήσει πλήρως τις φιλικές σχέσεις με το Ισραήλ, ενώ με την Κύπρο απαιτείται μια πολιτική διευθέτηση, υπογραμμίζει ο ισραηλινός αναλυτής.

Μια τέτοια στροφή της τουρκικής διπλωματίας θα προσδώσει στην Τουρκία το απαραίτητο κίνητρο για μια περιφερειακή συνεργασία.

Χωρίς μια τέτοια μετατόπιση, η Τουρκία θα πρέπει να δεσμευθεί σε μια μακροχρόνια ναυτική κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο την οποία δεν μπορεί να στηρίξει η προβληματική οικονομία της.

Σχόλιο: Το άρθρο υπογράφει ο MICHAEL TANCHUM συγγραφέας και συνεργάτης στο Shalem College στο τμήμα Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, καθώς και μέλος του Truman Institute του Πανεπιστημίου Hebrew πάνω στην Έρευνα για την Πρόοδο της Ειρήνης στην Ασία και τη Μέση Ανατολή. Διδάσκει επίσης σε Τμήματα του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, ιστορία Μέσης Ανατολής και ασιατικές σπουδές. Τα συμπεράσματα είναι δικά σας…! 

πηγή