Το μυστικό της πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα…

Δημήτρης Γιαννακόπουλος

Μίζα, το λένε το μυστικό της πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα.

Η μίζα, και μόνον αυτή, υπήρξε η συγκολλητική ουσία του αστικού καθεστώτος στην πατρίδα μας. Η μίζα διαχώριζε, κατηγοριοποιούσε, απέκλειε και τελικά συνένωνε την κυρίαρχη πολιτικο- επιχειρηματική ελίτ. Η μίζα και μόνον αυτή χάρασσε αποφασιστική πολιτική στην χώρα μας. Η μίζα κυβερνούσε και κυβερνά με την μορφή της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, ή του κυβερνητικού συνασπισμού αυτών των δύο κεντρικών πελατειακών και διαπλεκόμενων πολιτικών θεσμών της ελληνικής κοινωνίας και του κράτους. Όλα τα υπόλοιπα απλώς «στολίζουν» διαλεκτικά και νομιμοποιούν την μίζα ως μορφή κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης.

Η απόφαση για καταστροφή του «καθεστώτος της μίζας» από τους πολιτικούς (κυρίως) παράγοντες της τρόικας και η σημαντική απορρύθμιση του καθεστώτος συγκάλυψης στο εσωτερικό, πάλι με άμεσες και έμμεσες παρεμβάσεις παραγόντων της τρόικας, οδηγεί την Ελλάδα σε μια νέα μεταπολίτευση. Είναι, δηλαδή, η ίδια η μίζα που αποτελεί σήμερα το μυστικό της πολιτικής αλλαγής, όπως ακριβώς τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν εκείνη που διασφάλιζε την σταθερότητα του δικομματισμού και την ευδοκίμηση όσων συνδέθηκαν με την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, καθώς και συγκυριακών κομματικών παραφυάδων αυτών των δύο.

Αυτά δεν τα λέω σήμερα. Τα έλεγα πάντα, από τότε που κατάλαβα, όχι ως επιστήμονας αλλά ως δημοσιογράφος και «άνθρωπος της αγοράς», τί είναι πολιτική στην Ελλάδα. Η μίζα, φίλε αναγνώστη, αποτέλεσε και το «Master Point» της συνολικής μου αφήγησης για την κρίση την τελευταία οκταετία. 

Όλες μου οι προτάσεις κατέτειναν και είχαν ταυτόχρονα ως προϋπόθεση την απελευθέρωση της ελληνικής κοινωνίας και πολιτείας – αλλά και της ίδιας της πολιτικής – από την μίζα. Αυτά ωστόσο ακούγονταν (διαβάζονταν για την ακρίβεια) με πολύ αφηρημένη διάθεση από τους περισσότερους, ενώ κάποτε-κάποτε κάποιοι τολμούσαν να τα λοιδορούν ή να τα «υπερβαίνουν» με ιδεολογισμούς και άλλους εθνικιστικού χαρακτήρα αφορισμούς ή χυδαιότητες του τύπου «έτσι είναι η ζωή», «αυτό ορίζει το γονίδιο του Έλληνα» κλπ.

Σήμερα ωστόσο το κλίμα μοιάζει να αλλάζει. Δεν είναι τόσο η αύξηση των αποδείξεων της λειτουργίας της μίζας στην Ελλάδα, η οποία όρισε την πολιτική της δομή, αλλά μάλλον το σωρευτικό αποτέλεσμα από μία σειρά αποκαλύψεων μέσω της δικαστικής οδού σε συνδυασμό με την ανέχεια που μαστίζει την χώρα και την δραματική φτωχοποίηση, που ως διαδικασία πλήττει περισσότερους ίσως από τα δύο τρίτα του πληθυσμού.

Τώρα, λοιπόν, ήρθε μάλλον η στιγμή για να καταλάβουν όλοι τί εννοούσαμε επί τόσα χρόνια μερικοί και πώς και γιατί συνέδεε ο γράφων την κατάρρευση του καθεστώτος της μίζας με την πολιτική μεταβολή. Κι αυτό, ενώ έρχεται πλέον η ίδια η κυρία Άγγελα Μέρκελ να «δικαιώσει» διαλεκτικά και απολύτως την αντίληψη μου για την μορφή και τις δυνατότητες διαπραγμάτευσης που είχε η Ελλάδα αλλά ποτέ δεν άσκησε, για να μην βρεθεί στην άβυσσο στην οποία κατέληξε. Αν θέλετε να ψάξετε βαθύτερα το ζήτημα: γιατί από τον Κώστα Καραμανλή και εντεύθεν όλοι οι πρωθυπουργοί ακολούθησαν την κυριολεκτικώς εγκληματική στρατηγική που εγκλώβιζε την χώρα σ’ έναν «ατομικό μηχανισμό σωτηρίας», ο οποίος ολοφάνερα αποτελούσε από την αρχή συνθήκη καταστροφής της κοινωνίας και της αγοράς, αποδιοργάνωσης του κράτους και της παραγωγής και προτεκτορατοποίησης, επικεντρώστε την προσοχή σας στο γενικότερο καθεστώς της μίζας που διαμορφώνει τις πολιτικοοικονομικές σχέσεις της Ελλάδας στο εσωτερικό, ενώ την συνδέει με τους βασικούς στρατηγικούς εταίρους της στο εξωτερικό.

Η πολιτική αφήγηση της κρίσης, αναγνώστη μου, θα μπορούσε να είναι – και θα έπρεπε να είναι, αν μιλούμε με όρους κονστρουκτιβιστικού πραγματισμού – η αφήγηση των σχέσεων που δόμησε το καθεστώς της μίζας στην Ελλάδα. Αν το τελευταίο σου φαίνεται υπερβολικό, προφανώς είτε δεν ζεις στην πραγματικότητα στην Ελλάδα, είτε έχεις λόγους να αρνείσαι την πραγματικότητα που ορίζει την Ελλάδα ως κοινωνία, πολιτεία και αγορά.

Κάποτε έγραψα – και μάλλον παρεξηγήθηκα από αρκετούς – πως η τρόικα θα προσφέρει ένα και μοναδικό καλό μέσα στα τόσα κακά στην σύγχρονη συγκυρία της ελληνικής πτώχευσης: θα δυναμιτίσει το καθεστώς της μίζας και διαπλοκής και θα απορρυθμίσει την αντικειμενικότητα των πολιτικοοικονομικών σχέσεων που όριζαν/ορίζουν βραχυπρόθεσμα τις κοινωνικές σχέσεις και μακροπρόθεσμα τον πολιτισμό στην πατρίδα μας. Σήμερα διαπιστώνω ότι και η πρόβλεψη αυτή δεν ήταν άστοχη. 

Προς τα εκεί βαδίζουμε. Εδώ, όμως, ίσως αντιτάξεις πως αυτό διαμορφώνει συνθήκες αλλαγής «από πάνω προς τα κάτω» και όχι «από κάτω προς τα πάνω». Αποτελεί, δηλαδή, μία μορφή σημαντικής, ίσως, μεταβολής στον πολιτικό χαρακτήρα και στο ηγεμονικό πλαίσιο της διακυβέρνησης, η οποία ορίζεται στο φάσμα αναδιάρθρωσης της αστικής ελίτ και των αστικών θεσμών. Έχεις δίκιο, περί αυτού ακριβώς πρόκειται και τις ευθύνες – αν επιθυμείς να αποδώσεις ντε και καλά ευθύνες – να τις αναζητήσεις σε αυτούς που κάνανε ο, τι περνά από το χέρι τους για να μην διαμορφωθεί ένα ευρύ Λαϊκό Μέτωπο που θα αντιπαρέβαλε μια στρατηγική κι ένα πρόγραμμα αριστερής μεταρρύθμισης απέναντι στην δεξιά μεταρρύθμιση και στο νεοφιλελευθερισμό των κυβερνήσεων που ανέλαβαν να διαχειριστούν την κρίση.

Πολιτική αλλαγή θα είχες σε κάθε περίπτωση στην Ελλάδα, ως αποτέλεσμα της συντεταγμένης πτώχευσης που ακολουθήθηκε για να περισωθεί το καθεστώς ηγεμονίας στην πατρίδα μας και να αντιμετωπιστεί σχετικά ήπια η σοβαρή κρίση που υποβόσκει στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτής της αλλαγής ήταν πρόδηλο ότι θα απορρυθμιζόταν δραματικά το καθεστώς της μίζας, ενώ ταυτόχρονα η απορρύθμιση αυτή θα αποτελούσε τον αιτιατό μηχανισμό της πολιτικής αλλαγής με την υποχώρηση κυρίως των δυνάμεων εκείνων που συνάρθρωσαν το καθεστώς του δικομματισμού (ΝΔ,ΠΑΣΟΚ). Το ζήτημα ήταν αν αυτή η «αλλαγή» θα προχωρούσε με διαδικασία «από πάνω προς τα κάτω» ή «από κάτω προς τα πάνω». Δυστυχώς, αλλά απολύτως αντικειμενικά/φυσιολογικά αν εστιάσει κανείς στην πραγματικότητα των πολιτικών σχέσεων στην Ελλάδα και στο κομματικό φαινόμενο, η «αλλαγή» θα επισυμβεί, ενώ ήδη έχει για τα καλά δρομολογηθεί, «από πάνω προς τα κάτω».

Άρα σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για μια ριζοσπαστική μεταβολή στο πλαίσιο των πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών σχέσεων. Και η αλήθεια είναι ότι ο ελληνικός λαός, όπως ακριβώς και οι προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις εντός αυτού, δεν είχαν τις προϋποθέσεις, την πραγματική βούληση, την αρετή, το πάθος, την συντροφικότητα, την ικανότητα σύνθεσης και την «μεγαλοσύνη» για να επιβάλλουν μία προοδευτικά κοινωνική λύση «από κάτω προς τα πάνω», διαλύοντας με αυτόν τον τρόπο ριζικά το καθεστώς της μίζας.

Τώρα θα αρκεστούμε σε μη-ριζική αντιμετώπιση του φαινομένου… και αυτό μπορεί να μην είναι το ιδανικό και το απολύτως επωφελές για ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού, αλλά είναι κάτι! Ένα «κάτι» που για να αποκτήσει κρίσιμη σημασία για τη νέα μεταπολίτευση που θα ανατείλει σε λίγο, θα πρέπει να υποστηριχθεί (και αυτό) από ένα κίνημα εναντίον του καθεστώτος της μίζας κάθε μορφής. Όπως ακριβώς η μίζα συνέθετε και ένωνε τις προηγούμενες δεκαετίες το καθεστώς ηγεμονίας στην Ελλάδα, έτσι και τώρα ο πόλεμος εναντίον της μίζας θα πρέπει να ενώσει όλες τις λαϊκές δυνάμεις, συνθέτοντας μία νέα πολιτική πραγματικότητα εντός της οποίας θα αρθρωθεί μία πιθανόν εναλλακτική ηγεμονία και μια λιγότερο αλλοτριωμένη, χυδαία και πρόστυχη ηγεσία. Αυτό το τελευταίο θα προϊδέαζε για μια ΚΑΛΗ ΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ!

πηγή