Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
Απειλές για την ενεργειακή ασφάλεια και τα νέα σχέδια αξιοποίησης των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, προκαλεί η κλιμάκωση του εμφυλίου πολέμου στην Συρία και η προοπτική μιας στρατιωτικής επέμβασης εναντίον του καθεστώτος Ασαντ.
Το ενδεχόμενο κλιμάκωσης της στρατιωτικής σύγκρουσης αλλά και διάχυσης της κρίσης σε γειτονικές χώρες όχι μόνο καταστρέφει τις ενεργειακές υποδομές της Συρίας που πριν τον πόλεμο εξήγαγε πετρέλαιο, αλλά δυσχεραίνει τον σχεδιασμό των υποδομών που απαιτούνται για την εξαγωγή του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο.
Οι κίνδυνοι αυτοί περιγράφονται στην μεγάλη έκθεση που έδωσε στην δημοσιότητα στις 15 Αυγούστου η αμερικανική υπηρεσία Ενέργειας (US Energy Information Administration-EIA),πριν ακόμη υπάρξει η κλιμάκωση της κρίσης στην Συρία, στην οποία έκθεση μάλιστα γίνεται αναβάθμιση των προβλέψεων των αμερικανών για το μέγεθος των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Η έκθεση της ΕΙΑ κάνει ειδική μνεία στις ανακαλύψεις νέων μεγάλων κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά από τον πρόλογο της προειδοποιεί ότι «διάφορα εκκρεμή ζητήματα ,που περιλαμβάνουν ένοπλες συγκρούσεις, εδαφικές αμφισβητήσεις και η μακροοικονομική αβεβαιότητα, ενδέχεται να περιορίσουν την βιωσιμότητα αυτών των πηγών βραχυπρόθεσμα».
Όπως αναφέρεται μάλιστα η «υπέρβαση των προβλημάτων (αναταραχή σε Συρία και Αίγυπτο, εδαφικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και οι αρνητικές οικονομικές εξελίξεις λογω της κρίσης στην Κύπρο και του πολέμου στην Συρία) είναι κρίσιμη για το επιτυχές ενεργειακό μέλλον της περιοχής».
H κλιμάκωση της κρίσης στην Συρία συμπίπτει με μια περίοδο πραγματικής ενεργειακής κοσμογονίας στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρωταγωνιστές το Ισραήλ και την Κύπρο. Και μάλιστα την στιγμή που η Κύπρος έχει μπει στην τελική ευθεία για τις γεωτρήσεις άντλησης του φυσικού αερίου από το κοίτασμα Αφροδίτη και στο Ισραήλ αναμένονται οι τελικές αποφάσεις για τον τρόπο και την οδό εξαγωγής του φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν.
ΟΙ προβλέψεις των αμερικανών αλλά και οι δραματικές εξελίξεις στην Συρία, αφορούν άμεσα και την Ελλάδα, καθώς τα ενεργειακά σχέδια της χώρας μας τουλάχιστον σε ότι αφορά τις έρευνες νοτιως της Κρήτης συνδέονται άμεσα με τις αποφάσεις που θα ληφθέν σε Λευκωσία και Τελ Αβίβ για την εξαγωγή του φυσικού αερίου των δυο χωρών προς τις ξένες αγορές
Η ΕΙΑ καταγράφει στο τέλος της πολυσέλιδης έκθεσης της, τα ζητήματα που «απειλούν την έρευνα, την εξόρυξη και την μεταφορά ενέργειας από την Ανατολική Μεσόγειο» που είναι το «περιβάλλον ασφάλειας, οι εδαφικές διαφορές και το μακροοικονομικό κλίμα».
Σε ότι αφορά το «περιβάλλον ασφαλείας» οι αμερικανοί επισημαίνουν ότι ο πόλεμος στην Συρία που έχει προκαλέσει τεράστιες ζημιές στις ενεργειακές υποδομές (υπολογίζονταν στα 8 δις δολάρια μέχρι την Άνοιξη) οι οποίες θα διευρυνθούν όσο διαρκούν οι συγκρούσεις ενώ έχει περιοριστεί απολύτως η δυνατότητα παράγωγης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Εκτιμάται μάλιστα ότι διάχυση των συγκρούσεων στην Συρία θα έχει επιπτώσεις στον ενεργειακό τομέα του Ισραήλ, της Ιορδανίας, του Λιβάνου και της Τουρκίας και θα οδηγήσει στην ματαίωση όλων των σχεδίων που προέβλεπαν την χρήση της Συρίας ως χώρο διέλευσης αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Στο κεφάλαιο των «εδαφικών διαφορών» επισημαίνεται ότι οι διαμάχες για τα θαλάσσια σύνορα υπονομεύουν τα σχέδια συνεκμετάλλευσης πιθανών κοιτασμάτων και περιορίζουν τις δυνατότητες συνεργασίας για την εξαγωγή ενέργειας. Γίνεται ειδική αναφορά στην διαμάχη Ισραήλ-Λιβάνου για μια περιοχή σχεδόν 300 τετραγωνικών μιλίων, μια διαμάχη που επηρεάζει και την συμφωνία για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Κύπρου και του Λιβάνου. Στις διαμάχες αυτές πρέπει να προστεθεί και εκείνη μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ, καθώς επισήμως το Κάιρο αναγνωρίζει θαλάσσια σύνορα όχι με το Ισραήλ αλλά με την Γάζα. Και φυσικά υπάρχει ειδική αναφορά στην Κύπρο με την εκτίμηση ότι η «επιπλοκή που ενδεχομένως θα αποτρέψει επενδυτές είναι η σχέση Κύπρου-Τουρκιάς, περιγράφοντας τις διεκδικήσεις της Τουρκίας έναντι της Κύπρου αλλά και τις απειλές εναντίον των εταίρων ώστε να μην συμμετάσχουν σε έρευνες στην Κύπρο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το κεφάλαιο της έκθεσης της ΕΙΑ που αναφέρεται στην Συρία η οποία διαθέτει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο που υπολογίζονται στα 2,5 δις βαρέλια και την κατατάσσουν στην 32η θέση παγκοσμίως ενώ διαθέτει και κοιτάσματα φυσικού αερίου που υπολογίζονται στα 8,5 τρις κυβικά πόδια. Το 2010 η συριακή κυβέρνηση είχε υπολογίσει ότι διαθέτει στο έδαφος της και κοιτάσματα σχιστολιθικού πετρελαίου σχεδόν 50 δις τόνων, που όμως θα είναι δύσκολο τα επόμενα χρόνια να καταστεί βιώσιμη η εξόρυξη του.
Όπως επισημαίνει στην έκθεση της η αμερικανική Υπηρεσία, τα κοιτάσματα βρίσκονται στην κεντρική και ανατολική Συρία στα σύνορα με το Ιράκ και τα περισσότερα από αυτά δεν βρίσκονται πλέον υπό τον έλεγχο των κυβερνητικών δυνάμεων. Έτσι από την ημερήσια παράγωγη των 410 χιλιάδων βαρελιών την ημέρα το 2007, στις ελεγχόμενες από τον Ασαντ περιοχές είχε πέσει τον Ιούνιο 2013 στα 20 χιλιάδες βαρέλια.
Υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι ένας από τους λόγους της χαλαρής στάσης των ΗΠΑ σε ότι αφορά την Συρία είναι το μειωμένο ενδιαφέρον για τους ενεργειακούς πόρους της Μ. Ανατολής και την όλο και μεγαλύτερη ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας των ΗΠΑ. Στις ΗΠΑ έχει πράγματι υπάρξει ενεργειακή έκρηξη ,με την ανακάλυψη μεγάλων αντισυμβατικών κοιτασμάτων στην Βόρεια Ντακοτα και στο Τέξας, (και την παράλληλη μείωση της ζήτησης) και έτσι πλέον οι ΗΠΑ εισάγουν μόλις το 36% των αναγκών τους σε πετρέλαιο, σημαντικά μειωμένο από το 60% που εισήγαγαν το 2006, ενώ ο μεγαλύτερος προμηθευτής των ΗΠΑ σε πετρέλαιο είναι όχι η Μ. Ανατολη αλλά ο Καναδάς.
Πάντως η μείωση της εξάρτησης δεν σημαίνει και ενεργειακή αυτάρκεια για τις ΗΠΑ και κάθε αναταραχή στην Μ. Ανατολή επηρεάζει και την ενεργειακή τροφοδοσία (και τις τιμές) στις ΗΠΑ. Ωφελημένη όμως από την αναταραχή στην Μ. Ανατολη και την διατήρηση της εκκρεμότητας στην Συρία, δεν είναι άλλη από την Ρωσία η οποία επωφελείται από την άνοδο της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, σε μια περίοδο που η Gazprom κλείνει μεγάλα συμβόλαια με τις αγορές της Ανατολής.
«Η Αμερική αποκτά έναν νέο πρόβλημα, η Ρωσία αποκτά νέα κέρδη» ήταν το σχόλιο ρώσου ειδικού όπως το κατέγραψε η έγκυρη επιθεώρηση Foreign Affairs αποτυπώνοντας την εικόνα ενός παράπλευρου πολέμου από αυτόν που διεξάγεται στο έδαφος της Συρίας.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου