988 ακίνητα διεκδικούν τα ελληνικά ιδρύματα

 η εκκλησία Μεταμόρφωση Σωτήρος στο νεκροταφείο Σισλί.

Η Τουρκία από το 1923 ακολούθησε ένα σχέδιο "αποψίλωσης" της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη που κορυφώθηκε στα Σεπτεμβριανά του 1955. Σήμερα τα ελληνικά ιδρύματα της Τουρκίας διεκδικούν 988 ακίνητα, εκ των οποίων τα 717 βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη. Το "Εθνος" παρουσιάζει ορισμένα από τα σημαντικότερα

Οι πέντε μεγάλοι δρόμοι που οδηγούσαν στην Πλατεία Ταξίμ γέμισαν ξαφνικά με έναν μαινόμενο όχλο οπλισμένο με τσεκούρια, ρόπαλα, φτυάρια, σφυριά και σιδερένιους λοστούς. "Σπάστε, γκρεμίστε, ανάθεμα στους Γκιαούρηδες" φώναζαν. Και το έκαναν πράξη. Ο εφιάλτης κράτησε 48 ώρες και άφησε πίσω του νεκρούς, θύματα βιασμού, τεράστιες καταστροφές. Τα χρόνια που ακολούθησαν τα Σεπτεμβριανά του '55 ήταν δραματικά για τους Ελληνες της Πόλης. Οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να εκπατριστούν κυνηγημένοι, φοβισμένοι και με κατεστραμμένες περιουσίες, όμως οι πληγές του Ελληνισμού της γείτονος είχαν ξεκινήσει χρόνια νωρίτερα.
"Η σύγχρονη Τουρκία μετά το 1923 δεν σεβάστηκε καθόλου τη Συνθήκη της Λοζάνης ούτε ως προς την αυτοδιοίκηση ούτε ως προς την ιδιοκτησία των ευαγών ιδρυμάτων, ακολουθώντας ένα μακρόπνοο σχέδιο αποψίλωσης της μειονότητας" λέει ο κ. Ουζούνογλου, πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών. "Οταν το 1936 πραγματοποιήθηκε καταγραφή της ακίνητης περιουσίας των μειονοτικών ιδρυμάτων, πολλά από τα κτίσματα βασίζονταν σε τίτλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ μερικά ήταν δωρεές σε ονόματα Αγίων. Με διοικητικές πράξεις αμφισβητήθηκε η ιδιοκτησία μεγάλης μερίδας της περιουσίας των Ελλήνων, η οποία τελικά πέρασε στο τουρκικό κράτος".
Με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση που ανακοινώθηκε από τον Ταγίπ Ερντογάν τα ελληνικά ιδρύματα της Τουρκίας αναμένεται να διεκδικήσουν 988 ακίνητα, τα 717 εκ των οποίων βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη και τα 281 στην Ιμβρο και την Τένεδο. Ολα τους φέρουν τεράστια συναισθηματική και ιστορική αξία, ορισμένα είναι πραγματικά καλλιτεχνήματα και συγκαταλέγονται στα ωραιότερα κτίρια της Πόλης, ενώ πολλά έχουν και υπολογίσιμη οικονομική αξία, καθώς είναι παραθαλάσσια ή βρίσκονται σε κεντρικά σημεία και σε ακριβές συνοικίες όπως το Μπέγιογλου. Η συνολική ακίνητη περιουσία είναι, όπως εκτιμάται, ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ.
Σε αυτήν περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η Σχολή του Γαλατά που θεωρείται σημαντικό απόκτημα για τους Ελληνες, 23 ελληνορθόδοξα κοιμητήρια, με μεγαλύτερα αυτά του Σισλί και του Πέραν, ένα μεγάλο οικόπεδο στο Καντιλί, μονές και άλλα αξιόλογα ακίνητα. Οι υπόλοιπες μειονότητες της Τουρκίας διεκδικούν περίπου 400 κτίρια, ενώ όπως επισημαίνουν οι ειδήμονες -παρά τον θετικό χαρακτήρα της ρύθμισης- τα πάντα θα κριθούν εκ του αποτελέσματος, καθώς ο δρόμος μέχρι την τελική δικαίωση προβλέπεται μακρύς.

Ελληνικό κοιμητήριο-μνημείο

Στο κοιμητήριο Σισλί υπάρχουν μνήματα άξια θαυμασμού δυτικότροπης και αρχαιοελληνικής κατασκευής

Το "Εθνος" παρουσιάζει επιλεγμένα ιστορικά κτίσματα που έπειτα από 75 χρόνια αναμένεται να επιστρέψουν στην ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης.
ΣΙΣΛΙ


Το μεγαλύτερο ελληνικό κοιμητήριο στην Τουρκία, το οποίο χαρακτηρίζεται από πολλούς ως η τοπική εκδοχή του διάσημου παρισινού Περ Λασέζ, θα περιέλθει πλέον στην κατοχή της ομογενειακής κοινότητας.

Η Σχολή του Γαλατά στεγάζεται σε ένα από τα ωραιότερα και πιο επιβλητικά κτίρια της Κωνσταντινούπολης.

Πρόκειται για το νεκροταφείο του Σισλί, στο κέντρο της Πόλης, όπου αναπαύονται τα επιφανέστερα μέλη της Πολίτικης Ρωμιοσύνης: Ανώτεροι κληρικοί, διανοούμενοι, μεγαλέμποροι, τραπεζίτες, καλλιτέχνες, επιστήμονες.
Aξια θαυμασμού στο εσωτερικό του είναι μνημεία του 17ου αιώνα αλλά και τα περίτεχνα οικογενειακά μνήματα και μαυσωλεία, που ανήκουν σε εύπορα μέλη της Oμογένειας και είναι άλλοτε δυτικότροπης και άλλοτε αρχαιοελληνικής κατασκευής.

Μαθητές της Σχολής Γαλατά σε αναμνηστική φωτογραφία

Η περιοχή του Σισλί διέθετε μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, καθώς αποτελούσε μία από τις πλούσιες γειτονιές της αστικής τάξης της Κωνσταντινούπολης. Με έντονη την ελληνική παρουσία, ζωηρή πνευματική κίνηση, θέατρα, κινηματογράφους, όπερες, εμπορικούς δρόμους, αρχοντικά σπίτια, επαύλεις με αυλές και γραφικά χαγιάτια που κοσμούσαν την καταπράσινη φύση του ξεχώρισε στην Πόλη. Στο Σισλί στεγάζονταν νεκροταφεία όλων των δογμάτων.
Η Σχολή του Γαλατά
Στους τοίχους της μια μακραίωνη ιστορία
Ενα κτίριο που μέχρι πρόσφατα γέμιζε από φωνές παιδιών και σήμερα αναζητά τη χαμένη του ταυτότητα είναι η Σχολή του Γαλατά, ένα από τα σπουδαιότερα ακίνητα που αναμένεται να περιέλθουν στην κατοχή των ομογενειακών ιδρυμάτων με την εφαρμογή της πρόσφατης ρύθμισης.

Το σχολείο Ορτακιοϊ στεγάζει σήμερα την... τουρκική γενική γραμματεία της ΕΕ.

Στεγάζεται σε ένα από τα ωραιότερα και πιο επιβλητικά κτίρια της Κωνσταντινούπολης, στους τοίχους του οποίου έχει χαραχθεί μακραίωνη ιστορία.
Τα πρώτα θεμέλιά του τέθηκαν το 1885, ενώ η Σχολή ξεκίνησε να λειτουργεί το 1900. Αρχικά αρρένων και από το 1935 και έπειτα μεικτό, το σχολείο του Γαλατά διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική ζωή της Πόλης, αφού στα διευθυντικά του έδρανα κάθισαν μεγάλες προσωπικότητες των Γραμμάτων, όπως ο Μελιτόπουλος, που εξέδωσε το ελληνοτουρκικό λεξικό, και ο Μαυροφρύδης, εκδότης του περιοδικού "Παιδικός κόσμος".

Ο πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών κ. Ν. Ουζούνογλου

Οι μαθητές διδάσκονταν τα βασικά μαθήματα και τη Γαλλική ως ξένη γλώσσα, ενώ στις εγκαταστάσεις του σχολείου περιλαμβάνονταν κοιτώνες, αίθουσα εκδηλώσεων, αρχείο και χωριστές αίθουσες νηπιαγωγείου.
Περπατώντας κανείς στις αίθουσες διδασκαλίας και στα γραφεία των καθηγητών συναντά ακόμη βιβλία, τετράδια, μαυροπίνακες, μνήμες που αναπολούν με νοσταλγία οι απόφοιτοι της Σχολής, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει σχετικό λογαριασμό στο Facebook.

Μαθήτριες την ώρα του μαθήματος μαγειρικής στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο την δεκαετία του '30

Πλέον, το κτίριο υφίσταται εργασίες ανακαίνισης, τις οποίες επιβλέπουν επιφανείς Τούρκοι αρχιτέκτονες και καθηγητές Πανεπιστημίου.
ΤΟ 1974
Κατέσχεσαν και τις δωρεές
"Το καλοκαίρι του 1974, όταν πλέον οι σχέσεις των δύο κρατών ήταν πολύ τεταμένες, η Τουρκία πήρε μια εξωφρενική απόφαση κατά οποιασδήποτε νομικής αρχής", διηγείται το ιστορικό της υπόθεσης ο κ. Ουζούνογλου. "Ελεγε πως ναι μεν οι μειονότητες είναι πολίτες αυτής της χώρας, αλλά είναι και ξένοι, είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας και τα ιδρύματά τους δεν μπορούν να δέχονται δωρεές. Ετσι κατασχέθηκαν όλες οι δωρεές που είχαν γίνει από το 1936 και μετά. Αυτό ήταν τεράστιο πλήγμα. Η τελευταία εξέλιξη είναι σημαντική, ενώ παραμένουν ως εκκρεμότητα τα 24 "εγκαταλελειμμένα ιδρύματα" και οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν για την αποκατάσταση των εκπατρισμένων ιδιωτών", προσθέτει.
ΣΧΟΛΗ ΟΡΤΑΚΙΟΪ
Καταπατήθηκε το 1955
Σε μια παλιά ελληνική γειτονιά στην άκρη της Ευρώπης, στο Ορτακιόι ή Μεσοχώρι, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Φωκά και σε πολλά παλιά ομογενειακά κτίσματα, βρίσκεται το ελληνικό σχολείο της περιοχής. Προσφάτως απασχόλησε έντονα την επικαιρότητα, καθώς φέρει την παραδοξότητα να στεγάζει την τουρκική Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ είναι ελληνικό κτίσμα που καταπατήθηκε από το τουρκικό κράτος μετά τα Σεπτεμβριανά. Το 1955 φιλοξενούσε πεντατάξιο δημοτικό σχολείο με 40 μαθητές, σχολικό συσσίτιο, φιλόπτωχη αδελφότητα και μορφωτικό σύνδεσμο...
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ
Πρότυπο σχολείο από το 1893
Εφαρμογή της συνθήκης της Λοζάνης ζητούν οι ομογενείς και για το Κεντρικό Παρθεναγωγείο της Πόλης, όπου παραβιάζεται το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης. Eνα από τα παλαιότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Τουρκίας που ξεκίνησε ως μια ξύλινη παράγκα στην πυκνοκατοικημένη γειτονιά του Πέραν, μεταμορφώθηκε το 1893 σε πρότυπο σχολείο με τη δωρεά 6.000 λιρών από την Ελένη Ζαρίφη και τον αδελφό της Στέφανο Ζαφειρόπουλο. Ξεκινώντας με 100 μαθητές, στη συνέχεια γνώρισε τεράστια αποδοχή. Το κύρος του αποδεικνύεται και από τους επιφανείς ευεργέτες του: η τσαρική οικογένεια, ο Γεώργιος Ράλλης και ο Κλεάνθης Καλλιάδης συγκαταλέγονται ανάμεσά τους. Το 1910 δημιουργήθηκε τμήμα οικοκυρικών για τις απόφοιτες οι οποίες διατηρούσαν το δικαίωμα να εργαστούν στο Παρθεναγωγείο ως δασκάλες. Μέχρι το 1957 το ίδρυμα βρισκόταν σε ακμή, όμως σταδιακά ερημώθηκε και πλέον καταρρέει...
Κατερίνα Ροββά

ΠΗΓΗ