«Μου έχουν πει ότι οι Ρωμιοί είναι κακοί, εσύ όμως είσαι ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου» είπε ένας Τουρκοκύπριος φοιτητής στον καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, Γιώργο Στεφανόπουλο, λίγο καιρό μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Αναμνήσεις από την ακαδημαϊκή πορεία αλλά......
και την καθημερινή ζωή στη γείτονα χώρα, μοιράστηκε ο μηχανολόγος ηλεκτρολόγος, δρ Γιώργος Στεφανόπουλος, ο πρώτος και μοναδικός Ελληνας κοσμήτορας στην Τουρκία (Πανεπιστήμιο Ισίκ).
Ο κ. Στεφανόπουλος καθώς γεννήθηκε το 1944, βίωσε τη σταδιακή συρρίκνωση της άλλοτε ακμάζουσας ελληνικής κοινότητας - 500.000 άτομα τότε, 2.500 σήμερα.
«Το 1955 ήμουν έντεκα χρόνων», λέει στην «Κ», «μέναμε στη Χαλκηδόνα, ένα προάστιο της Κωνσταντινούπολης όπου συνυπήρχαν ελληνικές και τουρκικές οικογένειες. Στη γειτονιά μας, η ιστορία της κυρα-Κατίνας, παντρεμένης με Τούρκο και μάνας τριών παιδιών, έχει μείνει στην “ιστορία”. Ο γιος την έβγαλε έξω από το σπίτι φωνάζοντας στον όχλο “αυτή είναι Ελληνίδα”. Τόσος ήταν ο φανατισμός». Η οικογένεια, ωστόσο, Στεφανόπουλου, η χήρα μητέρα και τα δύο παιδιά, μένει στην Τουρκία, αφού η επιστροφή στην Ελλάδα «μας φόβιζε».
Μπορεί οι καιροί να ήταν χαλεποί για τους Ελληνες της Πόλης, η προσωπική όμως πορεία του κ. Στεφανόπουλου υπήρξε εντυπωσιακή: υπότροφος στο Ζωγράφειο, υπότροφος στο περιώνυμο Robert College και στη συνέχεια στο MIT των ΗΠΑ. «Οταν ήμουν μαθητής προγύμναζα τους μαθητές των μικρότερων τάξεων και έτσι έβγαζα ένα χαρτζιλίκι. Δεν είχαμε την οικονομική δυνατότητα για να σπουδάσω σε τέτοιου επιπέδου εκπαιδευτήρια, οι υποτροφίες με έσωσαν». Μετά το ΜΙΤ «οι Τούρκοι καθηγητές μου στο Robert College με εξέλεξαν κατευθείαν στο Διδακτικό Προσωπικό και με εμπιστεύτηκαν. Ποτέ δεν αντιμετώπισα πρόβλημα ως Ρωμιός».
– Πώς και δεν μείνατε στην Αμερική;
– Η Αμερική δεν ήταν το σπίτι μου, επέστρεψα στον τόπο που γεννήθηκα και είμαι ευγνώμων που κατάφερα να ορθοποδήσω εδώ. Ξέρετε, λένε ότι κάποιοι Κωνσταντινουπολίτες είναι σαν τα στρείδια, που δεν ξεκολλάνε από τον τόπο τους.
Στη διάρκεια της παραμονής στην Αμερική, ο κ. Στεφανόπουλος προσπάθησε να συνδεθεί με Ελληνες δεύτερης και τρίτης γενιάς, διαπίστωσε όμως χάσμα νοοτροπίας. «Είναι οξύμωρο, αλλά τα πρώτα μου Χριστούγεννα ήμουν καλεσμένος σε μια Τούρκισσα συμφοιτήτρια που για χάρη μου είχε στολίσει χριστουγεννιάτικο δένδρο». Οι περισσότεροι φίλοι και συνεργάτες του κ. Στεφανόπουλου είναι Τούρκοι. «Μπορείς να συνυπάρξεις αρμονικά μαζί τους, φτάνει να είσαι προσεκτικός όταν αγγίζεις τρία θέματα: την πολιτική, τη θρησκεία και το ποδόσφαιρο, γιατί ο τουρκικός λαός αν και καλόκαρδος και φιλόξενος, παρασύρεται εύκολα από την προπαγάνδα. Ωστόσο, όταν απευθύνομαι σε μορφωμένους Τούρκους, μιλώ ανοικτά για τις πολύπαθες ελληνοτουρκικές σχέσεις. Με ακούν με σεβασμό και κάποιοι μου δίνουν δίκαιο». Τις δυσκολίες και τα εμπόδια ο κ. Στεφανόπουλος προσπαθεί να τα ξορκίζει με χιούμορ, την καθημερινή του συναναστροφή με την τουρκική κοινωνία την μπολιάζει με διπλωματία, χωρίς ωστόσο να «καταπίνει» όσα σκέφτεται. «Οταν δίδασκα στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου (πρώην Robert College) οι φοιτητές μου ζητούσαν επιμόνως να μεταφέρουμε την εξέτασή τους από τις 22 Μαΐου στις 29 Μαΐου, που μάλιστα τύχαινε να είναι Τρίτη. Εγώ δεν δεχόμουν την αλλαγή και αυτοί με κοιτούσαν με απορία. “Τρίτη 29 Μαΐου έπεσε η Πόλη και είναι μια πολύ γρουσούζικη μέρα για μένα!” τους εξηγώ “η εξέταση δεν μπορεί να γίνει τότε”». Αντίστοιχα, με θυμόσοφη διάθεση ανακαλεί πικρές μνήμες. «Οταν μας επέβαλαν να μιλάμε τουρκικά στο δρόμο με την καμπάνια “πατριώτη μίλα τουρκικά” εννοούσαν στην Πόλη και όχι στο Παλαιό Φάληρο, λέω χαριτολογώντας σε παλιούς μου γείτονες που μετακόμισαν στην Αθήνα και συχνά χρησιμοποιούν την τουρκική γλώσσα».
Από το 1991 ο κ. Στεφανόπουλος, το μοναδικό εναπομείναν μέλος της οικογένειάς του στην Τουρκία, είναι πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής της κοινότητας Χαλκηδόνος, «είμαστε 400 Ελληνες και διαχειριζόμαστε πέντε εκκλησίες. Βάζουμε τα δυνατά μας για να αναζωογονήσουμε το μέρος που κατοικείται πλέον μόνο από ηλικιωμένους - συντηρούμε το σχολείο που έχει έναν μαθητή, ανακαινίζουμε τις εκκλησίες, μέχρι και τάφους αναστηλώνουμε» εξηγεί «ωστόσο, πολύ φοβάμαι ότι εν καιρώ και εμείς οι τελευταίοι θα αναγκαστούμε να επιστρέψουμε. Σε λίγο δεν θα έχει μείνει ούτε παπάς να μας θάψει».
– Ελπίδα για την αναγέννηση ή έστω τη διατήρηση του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη υπάρχει;
– Αν η Τουρκία μπει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τα σύνορα θα ανοίξουν και η μετακίνηση μεταξύ των δύο πλευρών θα διευκολυνθεί. Εκτιμώ ότι πολλοί Ελληνες θα θελήσουν να δραστηριοποιηθούν στην τουρκική αγορά. Μεταξύ αυτών, κάποιοι θα προέρχονται από παλιές οικογένειες της Πόλης.
Στο μεταξύ, οι ορθόδοξες ελληνικές εκκλησίες γεμίζουν με Μολδαβούς, Βούλγαρους και Αραβόφωνους από το Πατριαρχείο της Αντιοχείας, που είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και επιθυμούν να φοιτήσουν σε ελληνικά σχολεία. «Αν η τουρκική κυβέρνηση επιτρέψει κάτι τέτοιο, θα είναι μια τονωτική “ένεση” για τα ελληνικά σχολεία» λέει ο Ελληνας καθηγητής. Από τον χώρο της πολιτικής ο κ. Στεφανόπουλος ξεχωρίζει τον Ισμαήλ Τζεμ, «ήταν μεγάλη απώλεια ο θάνατός του, θα μπορούσε να συμβάλει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Oι νέοι είναι απολιτίκ
– Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ ελληνικού και τουρκικού εκπαιδευτικού συστήματος;
– Εδώ έχουν προσαρμόσει το αμερικανικό σύστημα στα πανεπιστήμια. Η αγγλική είναι επίσημη γλώσσα σπουδών, σε δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα το 1/3 των μαθημάτων γίνεται στα αγγλικά. Με τη θέσπιση της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αναβαθμίστηκαν και τα δημόσια πανεπιστήμια. Η αξιολόγηση του φοιτητή είναι έντιμη, 20% βαθμολογούνται οι εργασίες, 20% τα τεστ μέσα στην τάξη, 30% οι εξετάσεις του τριμήνου και άλλο 30% η τελική εξέταση. Αντίστοιχα και ο καθηγητής κρίνεται και από τους φοιτητές, λαμβάνουμε υπόψη ιδιαίτερα τα σχόλια των φοιτητών. Οταν ένας καθηγητής παίρνει χαμηλή βαθμολογία, τον καλεί ο κοσμήτορας για συστάσεις.
– Πώς κρίνετε τη νέα γενιά Τούρκων;
– Οι φοιτητές μου σήμερα έχουν γεννηθεί από το 1980 και μετά. Οι νέοι και στην Τουρκία είναι απολιτίκ και αγνοούν πολλά ιστορικά γεγονότα. Προσδοκούν διακαώς την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε, που θεωρούν ότι θα είναι πανάκεια. Σχετικά με τη μαντίλα, στα δημόσια πανεπιστήμια (π.χ. Πανεπιστήμιο Βοσπόρου) παρατηρείται πολύ μεγάλο ποσοστό «καλυμμένων» νεαρών γυναικών, στα ιδιωτικά (π.χ. Πανεπιστήμιο Ισίκ) δεν συναντάς φοιτήτριες με μαντίλα. Αυτό το σύμβολο του Ισλάμ είναι μεταξύ άλλων ενδεικτικό και της κοινωνικής τάξης κάθε γυναίκας.
ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ
Δημοσίευση σχολίου