Επί δεκαετίες, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν προσπαθούσε να εξισορροπήσει την ιδεολογική του εχθρότητα προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ με μια ρεαλιστική επιθυμία να αποφύγει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο. Αλλά τώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υιοθέτησε τη λογική του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και μπήκε στη μάχη εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ αντιμετωπίζει την πιο κρίσιμη απόφαση των σχεδόν 40 ετών που βρίσκεται στην εξουσία. Αναζητά έναν διπλωματικό συμβιβασμό με τον Τραμπ, επιδιώκει να κλιμακώσει ή προσπαθεί να περιορίσει τη σύγκρουση στο Ισραήλ;
Αφού ο πρόεδρος των ΗΠΑ διέταξε τον βομβαρδισμό των κύριων πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν – Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν – τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν θα θελήσει να δείξει ότι το καθεστώς, χτυπημένο και αιμόφυρτο, είναι ακόμα σε θέση να αγωνιστεί και δεν θα πτοηθεί.
Ωστόσο, άτομα από το εσωτερικό του καθεστώτος υπονόησαν ότι ο Χαμενεΐ δεν θα κλιμακώσει την ένταση εναντίον των ΗΠΑ και θα διακινδυνεύσει μια πιο σκληρή απάντηση που θα προκαλέσει μεγαλύτερη καταστροφή στη χώρα του. Αντίθετα, λένε, η κύρια απάντηση του Ιράν θα είναι η εντατικοποίηση των επιθέσεων κατά του Ισραήλ. «Ας χαρεί ο Τραμπ και ας νιώσει νικητής, δεν πρόκειται να μπούμε σε έναν μεγάλο πόλεμο με τις ΗΠΑ», είπε ένας άνθρωπος που βρίσκεται μέσα στο καθεστώς. «Οι ΗΠΑ επιτέθηκαν μόνο σε τρεις τοποθεσίες. Αν ήθελαν να ξεκινήσουν έναν μεγάλο πόλεμο, θα είχαν καταστρέψει περισσότερα μέρη, αλλά δεν το έκαναν».
Βανς: «έχουμε πόλεμο όχι με το Ιράν αλλά με τα …πυρηνικά του»
Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Ντ. Βανς επέμεινε την Κυριακή ότι οι ΗΠΑ «δεν βρίσκονται σε πόλεμο με το Ιράν», αλλά με το πυρηνικό του πρόγραμμα. «Δεν έχουμε κανένα συμφέρον σε μια παρατεταμένη σύγκρουση. Δεν έχουμε κανένα συμφέρον να έχουμε στρατιωτικές δυνάμεις επί του εδάφους», δήλωσε στο NBC, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν επιδιώκει αλλαγή καθεστώτος.
Το ιρανικό καθεστώς, ωστόσο, θα συνεχίσει να πυροβολεί το Ισραήλ — όπως έκανε ώρες μετά τις αμερικανικές επιθέσεις και δεν θα υποταχθεί σε μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός. Οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν ανακοίνωσαν ότι εκτόξευσαν 40 πυραύλους «νέας γενιάς» εναντίον του Ισραήλ ώρες μετά τις αμερικανικές επιθέσεις. Το Ισραήλ ανέφερε ότι εκτοξεύτηκαν περισσότεροι από 20 πύραυλοι, αλλά δεν αναφέρθηκαν θάνατοι.
«Όταν το Ιράν αποδέχτηκε την κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο του Ιράκ το 1988, οι διοικητές δήλωσαν ότι είχαν ξεμείνει από πυρομαχικά. Τώρα οι διοικητές λένε ας αντισταθούμε σθεναρά και ας αντεπιτεθούμε. Το Ιράν δεν θα ζητήσει κατάπαυση του πυρός υπό οποιεσδήποτε συνθήκες», δήλωσε ο άνθρωπος που βρίσκεται μέσα στο καθεστώς. Ένας δεύτερος άνθρωπος από το εσωτερικό του καθεστώτος δήλωσε ότι το Ιράν δεν είχε άλλη επιλογή από το να δώσει «μια συντριπτική απάντηση στις ΗΠΑ» – αλλά θα το έκανε μέσω επιθέσεων στο Ισραήλ, που πυροδότησε τον πόλεμο με κύματα επιθέσεων στην Ισλαμική Δημοκρατία την περασμένη εβδομάδα.
«Είναι φυσικό για το Ιράν να εντείνει τις επιθέσεις του στο Ισραήλ, επειδή ο Νετανιάχου ήταν αυτός που έσυρε τις ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν», είπε σοβαρή πηγή στους Financial Times. Πρόσθεσε ότι το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ — μέσω του οποίου διέρχεται περισσότερο από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω θαλάσσης — θα μπορούσε να εξεταστεί εάν η σύγκρουση κλιμακωθεί.
Ιράν: το εμπλουτισμένο ουράνιο είναι ανέγγιχτο
Οι αναλυτές έχουν προειδοποιήσει ότι υπάρχει κίνδυνος το καθεστώς να βιαστεί να αναπτύξει μια πυρηνική βόμβα σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει την αποτρεπτική του ικανότητα. Kαι πιστεύουν ότι είχε καταφέρει να εκτρέψει μέρος του αποθέματός του σε εμπλουτισμένο ουράνιο σε μυστικές τοποθεσίες. Η πηγή από το εσωτερικό του καθεστώτος είπε ότι αυτή δεν ήταν ακόμη μια επιλογή που εξετάζεται από την ηγεσία. «Θα έπρεπε να είμασταν πολύ αφελείς να διατηρούμε το εμπλουτισμένο ουράνιο μας στις εγκαταστάσεις που ήταν στόχος — το εμπλουτισμένο ουράνιο είναι ανέγγιχτο τώρα», είπε. «Αλλά αυτό δεν αλλάζει τίποτα επειδή δεν έχουμε κανένα σχέδιο να το χρησιμοποιήσουμε. Το Ιράν δεν έχει και δεν θα επιδιώξει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα» πρόσθεσε.
Οι απειλές της Τεχεράνης
Την Κυριακή, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, δήλωσε ότι η Τεχεράνη έχει «ένα ευρύ φάσμα διαθέσιμων επιλογών» και υπολογίζει την αντίδρασή της, προειδοποιώντας παράλληλα ότι οι ΗΠΑ «έχουν ξεπεράσει μια πολύ μεγάλη κόκκινη γραμμή».
Οι Φρουροί του Ιράν δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ «τοποθετήθηκαν στην πρώτη γραμμή της στρατιωτικής επιθετικότητας» επιτιθέμενες στις ειρηνικές πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας. Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει τις τελευταίες εβδομάδες ότι εάν οι ΗΠΑ επιτεθούν στο Ιράν, η Ισλαμική Δημοκρατία θα μπορούσε να απαντήσει στοχεύοντας αμερικανικές βάσεις και περιουσιακά στοιχεία στην περιοχή, καθώς και ενεργειακές εγκαταστάσεις στον Κόλπο.
Ο Χαμενεΐ προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι ο Τραμπ «θα πρέπει να γνωρίζει ότι οποιαδήποτε στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ αναμφίβολα θα οδηγήσει σε ανεπανόρθωτη ζημιά». Η Σανάμ Βακίλ, διευθύντρια Μέσης Ανατολής στο Chatham House, δήλωσε ότι ο Χαμενεΐ θα μπορούσε να επιστρέψει στη στρατηγική του, η οποία επιδιώκει «κλιμάκωση για αποκλιμάκωση» – να επιφέρε μίνι χτυπήματα, με τρόπο που να μειώνει τον κίνδυνο μιας πιο άγριας αμερικανικής αντίδρασης και να αφήνει ανοιχτή την πόρτα στη διπλωματία.
Αναζήτηση διεξόδου
«Είναι πιο εγκλωβισμένοι από ποτέ και πρέπει να βρουν μια διέξοδο», είπε η Βακίλ. «Με τις λίγες επιλογές που έχουν μπροστά τους, αυτό είναι το μόνο σενάριο που έχει νόημα και παρέχει στο καθεστώς μια σανίδα σωτηρίας». Το Ιράν θα μπορούσε για παράδειγμα να χτυπήσει μια βάση που χρησιμοποιείται από μερικούς από τους 2.500 Αμερικανούς στρατιώτες στο γειτονικό Ιράκ, είπε. Μια τέτοια επίθεση, με προειδοποίηση, θα προκαλούσε ελάχιστες ζημιές.
Είναι η τακτική που χρησιμοποίησε η Τεχεράνη αφότου ο Τραμπ διέταξε τη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί, του ισχυρότερου στρατιωτικού διοικητή του Ιράν, ενώ βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης το 2020. Το καθεστώς απάντησε εξαπολύοντας μια μεγάλη αεροπορική επιδρομή εναντίον δύο βάσεων στο Ιράκ που φιλοξενούσαν αμερικανικά στρατεύματα. Ήταν η μεγαλύτερη επίθεση εναντίον αμερικανικής βάσης εδώ και δεκαετίες, αλλά η Τεχεράνη χρησιμοποίησε παρασκηνιακά κανάλια για να στείλει το μήνυμα ότι η επίθεση ερχόταν και, χωρίς να αναφερθούν θάνατο. ‘Ετσι, με τις δύο πλευρές να επιδιώκουν να αποφύγουν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, υποχώρησαν από το χείλος του γκρεμού.
Τα χτυπήματα των ΗΠΑ την Κυριακή ήταν σε πολύ πιο σοβαρή κλίμακα: η πρώτη άμεση αμερικανική επίθεση στο Ιράν έρχεται σε μια εποχή που αντιμετωπίζει μια υπαρξιακή απειλή και στο πιο ευάλωτο σημείο της από την επανάσταση του 1979 που έφερε το θεοκρατικό σύστημα. Ακόμη και πριν από την επίθεση των ΗΠΑ, οι επιδρομές του Ισραήλ είχαν ήδη αποδεκατίσει τα υψηλόβαθμα στελέχη της στρατιωτικής διοίκησης του Ιράν και είχαν καταστρέψει πολλούς από τους εκτοξευτές πυραύλων και τα εργοστάσιά του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Eμίλ Χοκαγιέμ, στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, δήλωσε ότι «όλο το επιχείρημα σχετικά με την ιεράρχηση της επιβίωσης του καθεστώτος χρειάζεται ένα νέο πλαίσιο και μια νέα απόχρωση».
Οι επιλογές του Χαμενεΐ
«Ο υπολογισμός του Χαμενεΐ έχει αποτύχει παταγωδώς και η εμμονή του σε κλιμάκωση θα θεωρηθεί από πολλούς εντός του συστήματος ως μέρος της καταστροφής του Ιράν», δήλωσε ο Χοκαγιέμ. Εάν το Ιράν επιλέξει να εξαπολύσει επιθέσεις στον Κόλπο, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το οπλοστάσιό του από πυραύλους μικρότερης εμβέλειας, οι οποίοι είναι πιο ακριβείς και, δεδομένων των αποστάσεων, θα άφηναν τις άμυνες στον Κόλπο με μικρότερο χρόνο αντίδρασης. Θα μπορούσε επίσης να επιδιώξει να προσελκύσει τους περιφερειακούς μαχητές που υποστηρίζει, οι οποίοι αποτελούν μέρος του λεγόμενου άξονα αντίστασης. Αλλά ο πιο ισχυρός και σημαντικός αντιπρόσωπός του, η Χεζμπολάχ, εξαντλήθηκε σοβαρά από τον βομβαρδισμό του Λιβάνου από το Ισραήλ πέρυσι.
Η Τεχεράνη θα μπορούσε να επιχειρήσει να κινητοποιήσει σιίτες μαχητές που υποστηρίζονται από το Ιράν στο Ιράκ, οι οποίοι στο παρελθόν έχουν επιτεθεί σε αμερικανικές βάσεις, εγκαταστάσεις και στρατεύματα στη χώρα. Οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη θα μπορούσαν επίσης να απαντήσουν και έχουν ήδη απειλήσει να επιτεθούν σε αμερικανικά πολεμικά πλοία στον Κόλπο, όπως έχουν κάνει και στο παρελθόν.
Άλλες επιλογές για την Τεχεράνη θα μπορούσαν να είναι η κινητοποίηση των ανταρτών Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι έχουν ήδη απειλήσει να επιτεθούν σε αμερικανικά πολεμικά πλοία στον Κόλπο. Το μαχητικό κίνημα έχει ήδη διαταράξει σοβαρά την κυκλοφορία μέσω της Ερυθράς Θάλασσας από τότε που εξαπέλυσε επιθέσεις σε εμπορικά πλοία στην ζωτικής σημασίας θαλάσσια εμπορική διαδρομή, μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Οι Χούθι απέκρουσαν μια έντονη μηνιαία εκστρατεία βομβαρδισμού των ΗΠΑ που έληξε τον Μάιο, όταν ο Τραμπ κήρυξε απότομα τη διακοπή των επιθέσεων, ενώ παράλληλα επαίνεσε την «ικανότητα των ανταρτών να αντέξουν την τιμωρία».
Ο παράγοντας Νετανιάχου
Αλλά ένας κρίσιμος παράγοντας θα ήταν τι θα κάνει ο Νετανιάχου. Ανέτρεψε την προσπάθεια του Τραμπ για διαπραγματεύσεις με το Ιράν για να εξασφαλίσει μια συμφωνία για την επίλυση της αντιπαράθεσης με την Τεχεράνη σχετικά με το εκτεταμένο πυρηνικό της πρόγραμμα και πέτυχε τον στόχο του να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε μάχη.
«Δεν είναι σαφές εάν ο Τραμπ έχει επιρροή στον Νετανιάχου και αυτό είναι σημαντικό για το τι θα συμβεί στη συνέχεια», είπε η Σανάμ Βακίλ. Και αν ο Τραμπ επιδιώξει να επιστρέψει στη διπλωματία, η βαθιά δυσπιστία του καθεστώτος προς τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές δυνάμεις έχει επιδεινωθεί.
Για εβδομάδες, το κύριο εμπόδιο για μια συμφωνία ήταν η άρνηση της Τεχεράνης να παραιτηθεί από το δικαίωμά της να εμπλουτίζει ουράνιο, όπως απαίτησε ο Τραμπ. Το ερώτημα είναι αν ο βομβαρδισμός των κύριων εγκαταστάσεων εμπλουτισμού του Ιράν από τις ΗΠΑ αλλάζει τον υπολογισμό του Χαμενεΐ.
Ο Τραμπ, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα ζήτησε την «άνευ όρων παράδοση» του Ιράν, απαίτησε το βράδυ του Σαββάτου από την Τεχεράνη να «κάνει ειρήνη» ή να αντιμετωπίσει πιο έντονες επιθέσεις. Το Ιράν έχει ορκιστεί να μην υποκύψει στις πιέσεις των ΗΠΑ. «Την περασμένη εβδομάδα, βρισκόμασταν σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ όταν το Ισραήλ αποφάσισε να ανατινάξει αυτή τη διπλωματία», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Araghchi σε μια ανάρτηση στο X. «Αυτή την εβδομάδα, πραγματοποιήσαμε συνομιλίες με την E3/ΕΕ [το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Γερμανία] όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να ανατινάξουν αυτή τη διπλωματία. Ποιο συμπέρασμα θα βγάζατε;»
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου