Παναγιώτης Νάστος
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να στείλει μια στρατιωτική αποστολή στη Λιβύη για να ενισχύσει την επιρροή της, σύμφωνα με ένα έγγραφο που διέρρευσε, όπως αναφέρει το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, αλλά και το Λιβυκό πρακτορείο Libyaobserver.
"Η ειρηνευτική διαδικασία της Λιβύης απαιτεί αφοπλισμό μεγάλης κλίμακας, αποστράτευση και επανένταξη μαχητών, καθώς και θεμελιώδη μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας", σύμφωνα με ένα εσωτερικό έγγραφο της εξωτερικής υπηρεσίας της ΕΕ με ημερομηνία 1 Ιουλίου.
Αναφέρεται ότι η ΕΕ πρόκειται να ολοκληρώσει σχέδια για επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας στη Βόρεια Αφρική τους προσεχείς μήνες, με στόχο τον τερματισμό της εμπορίας ανθρώπων και όπλων στην περιοχή.
"Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να εξεταστεί η δέσμευση μιας στρατιωτικής ΚEΠΑΑ της ΕΕ (Κοινή Eξωτερική πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας) προκειμένου να μην αφήσει ολόκληρο το πεδίο δράσης στον στρατιωτικό τομέα σε τρίτα κράτη", πρόσθεσε.
Υπογραμμίζοντας ότι οι αρχές της Λιβύης εξέφρασαν την ανάγκη υποστήριξης της ΕΕ στα σύνορα της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένου του νότου, δήλωσε ότι αυτό μπορεί να ανοίξει τη δυνατότητα απόκτησης δικαιωμάτων πτήσης για "εναέρια εποπτεία" της ΕΕ στο έδαφος της Λιβύης, εάν συμφωνήσουν οι αρχές της Λιβύης.
Το παραπάνω ερμηνευόμενο, ουσιαστικά κάνει λόγο για πτήσεις drone και μαχητικών αεροσκαφών της ΕΕ στο έδαφος της Λιβύης.
Στη Λιβύη σημειώθηκαν πρόσφατα θετικές εξελίξεις, μετά από μια σημαντική κίνηση στην οποία τα αντίπαλα κόμματα συμφώνησαν στις 5 Φεβρουαρίου, για τη δημιουργία μιας ενοποιημένης νέας εκτελεστικής αρχής που θα οδηγήσει ως μεταβατική κυβέρνηση τη χώρα στις εκλογές τον προσεχή Δεκέμβριο.
Οι Λίβυοι ελπίζουν ότι η νέα κυβέρνηση θα τερματίσει χρόνια εμφυλίου πολέμου στη χώρα που ακολούθησε μετά την εκδίωξη και τη δολοφονία του ισχυρού Muammar al-Qaddafi το 2011.
Το έγγραφο της ΕΕ παραπέμπει στην Τουρκία, όταν ανέφερε ότι μια «τρίτη χώρα» είχε «συνεχίσει την άρνηση επιθεωρήσεων» για ύποπτες αποστολές όπλων στη Λιβύη κατά παράβαση εμπάργκο του ΟΗΕ.
Η ίδια χώρα "διατηρεί ισχυρή στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη και παρέχει εκπαίδευση σε επιλεγμένες ένοπλες δυνάμεις στη δυτική Λιβύη", ειδικά στην ακτοφυλακή και το ναυτικό της Λιβύης, σημείωσε, αφού η Τουρκία έστειλε στρατεύματα στη Λιβύη πέρυσι.
Η έκθεση της ΕΕ έγραψε μια ανησυχητική εικόνα της Λιβύης, λέγοντας ότι εξακολουθούν να υπάρχουν "πολλοί" ξένοι μαχητές στη χώρα και ότι το εμπόριο πετρελαίου, όπλων και ανθρώπων συνεχίζεται ασταμάτητα.
Η ΕΕ ελπίζει να ανταγωνιστεί την τουρκική επιρροή μεταξύ των ναυτικών αρχών της Λιβύης με την παροχή εξοπλισμού από την επιχείρηση "Irini" στην ακτοφυλακή της Λιβύης, η οποία θα πρέπει να συνδέεται με την αποδοχή της σχετικής εκπαίδευσης της ΕΕ προς τις αρχές της Λιβύης.
Ο EUObserver δήλωσε ότι οι πρεσβευτές των κρατών μελών της ΕΕ επρόκειτο να συζητήσουν την έκθεση τις τελευταίες δύο εβδομάδες, αλλά η υπηρεσία εξωτερικού της ΕΕ δεν είπε εάν προχώρησαν περαιτέρω στις προτάσεις της.
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Jean Yves Le Drian επανέλαβε το υπόμνημα της ΕΕ που διέρρευσε σε ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη την Πέμπτη 15 Ιουλίου, λέγοντας ότι είναι καιρός να εφαρμόσουμε ένα προοδευτικό, συμμετρικό και διαδοχικό χρονοδιάγραμμα για την αναχώρηση των ξένων στοιχείων και από τις δύο πλευρές στη Λιβύη.
"Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ιταλία και η Γαλλία είναι έτοιμες να κάνουν περισσότερα για να υποστηρίξουν την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό της ακτοφυλακής της Λιβύης", πρόσθεσε.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Σε μια κίνηση που μπορεί να έχει εκπλήξει πολλούς εξοικειωμένους με το έργο του Αραβικού Συνδέσμου, ο Γενικός Γραμματέας Ahmed Aboul Gheit ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα την υπογραφή ενός πρωτοκόλλου που καθιστά την Ελλάδα παρατηρητή.
Στην πράξη, αυτό δεν θα μεταφραστεί σε σημαντικά βήματα, αλλά στη γλώσσα της πολιτικής επιβεβαιώνει ότι η Αθήνα είναι πιο ανοιχτή από ποτέ για την ανάπτυξη σημαντικών σχέσεων με χώρες της περιοχής, που εκτείνονται από την Ανατολική Μεσόγειο έως τον Κόλπο.
Όσον αφορά τις νομικές πτυχές, η Αθήνα υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Αραβικό Σύνδεσμο, το οποίο υποστηρίχθηκε από την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) ελλείψει αντιρρήσεων από τα άλλα κράτη μέλη.
"Η Αθήνα βλέπει τη Λιβύη ως σημαντικό μέρος της εξωτερικής της πολιτικής, με υψηλές προσδοκίες για μελλοντικές σχέσεις"
Φαίνεται ότι οι ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις είναι η προτεραιότητα αυτής της δήλωσης. Από στρατιωτική άποψη, οι δύο χώρες μοιράζονται πολλές συμφωνίες υπό το φως των συνεχιζόμενων κοινών ασκήσεων, ενώ η πολιτική σύγκλιση είναι εμφανής δεδομένης της γεωγραφικής τους εγγύτητας.
Στη Λιβύη, μετά την πτώση του πρώην καθεστώτος με επικεφαλής τον δικτάτορα Muammar Gaddafi, η Ελλάδα υπέστη σοβαρό οικονομικό πλήγμα στη χώρα και έκλεισε την πρεσβεία της λόγω των ραγδαίων και απρόβλεπτων εξελίξεων κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Σήμερα, η Αθήνα βλέπει τη χώρα ως σημαντικό μέρος της εξωτερικής της πολιτικής, με μεγάλες προσδοκίες για μελλοντικές σχέσεις.
Παρόλο που απουσίαζε κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, οι σχέσεις Ελλάδας-Λιβύης επέστρεψαν στο προσκήνιο μετά την υπογραφή του μνημονίου συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας (GNA) στην Τρίπολη και την Τουρκία στα τέλη του 2019.
Η συμφωνία περιελάμβανε συμφωνία για την ασφάλεια και τη στρατιωτική συνεργασία που άνοιξε το δρόμο για την τουρκική στρατιωτική επέμβαση και χαρτογράφησε τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, ως μέρος των οικονομικών σχέσεων, η οποία ώθησε την Αθήνα να απελάσει τον πρέσβη της Λιβύης εκείνη την εποχή.
Ωστόσο, το μνημόνιο χρησίμευσε επίσης ως σπινθήρας για την αναζωογόνηση των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Λιβύης.
Τους τελευταίους έξι μήνες, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε διάφορες πόλεις της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένου του Τομπρούκ, όπου στεγάζεται το κοινοβούλιο της Λιβύης, την Βεγγάζη και την Τρίπολη
Αξιωματούχοι της Λιβύης επισκέφθηκαν επίσης την Αθήνα ως απάντηση σε επαναλαμβανόμενες ελληνικές προσκλήσεις
Τον Απρίλιο, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άνοιξε ξανά την πρεσβεία της χώρας του στη Λιβύη και προέτρεψε την επαναφορά των σχέσεων που προέρχονται από το τουρκικό μνημόνιο, λέγοντας: «Ήρθε η ώρα να αφήσουμε πίσω αυτά που έχουν δοκιμάσει τις σχέσεις μας στο παρελθόν».
Οι Ελληνικές ανησυχίες
Υπάρχουν δύο βασικά ζητήματα ανησυχίας για την Ελλάδα σχετικά με τη Λιβύη.
Πρώτον, η Αθήνα θέλει να ακυρώσει το μνημόνιο συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.
Δεύτερον, η Ελλάδα θεωρεί την παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη ως απειλή για τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο, καθώς χρησιμεύει ως μέσο πίεσης σε οποιαδήποτε μελλοντική ηγεσία της Λιβύης και δίνει στην Άγκυρα τη δυνατότητα παρέμβασης στη μελλοντική λήψη αποφάσεων στην χώρα.
Ωστόσο, οι θέσεις της Ελλάδας έλαβαν μια χλιαρή αντίδραση από την προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης, η οποία τόνισε τα συμφέροντα της χώρας όσον αφορά τα θαλάσσια σύνορά της, τα οποία πολλοί ερμηνεύουν ως υποστήριξη του τουρκικού μνημονίου.
Η Αθήνα, με τη σειρά της, θεώρησε αυτήν την απάντηση ως κίνητρο να στραφεί προς την ανατολική Λιβύη, όπου εδρεύει το κοινοβούλιο και ο ηγέτης του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) Haftar.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Λιβύης Aguila Saleh Issa έφτασε στην Αθήνα σε επίσημη επίσκεψη που παρατάθηκε για δύο ημέρες. Οι επίσημες δηλώσεις του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας αντικατοπτρίζουν τη σημασία που αποδίδει η Αθήνα στον Σαλέχ και τον ρόλο του στο μέλλον της Λιβύης και των σχέσεων Ελλάδας-Λιβύης.
Η επίσκεψη θεωρήθηκε από πολλούς Έλληνες πολιτικούς ως ιδιαίτερα σημαντική διότι επιβεβαίωσε την υποστήριξη της Ελλάδας προς την ανατολική Λιβύη ενόψει της σύγκλισης των θέσεων και της εχθρότητας προς την τουρκική παρουσία στο έδαφος της Λιβύης. Αυτή η διπλωματική προσέγγιση συνοδεύτηκε επίσης από σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.
Κατά τη διάρκεια επίσκεψης ανώτερου αξιωματούχου του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών στην πόλη Τομπρούκ της Λιβύης πριν από λίγους μήνες, συμφωνήθηκε να προωθηθούν διάφορα επενδυτικά σχέδια μεταξύ των δύο πλευρών, συμπεριλαμβανομένων των έργων ανανεώσιμης ενέργειας.
Αυτό είναι ένα έργο που έχει συμφωνηθεί από το 2017, ωστόσο, οι πολυπλοκότητες της κατάστασης ασφάλειας της Λιβύης οδήγησαν σε καθυστέρηση στην εφαρμογή της. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η Αθήνα τόνισε πρόσφατα τη συνεργασία της με την ανατολική Λιβύη και είναι σαφές ότι αυτή η επίσκεψη πέτυχε τον στόχο της.
Οικονομικές σχέσεις Ελλάδας-Λιβύης
Η πτώση του καθεστώτος του Muammar Gaddafi και η είσοδος της χώρας σε μια φάση αστάθειας της οικονομίας και της ασφάλειας επηρέασαν σημαντικά το επίπεδο των οικονομικών σχέσεων με την Ελλάδα και μεταξύ 2014 και 2019 σημειώθηκε δραματική μείωση των ελληνικών εξαγωγών. Τα πράγματα βελτιώθηκαν κάπως το 2020.
Η Λιβύη είναι ένα πολύ ελκυστικό μέρος για Έλληνες επιχειρηματίες. Η ''πίτα'' της ανοικοδόμησης της χώρας αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τις ελληνικές εταιρείες, οι οποίες έχουν αρχίσει να έρχονται σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση για να εντείνουν τις διμερείς σχέσεις για να έχουν ένα κομμάτι των κερδών.
Φυσικά, τα θέματα της μετανάστευσης και της τρομοκρατίας βρίσκονται επίσης στο τραπέζι μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά σε λιγότερο σημαντικό επίπεδο στη δημόσια σκηνή.
Εν ολίγοις, η Αθήνα επιστρέφει δυναμικά στη Λιβύη μέσω διαφορετικών πολιτικών σχέσεων μεταξύ ανατολικής και δυτικής χώρας και οικονομικών σχέσεων που μπορούν να αναπτυχθούν.
Όσον αφορά την εγχώρια πολιτική της Ελλάδας, οποιαδήποτε πρόοδος έχει σημειωθεί στο θέμα των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών θα προσθέσει μια διεθνή διαπραγματευτική νίκη για την Ελλάδα εναντίον της Τουρκίας.
Στη σκιά της ύφεσης της ελληνικής οικονομίας λόγω του Covid-19, οποιαδήποτε ελληνικά έργα στη Λιβύη θα είναι ένα βήμα έξω από μια σκοτεινή σήραγγα καθώς η Αθήνα επανατοποθετείται σε μια πλεονεκτική κατάσταση.
Αυτή η αισιοδοξία θα συνδεθεί σταθερά με το πολιτικό μέλλον της Λιβύης. Γι 'αυτό η Ελλάδα βλέπει την ανάγκη να αυξηθεί το επίπεδο συνεργασίας τόσο με το κοινοβούλιο της Λιβύης όσο και με τον Χαφτάρ για τη διατήρηση γραμμών επικοινωνίας, ανεξάρτητα από τη δυναμική της τοπικής πολιτικής σκηνής.
Όλα θα γίνουν πιο ξεκάθαρα καθώς πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το τέλος του έτους. Μέχρι τότε, η Αθήνα θα συνεχίσει να ενισχύει τα διαπιστευτήριά της ως βασικός παίκτης στη Λιβύη.
Δημοσίευση σχολίου