Του Paul Iddon
Οι στρατιωτικές σχέσεις της Ελλάδας με τις μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας, έχουν ενισχυθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, ενώ οι δύο χώρες εντείνουν ακόμη περισσότερο τη μεταξύ τους συνεργασία. Όμως, πόσο σημαντικές είναι αυτές οι σχέσεις;
Τον Μάρτιο, μαχητικά αεροσκάφη F-15 της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας της Σαουδικής Αραβίας με τα πληρώματά τους και τους τεχνικούς υποστήριξης έφτασαν στο νησί της Κρήτης στο πλαίσιο της κοινής άσκηση το "Μάτι του Γερακιού 1” στη Μεσόγειο.
Η συγκεκριμένη άσκηση αποτελεί την τελευταία πράξη στην αυξανόμενη αμυντική συνεργασία και στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Η Αθήνα έχει προγραμματίσει επίσης, ήδη από τις αρχές του 2020, την ανάπτυξη μέρους των αμυντικών πυραυλικών της συστημάτων MIM-104 Patriot στη Σαουδική Αραβία καθώς και "προσωπικού περίπου 130 ατόμων” με στόχο την προστασία των ενεργειακών υποδομών του βασιλείου, που έχουν γίνει επανειλημμένως στόχος επιθέσεων βαλλιστικών πυραύλων και drones των Χούθι της Υεμένης. Στις 19 Μαρτίου, η Ελλάδα καταδίκασε "κατηγορηματικά” μία τέτοια επίθεση που είχε στόχο τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη σαουδαραβική πρωτεύουσα, Ριάντ.
Οι αμυντικές σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έχουν ενισχυθεί ακόμη περισσότερο. Τον Αύγουστο του 2020, αποστολή τεσσάρων αεροσκαφών F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΑΕ βρέθηκε επίσης στην Κρήτη, εν μέσω της αυξανόμενης έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας με αφορμή τις διαφορές τους για τα θαλάσσια σύνορα και τα υπεράκτια δικαιώματα εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο. Επρόκειτο για μια σαφή κίνηση επίδειξης αλληλεγγύης μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες αμφότερες έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, οι δύο χώρες προχώρησαν στη σύναψη στρατηγικής εταιρικής σχέσης η οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι κάθε χώρα θα βοηθήσει την άλλη σε περίπτωση απειλής της εδαφικής της ακεραιότητας. Η Ελλάδα χαιρέτησε τη συμφωνία, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να την χαρακτηρίσει ως τη σημαντικότερη συναφθείσα συμφωνία μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Εν τω μεταξύ, τον Φεβρουάριο του 2021, αξιωματούχοι της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν βρέθηκαν στην Αθήνα προκειμένου να συμμετάσχουν στο Φόρουμ Φιλίας, στο οποίο συμμετείχαν επίσης αξιωματούχοι της Κύπρου και της Αιγύπτου, σε μια ακόμη, μεταξύ άλλων, ένδειξη υποστήριξης της Ελλάδας όσον αφορά την διαμάχη της στην Ανατολική Μεσόγειο.
"Η ανάπτυξη περιφερειακών εταιρικών σχέσεων αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής”, μου είπε ο Γιώργος Τζογόπουλος, συνεργάτης του Centre International de Formation Européenne και επιστημονικός συνεργάτης στο Begin Sadat Centre for Strategic Studies (BESA). "Υπό αυτό το πρίσμα μπορεί να γίνει πιο κατανοητή η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΑΕ ή μεταξύ της Ελλάδας και της Σαουδικής Αραβίας."
"Το Φόρουμ Φιλίας της Αθήνας, τον Φεβρουάριο του 2021, για παράδειγμα, όπου συμμετείχαν η Ελλάδα, η Κύπρος, τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και το Μπαχρέιν, τοποθετείται σε αυτό το πλαίσιο”.
Η Ελλάδα παραδοσιακά έχει υιοθετήσει μια ισορροπημένη προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις διεθνείς σχέσεις της. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, επιδιώκει να διατηρεί θερμές σχέσεις με τους Παλαιστινίους, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη συνεργασία της με το Ισραήλ. Ομοίως, στοχεύει να συνεργαστεί με τη Σαουδική Αραβία με τρόπο που δεν βλάπτει τις εγκάρδιες σχέσεις της με το Ιράν.
"Είναι δύσκολη εξίσωση”, σημειώνει ο Τζογόπουλος. "Η Τεχεράνη, για παράδειγμα, έκανε αναφορά στην απόφαση της Ελλάδας να στείλει πυραύλους Patriot στη Σαουδική Αραβία και προέβη σε προφορική διαμαρτυρία”.
Σε ομιλία του, τον Φεβρουάριο του 2021, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επεσήμανε για μια ακόμη φορά τον αμυντικό χαρακτήρα της προγραμματισμένης ανάπτυξης αμυντικών συστημάτων Patriot στο βασίλειο.
"Η κυβέρνηση θα υπογράψει συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία για τους πυραύλους Patriot”, τόνισε, προσθέτοντας: "Αλλά οι πύραυλοι Patriot δεν είναι επιθετικά όπλα· είναι αμυντικά. Δεν στρέφονται εναντίον κανενός. Υπερασπίζονται τον εναέριο χώρο κάποιου”.
"Για να είμαι σαφής”, πρόσθεσε, "η Ελλάδα δεν επιδεικνύει επιθετική ισχύ”.
Οι νέες γεωπολιτικές εξελίξεις, ωστόσο, ειδικότερα στη Μέση Ανατολή, καθιστούν δυσκολότερο για την Ελλάδα να διατηρήσει τις ισορροπίες στις διεθνείς σχέσεις της.
"Στην προσπάθειά της να ενισχύσει τη θέση της σε ένα νέο περιφερειακό περιβάλλον -όπως διαμορφώνεται με τις Συμφωνίες του Αβραάμ [οι συμφωνίες ειρήνης και σταθεροποίησης του 2020 μεταξύ του Ισραήλ, των ΗΑΕ, και άλλων αραβικών κρατών] - και να ενδυναμώσει την αμυντική συνεργασία της με τις ΗΠΑ, η Ελλάδα ανέλαβε ορισμένες πρωτοβουλίες που δεν μπορούν πάντοτε να ικανοποιούν όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής”, σημειώνει ο Τζογόπουλος.
Παρ 'όλα αυτά, η Ελλάδα είναι απίθανο να εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό σε "αμφίβολες στρατιωτικές συγκρούσεις” που υπερβαίνουν κατά πολύ τα εθνικά της συμφέροντα.
"Όσον αφορά τη σχέση Ελλάδας και ΗΑΕ, οι δεσμοί στον στρατιωτικό τομέα είναι ισχυροί και μπορούν να ενισχυθούν περαιτέρω”, αναφέρει ο Τζογόπουλος.
Πολλές συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ του υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας και της Γενικής Διοίκησης των ενόπλων δυνάμεων των ΗΑΕ δείχνουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Άλλωστε, η ατζέντα της Ελλάδας περιλαμβάνει και περαιτέρω κοινές ασκήσεις. Η φρεγάτα του Ελληνικού Ναυτικού "Ύδρα” πρόσφατα έδεσε στο λιμάνι Zayed των ΗΑΕ. Υπάρχει επίσης η προοπτική πώλησης όπλων μεταξύ των δύο συμμάχων στο προσεχές μέλλον.
Παρά τις αναμφισβήτητα σημαντικές αυτές εξελίξεις, ο Τζογόπουλος αμφισβητεί ότι "το σχήμα συνεργασίας Ελλάδας - ΗΑΕ περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής βοήθειας, λόγω των διαφορετικών συμφερόντων”.
"Παρότι και οι δύο χώρες επικρίνουν τη συμπεριφορά της Τουρκίας, η Ελλάδα θα ήταν αφελής αν πιστεύει ότι άλλοι παίκτες θα έρθουν προς υποστήριξή της σε περίπτωση που ξεσπάσει νέα κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο”, σημειώνει.
Κατά συνέπεια, υπάρχουν σαφή όρια σε αυτήν την ενισχυόμενη στρατιωτική συνεργασία, η οποία αποτελεί περισσότερο μια εταιρική σχέση που υποκινείται από αμοιβαία συμφέροντα και στόχους και λιγότερο μια τυπική συμμαχία.
Δημοσίευση σχολίου